همراهی همیشگی در موفقیت ها

از آغاز سده کنونی در پرورش و رشد حافظه غفلت زیادی شده است. بعضی از مربیان به بهانه ‌ارزش نهادن به هوش ساده، حافظه را از نظر دور داشته و توجه لازم را به‌ آن نکرده‌اند و رشد حافظه را مخالف رشد هوش دانسته‌اند. در نتیجه ‌این طرز فکر، نسل کنونی از داشتن حافظه‌ای كم، رنج می‌برد.

حافظه و هوش نه تنها مخالف هم نیستند، بلکه به عکس حافظه به طور گسترده‌ای در رشد هوش سهیم است. هوش برای تخیل و برای استدلال یا برای قضاوت کردن به حافظه نیازمند است تا هر چه را که‌احتیاج دارد از آن استخراج کند.  هر چه بیشتر  حافظه بتواند عناصری را برای هوش و عقل فراهم سازد، تخیل ما بارورتر و خلاق تر واستدلال ما منطقی تر و قضاوت ما درست‌تر خواهد بود.

تجربه نشان داده است که مردمان بزرگ، همیشه حافظه‌ای قوی داشته‌اند. اما بی آنکه به دنبال زندگی افراد استثنائی باشیم، در زندگی عادی حافظه خوب یکی از عوامل قطعی پیشرفت است. یک حافظه خوب از ابتدای تحصیل نقش اساسی را در یاد گرفتن و به خاطر سپردن ایفا می‌كند. برای توفیق درامتحانات باید مطالب زیادی را به خاطر سپرد. غالباً داوطلبان بسیار باهوشی را می‌بینیم که بر اثر داشتن حافظه بد، در امتحانات موفق نشده‌اند، درحالیکه ‌افراد دیگری باداشتن هوشی متوسط به یاری حافظه خوب موفقیت درخشانی به دست آورده‌اند. این موضوع در زندگی حرفه‌ای نیز صدق می‌کند. پزشک ، وکیل دادگستری و صاحبان سایر مشاغل پیوسته باید متن‌ها، نام‌ها، تاریخ‌ها، چهره‌ها و اعداد را به خاطر سپارند. کسانیکه می‌توانند فوراً مطالب ثبت شده درحافظه خود را بازیابند، از توفق و برتری بیشتری سود می‌برند. برای آنان موفقیت بسیار آسان و پیشرفت بسیار سریع است. همچنین برای رسیدن به پست‌های مهم در موسسات گوناگون، داشتن حافظه خوب ضروری است. پس در نوشتن تساوی زیر هیچ مبالغه‌ای نشده‌است:

            داشتن حافظه = موفقیت

افراد نظرات مختلفی در مورد حافظه خود دارند و فكر می‌كنند اگر جزو اشخاص نامستعد باشند تا آخر عمر همان گونه باقی خواهند ماند و کاری نمی‌شود کرد ولی آزمایش‌های علمی خلاف این نظر را ثابت می‌کند. هر کس بخواهد می‌تواند حافظه‌ای بیشتر ازحد طبیعی داشته باشد. مانند سایر استعدادهای بدن انسان، مغز می‌تواند پرورش یابد وحافظه پیشرفت و تکامل حاصل کند. تنها مساله مهم تمرین است، این تمرین آسان و در دسترس همگان است.

واقعیت این است که ما همه دارای حافظه هستیم. و اگر به ‌آسانی می‌گوییم که حافظه بدی داریم، به علت این است که آن را بد به کار می‌بریم. خوشبختانه همه ما بعضی از وقایع و داده‌ها را به خاطر می‌سپاریم، زیرا بدون آن زندگی غیرممکن خواهد بود. چگونه می‌شود که نام بعضی از اشخاص را به خاطر می‌سپاریم و برخی دیگر را نه؟ چگونه ‌است که ما بعضی قرارها را به خاطر می‌سپاریم، درحالیکه بعضی دیگر را باید در دفترچه یادداشت ثبت کنیم؟ چرا ما انجام بعضی کارها را به یاد می‌آوریم وبرخی دیگر را فراموش می‌کنیم؟ به طورکلی برای چه بعضی از داده‌ها را به خاطر می‌سپاریم وبرخی دیگر را فراموش می‌کنیم؟

جواب این پرسش‌ها ساده ‌است: هنگامی‌که بعضی از چیزها را خوب به خاطر می‌سپاریم، موقعی است که مابه طور عمد و یا غیر عمد، فرایند به یاد سپردن را به طور مؤثر  به کار برده‌ایم. هنگامی ‌که بعضی از چیزها را به خاطر نمی‌سپاریم، موقعی است که ‌این فرایند به خاطر سپردن به درستی جریان پیدا نکرده‌است.

برای استفاده‌از حافظه خود كاركرد عمل مغز و ساختار آن مهم است.

مدت‌ها تصور می‌شد که حافظه مانند برگه‌دان بزرگی است که در آن اطلاعات، خبرها، داده‌ها (معلومات)، و ... را جای می‌دهند.و گفته می‌شد که خاطره‌هایی که‌اغلب با گذشت زمان ضعیف می‌شوند، مانند مرکبی است برروی برگه‌ها که به تدریج کمرنگ و سرانجام به کلی نامرئی می‌شود. ولی امروز می‌دانیم که خاطره‌ها به صورت حک شده در حافظه، عملاً مادام العمر باقی می‌مانند و خراب نمی‌شوند. آنچه عیب حافظه برای ما محسوب می‌شود، ناتوانی دوباره یافتن برگه‌ها و یا خواندن آنها است. یعنی برگه‌ها هستند ولی ما نمی‌توانیم آنها را بخوانیم.

آنچه گفته شد چیزی جز تشبیه نیست، زیرا حتی امروز هم نمی‌دانیم که چگونه خاطره‌ها تشکیل می‌شوند و باقی می مانند. آنچه می‌دانیم این است که برای تحقیق درباره خاطره، بررسی جریان عمل مغز ضروری است. نمی‌دانیم که خاطره‌ها در چه محلی قرار دارند، ولی می‌دانیم که مغز است که‌انها را رده بندی و دوباره پیدا می‌کند.

طریقه تمرین و پرورش حافظه ‌است که‌از فردی به فرد دیگر تغییر می‌کند. مغز هم مانند همه‌اندام‌های دیگر بدن عمل می‌کند و برای درست عمل کردن لازم است که بهداشت آن تأمین شود. همچنین اگر نمی‌خواهیم که حافظه‌مان زنگ بزند باید آن را درحالت فعال نگاه داریم. همه مردان و زنان، درهر سن و سالی که باشند و شغل و حرفه ‌آن‌ها هر چه باشد، به تقویت حافظه نیاز فراوان دارند. همه ‌این مطالب ثابت می‌کند که حافظه، موفقیت افراد را در زندگی خصوصی نیز مانند زندگی حرفه‌ای و شغلی آسان‌تر کرده ‌است. هر کس با هر سطح دانش و سنی از این موضوع می‌تواند سود ببرد. مطلقًا هیچ گونه مرزی از لحاظ بالا بودن سن برای توسعه و رشد حافظه وجود ندارد. کار حافظه (ذهن) همانند همه فعالیت‌های روحی و روانی، كاملاً دشوار و پیچیده ‌است. ما برای به خاطر آوردن مطلبی، خاطرات دیگر را که در این حالت فراموش می‌شوند کنار می‌گذاریم. روی هم رفته ما بیشتر فراموش می‌کنیم تا آنکه به خاطر بسپاریم.

در ادامه راهکارهای مؤثری برای استفاده بهتر از حافظه ‌ارائه کرده‌ایم که با هم می خوانیم:

به یاد سپردن نامها

توجه کنید زمانی که به فردی معرفی می شوید کاملا به نامش توجه کنید. سپس برای بهتر به یاد سپردن آن حروف نام را در ذهنتان تصور کرده و سعی کنید نشانه ای شخصی برای نام بیابید تا اسم در ذهنتان قفل شود. چندین بار استفاده از نام طی گفتگو با فرد می تواند در حفظ آن در خاطر شما بسیار موثر باشد.

اسم را مصور کنید: برای به خاطر سپردن نامهای فامیلی پیچیده و دشوار باید برای آنها مفهومی درست کرده و آن را در ذهنتان به تصویر بکشید. سپس یک ویژگی در صورت فرد انتخاب کرده و آن را به تصویر ذهنی وصل کنید. هرچه ترکیب به دست آمده عجیب تر باشد، بیشتر به یاد شما خواهد ماند.

به یاد سپردن موقعیت وسایل

کارهای خود را به خود اعلام کنید: به آنچه انجام می دهید توجه کنید، به خود یادآوری کنید "من کلیدها را در جیب کت گذاشتم" تا به این شکل حافظه ای شفاف از عملکرد خود داشته باشید.

خود را به قرار دادن وسایلی که در طول روز به آنها نیاز دارید در جاهایی خاص و تعیین شده عادت دهید.

به یاد سپردن کارها

برای به خاطر سپردن غیر عادی باشید: برای به خاطر سپردن کاری یک یادآور فیزیکی غیر عادی خلق کنید. مثلا برای به خاطر آوردن اینکه باید قبضهایی که روی میز گذاشته اید را پرداخت کنید، جسم نامربوطی مانند یک میوه را بر روی آنها قرار دهید تا با دیدن غیر منتظره یک میوه توجهتان به قبضها جلب شود.

لیست خرید خود را تبدیل به آواز کنید: برای به یاد سپردن مواردی مانند لیست خرید، شماره تلفن و یا لیست کارهای روزانه آنها را با یکی از آهنگهای مورد علاقه خود انطباق دهید و آن را بخوانید.

از میانبرهای حفظ کردنی استفاده کنید: برای به خاطر سپردن نامها، کارها یا لیستها می توانید حروف اول هر کلمه از آنها را سر هم کرده و یک کلمه خلق کنید و آن را به خاطر بسپارید.

از بدن خود استفاده کنید: اگر کاغذ یا قلم برای یادداشت کردن ندارید، از اعضای بدن خود برای به خاطر سپردن چیزی مثلا لیستی از اقلام استفاده کنید. برای مثال اگر باید چسب، کلم بروکلی، مرغ، انگور و خمیردندان بخرید تصور کنید که پاهایتان در چسب گیرکرده، برگهای بروکلی از جیب شلوارتان بیرون زده، مرغی در حال نوک زدن به شکم شماست، خوشه ای انگور از گردنتان آویزان شده و دهانتان پر از خمیر دندان است.

از اتاقهای خانه هم استفاده کنید: در شیوه بالا می توانید ساختمان محل کار یا منزل خود را جایگزین بدن خود کرده و هر یک از اقلام خرید را به یکی از وسایل درون اتاقها یا خود اتاقها ربط دهید.

به یاد سپردن ارقام

هر عدد را به یک شکل ربط دهید: برای هر عدد در ذهن خود شکلی تصور کنید. دایره برای 0، خودکار برای 1، قو برای 2، دستبند برای 3، قایق بادبانی برای 4، قطعه ای پازل برای 5، پیپ برای 6، بومرنگ برای 7، آدم برفی برای 8 و راکت تنیس برای 9. به این شکل برای به خاطر سپردن کد رمز کارت بانکی خود تصور کنید که سوار بر قایق بادبانی (4) هستید که یک قو (2) به شما حمله می کند و شما با یک راکت تنیس (9) به آن ضربه می زنید!

برای اعداد هم قافیه بیابید: سعی کنید واژه هایی بیابید که با اعداد هم قافیه باشند و سپس با استفاده از این واژه ها داستانی بسازید.

از حروف الفبا استفاده کنید: زمانی که نام فیلم یا کتابی را فراموش کرده اید، حروف الفبا را به ترتیب بگویید. زمانی که به حرف مشابه آغاز کننده نام فیلم برسید، نام به یادتان خواهد آمد.

بخوانید، بنویسید، بگویید، بشنوید: برای به خاطر سپردن مطلبی به ویژه مباحث درسی یادداشتهای خود را بخوانید، سپس آنها را تایپ کنید یا بنویسید، بعد آنها را بلند خوانده و صدای خود را ضبط کنید و چندین بار صدای ضبط شده خود را گوش دهید.

از رنگها استفاده کنید: از رنگها در بخشهای مختلف یادداشتهای خود استفاده کنید تا آنها را به همراه نام رنگها به یاد آورید.

روان پژوه- فاطمه نعمت اللهی

تابناک

بخش خانواده ایرانی سایت تبیان

فراوری : کهتری

مقالات مرتبط

راه های تقویت حافظه

چند تمرین برای تقویت حافظه

میز کار یک کارمند نمونه

معمار آینده ی شما