مبانی استخاره و تفأل کتاب «كندوكاوی درباره استخاره و تفال» نوشته ابوالفضل طریقهدار،
به گزارش ایبنا، عقل، نعمت بزرگی است كه خداوند متعال به بشر ارزانی داشته است. انسان با چراغ عقل میتواند راههای تاریك زندگی را به سهولت طی كند و از خطرگاههای آن به سلامت بگذرد. هر كس كه این چراغ را در خود فروزان نگه داشت دنیا و آخرت او روشن و پرفروغ است. در قرآن، سفارش زیادی به باروری عقل و هم بهرهوری از آن شده است.
تكیه بر عقل و استفاده از این چراغ روشنیبخش، تا آن حد پراهمیت است كه در شرع هم یكی از منابع استنباط احكام به شمار میرود و رابطه تنگاتنگی میان آن دو برقرار است.
پس عقل، چراغی است هم دوش شرع كه در مسیر استنباط احكام، نور میپاشد و فقیهان را در عبور از قلههای صعبالعبور اجتهاد مدد میرساند.
در اعتقادات اسلامی به عواملی كه در تصمیمسازی خردمندانه دخیلاند و عقل را در حقیقتیابی و شفافاندیشی، مدد میرسانند، تاكید فراوان شده است كه مهمترین آنها «مشورت» است.
مشورت ـ كه همان «اندیشه جمعی» است ـ بسیاری از گرههای كوری كه عقل فردی، قادر به گشودن آنها نیست به راحتی میگشاید و بر نقاط تاریك نور میتاباند
مشورت ـ كه همان «اندیشه جمعی» است ـ بسیاری از گرههای كوری كه عقل فردی، قادر به گشودن آنها نیست به راحتی میگشاید و بر نقاط تاریك نور میتاباند. پیامبر خدا(ص) ـ كه عقل كل نامیده شده ـ از طرف خدا موظف بود كه در برخی از كارها با اصحاب خود مشورت كند.
با مشورت، نقص عقل فردی تا حدود زیادی جبران میشود و مجموعهای از اطلاعات و تجربیات گرانبها، كه دیگران در طی سالهای بسیاری بدانها دست یافتهاند، به آسانی در دسترس قرار میگیرد. كسانی كه به مشورت معتقدند و حاصل آن را در عمل به كار بستهاند از زیانهای مادی و معنوی فراوانی جستهاند.
در واقع ما در این مشورتها، خیر و خوبی خود را میجوییم؛ كاری را در نظر گرفته و درباره آن، اندیشه كردهایم ولی از یك سو به خاطر پیچیدگی موضوع و از سوی دیگر، برد محدود تفكر، هنوز در تردیدیم، پس به ناچار عقلهای دیگر را هم به یاری میطلبیم تا ما را در جهت ادراك و هشیاری، كمك كنند.
با مشورت، نقص عقل فردی تا حدود زیادی جبران میشود و مجموعهای از اطلاعات و تجربیات گرانبها، كه دیگران در طی سالهای بسیاری بدانها دست یافتهاند، به آسانی در دسترس قرار میگیرد
استخاره در میان تعداد كثیری از اقشار مختلف جامعه از زن و مرد، شهری و روستایی از پزشك و مهندس تا روحانی و مرجع تقلید، از كارگر و تاجر و كاسب تا حقوقدان و نویسنده و معلم و روشنفكر، معتقدان پروپاقرصی دارد. ولی تعداد قابل ملاحظهای از این افراد، اولاً هنگام رجوع به استخاره را نمیدانند و یا به پیش شرطهای آن، وقوف و توجه چندانی ندارند، به طوری كه قبل از تفكر و سنجش و مشورت، فوراً به استخاره متوسل میشوند.
دوم این كه از انواع استخاره، فقط استخاره با قرآن و تسبیح و كاغذ(رقعه) را میدانند و از گونههای دیگر آن، یعنی، استخاره مطلق، قلبی و مشورتی بیاطلاعاند. شاید از همینروست كه استخاره در نزد مخالفان، دعوت به ترك اندیشه و مشورت، تلقی شده است، حال آن كه استخاره به موقع و به جا و با رعایت تمامی آداب و پیش شرطهای آن، مرحله نهایی خردورزی است و به هیچرو، ذبح تفكر و ترك مشورت و دعوی غیبدانی و آیندهخوانی نیست.
خصوصاً سه نوع استخاره مطلق، قلبی و مشورتی ـ كه روش و آداب آنها در كتاب حاضر آمده است ـ مرحله تكمیلی و ضروری هر تصمیمگیری عاقلانه و سنجیده است. عقل سلیم حكم میكند كه كارها با اراده قوی و دلگرمی و «گواهی خاطر» آغاز شود تا فرجامی نیكو داشته باشد.
استخاره، صرفاً یك تضرع شدید درونی و شخصی و یك نوع حالت عرفانی است كه در لحظه تردید و دو دلی به فرد استخاره كننده دست میدهد، به طوری كه با همه وجود، خود را از درون با مبدا اعلی پیوند میزند و از او راه و چاره میطلبد
استخاره، صرفاً یك تضرع شدید درونی و شخصی و یك نوع حالت عرفانی است كه در لحظه تردید و دو دلی به فرد استخاره كننده دست میدهد، به طوری كه با همه وجود، خود را از درون با مبدا اعلی پیوند میزند و از او راه و چاره میطلبد. از همینروست كه در احادیث معصومین(علیهمالسلام) وارد شده است كه: «هركس خودش استخاره كند». چنانكه علامه مجلسی(ره) میگوید: «سیدبن طاووس(ره) گفته است: "من حدیث صریحی ندیدهام كه كسی برای دیگران استخاره كند و اصل آن است كه هركس برای خودش، استخاره نماید".
علامه مجلسی در بیان این مطلب میگوید: «اولی و احوط آن است كه هركس برای خودش استخاره كند، زیرا ما هیچ حدیثی نداریم كه شخصی به وكالت از دیگری استخاره نماید، و اگر وكالت در استخاره، جایز و یا بهتر بود، شایسته و سزاوار بود كه اصحاب، از امامان(علیهمالسلام) تقاضای استخاره نمایند و اگر چنین چیزی میبود، نقل میشد و دستكم، یك روایت در این مورد به ما میرسید. به علاوه آنكس كه مضطر و حاجتمند است، اگر خودش استخاره كند به اجابت نزدیكتر است و دعای او به اخلاق در نیت، نزدیكتر است».
چاپ هفتم کتاب «كندوكاوی درباره استخاره و تفال» در شمارگان 700 نسخه، 220 صفحه و بهای 29000 ریال راهی بازار نشر شد.
گروه کتاب تبیان - محمد بیگدلی