تبیان، دستیار زندگی
امام علی علیه السلام: کسی که به زمان خود (شرائط و پیرامون) علم و آگاهی دارد، شبهات بر او هجوم نمی آورد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آداب سخنوري (3)

اگر مباحث گذشته ما را دنبال کرده باشيد بايد خدمت شما عرض کنم که در ادامه به بحث (اصل تناسب) در تبليغ پرداخته و  پيرامون آن سخن مي‌گوييم. اينکه اصل تناسب چيست به تفصيل در اين مقاله خواهد آمد. اما در يک جمله بايد گفت که مبلغ بايد متناسب با مخاطب و زمان و پيرامون خود سخنراني کرده و تمام جوانب آن را لحاظ کند.

اکنون به صورت مبسوط و مفصل، توضيحات اين عنوان را مطالعه کنيد.

تبلیغ و اصل تناسب

از مهم ترین عوامل تأثیرگذار در مخاطب رعایت تناسب ها در تبلیغ گفتاری و نوشتاری است. تناسب را، به روشنی در همه ذرات نظام هستی می بینیم و اگر به کشور وجودمان نظری هر چند گذرا داشته باشیم، خواهیم دید که همه ی اعضای ما به تناسب و فراخور نیازها و ضرورت های زندگیمان طراحی شده است.

مبلّغ اگر به اصل تناسب توجّه کند و آن ها را در سنگر تبلیغ رعایت نماید، حسن استفاده را از سرمایه ها و نیروها کرده است و به اهداف خود دست می یابد.

برای آن که به اهمیّت این موضوع بیشتر پی ببریم، باز مناسب است از شیوه تشبیهی استفاده کنیم. مبلّغ را چنان که قبلاً گفته ایم، یک «طبیب» روحانی بدانیم که باید برای درمان بیماران خود داروهای مناسب تهیه کند.

پزشک اگر تناسب ها را در نظر نگیرد، نه تنها در کار طبابت خود موفق نخواهد بود که خسارت های جبران ناپذیری هم به بار خواهد آورد که شاید مهم ترین آن ها بی اعتمادی و تنفر مردم از این پزشکان است.

امام علي عليه السلام: کسي که به زمان خود (شرائط و پيرامون) علم و آگاهي دارد، شبهات بر او هجوم نمی آورد.

مبلّغ باید قالب و محتوای تبلیغی خود را چه در گفتار و چه در نوشتار از جهات مختلف متناسب با مخاطبان خود انتخاب کند. که این موارد عبارتند از:

1 ـ زمان: این موضوع را می توان از سه جهت مورد بررسی قرار داد:

الف ـ مبلّغ باید در هر زمان و دورانی به سر می برد نسبت به آن آگاهی داشته باشد تا بتواند متناسب با شرایط زمانی کار خود را انجام دهد.

در سایه معرفت زمانی است که به خوبی می توان در وادی تبلیغ گام برداشت و موفق شد.

قال علی علیه السلام :

«العالم بزمانه لا تهجم علیه اللوابس»(1)

کسي که به زمان خود (شرائط و پيرامون) علم و آگاهي دارد، شبهات بر او هجوم نمی آورد.

بنابراین پیام رسان باید با توجّه به زمان و دورانی که در آن قرار گرفته «رسالت» سنگین تبلیغ را به سامان برساند. او باید ببیند در عصر حاضر چگونه و چه چیز را باید مطرح کند. کدام مطلب ضروری است و قالب و محتوایی که در نظر گرفته متناسب با شرایط زمانی اوست یا نه. مبلّغی که به این مهم توجّه نکند، مانند فروشنده ای است که ندانسته، در زمستان لباس های مناسب تابستان را عرضه می کند.

ب ـ زمانی که در اختیار دارد. مبلّغ باید بیندیشد که در فرصت به دست آمده، چگونه می تواند پیام خود را به مخاطب برساند.

اگر شنوندگان تنها 30 دقیقه از عمر با ارزش خود را در اختیار ما بگذارند و تعداد آن ها 1000 نفر باشد؛ یعنی، 500 ساعت فکر، ذهن و دل در اختیار ماست به راستی اگر این وقت را که غالبا داوطلبانه است، دیگران می داشتند، چه می کردند؟ پس باید برای استفاده بهینه از این فرصت، محتوا و قالبی مناسب در نظر بگیریم و مناسب با زمانی که در اختیار ماست کار تبلیغی خود را انجام دهیم. این جاست که مبلّغ باید تصور کند، این تنها موقعیتی است که می تواند با آن جمع سخن بگوید. بنابراین باید بیندیشد ضروری ترین، مفیدترین و مناسب ترین مطلب برای آنان چیست.

ج ـ زمان بمعنای مناسبتی که در آن قرار دارد.

در فرهنگ دینی، روزها و ماه ها هر کدام با حادثه ای گره خورده است گذشته از اعیاد و وفیات اهل بیت علیهم السلام و مردان و زنان بزرگ اسلام، به مناسبت های مختلف ملی و اجتماعی برمی خوریم که دین مبین اسلام به نوعی به آن ها توجّه کرده است. بنابراین مبلّغ باید در تبلیغ گفتاری و نوشتاری مناسبت های مذهبی، ملی، اجتماعی و حتّی جهانی را محملی برای کار خود قرار دهد و با پیوند بحث به این حوادث در حقیقت محتوای خود را به روز و کاربردی تر کند.

طبیعی است وقتی در روز جهانی کودک، مبلّغ متناسب با این روز نظر اسلام را درباره ی کودک بیان کند تبلیغ او کارآمدتر و مؤثرتر خواهد بود.


منبع:

1. میزان الحکمة، ج 4، ص 234.

برگرفته از پايگاه حوزه

ف. خسروي

تهيه و فرآوري: محمد حسين امين