مقبره علیشاه افشار

علیشاه افشار در زمان حیات خویش مقبره با شكوهى در شمال حرم ( مجاور قبرستان قتلگاه ) براى خود و بستگانش ساخته، كه بعداً تخریب شده است. وى در واپسین ماههاى زندگى به تاریخ ماه رمضان سال 1161 قمرى وقف نامه اى نوشته و موقوفات كرامندى را از مزارع و مستغلات شهر مشهد به مصارف مقبره خود اختصاص داده است. در وقف نامه مزبور، بناى قبر به صورت زیر معرفى شده است:

« مقبره فردوس اساس.... جهت مضجع خود... و نواب علیّه عالیه خورشید احتجاب... زینت سلطان بیگم ملقب به گوهر تاج بیگم... واقع در سر مزار میر ... »، كه غرض از مزار میر ظاهراً مقبره سید فخرالدین از اعقاب امام سجاد علیه السلام و مشهور به قبر سبز در مجاور قتلگاه مىباشد. وى رقبات مهمى چون مزرعه امین آباد(54) و مزرعه گَونَدوك علیا در شهر مشهد و هفده مزرعه و رقبه دیگر از جمله ارداك و میان جوین و خادر را « بر مصارف مقبره رفیعه » مزبور و « رونق و انتظام » آن وقف كرده است؛ كه خدمه آن عبارت بوده اند از دوازده حافظ قرآن، دو مؤذن، یك چراغچى، ده سقا، دو خادم، یك مستغلچى. با این شرط كه چنانچه وجهى از در آمد موقوفات مزبور اضافه آید به مصلحت متولى و ناظر آن « ما بین ارباب استحقاق » تقسیم شود(55).

پس از تخریب مقبره علیشاه و حیف و میل موقوفات آن، مقبره كوچكى براى وى در قبرستان قتلگاه ساخته شده است. با احداث فلكه حضرت و خیابان طبرسى ( 1308 ـ 1312 خورشیدى ) مقبره علیشاه در ابتداى خیابان طبرسى واقع شده و در سال 1314 تجدید بنا شده، كه شامل ساختمانى آجرى بوده است. این بنا هم هنگام توسعه حریم حرم در سالهاى پس از انقلاب اسلامى تخریب شده، لذا خاندان وى جسد علیشاه را به گورستان عمومى بهشت رضا منتقل كرده و در یك مقبره خانوادگى دفن كرده اند.

اینك بخشى از موقوفات علیشاه احیا شده و از محل درآمد آن كارهاى خیر فرهنگى ـ دینى جالب توجهى در شهر مشهد انجام میشود.