طلبه و تحلیل سیاسی

(قسمت دوم)

قسمت اول این مطلب را در اینجا ببینید.

با توجه به حساسیت و پیچیدگی‌های خاص مسائل سیاسی، اگر كسی بدون كسب آموزش‌های لازم و اطلاعات كافی وارد مقوله پر هیاهوی سیاست شود چون ورود او، ورودی بدون بصیرت است، مصداق آن جمله امام صادق(ع) می‌شود كه رهروی بی‌بصیرت هر چقدر هم سرعتش بیشتر شود، در حقیقت گمراه تر شده و از مقصد دورتر شده است. از این رو كسب دانش و بینش سیاسی به همراه دغدغه و انگیزش سیاسی قطعاً عامل رشد فردی و سیاسی – اجتماعی جوان گشته و موجب گسترش مشاركت فعال و اثر گذار آنها در عرصه‌هاس سیاسی – اجتماعی می‌گردد. و باعث آن خواهد شد كه در تحلیل مسائل و رویدادهای سیاسی از سطح سلیقه‌ای و احساسی صرف كه بر پایه‌های علمی و اطلاعات كافی استوار نیست خارج گشته و به تحلیل محكم، عمیق و سازنده تبدیل گردد تا جامعه از آن بهر‌مند شود.

داشتن تحلیل سیاسی و بینش عمیق، نتیجه بصیرت و تیز بینی است؛ یعنی باید خوب و عمیق قضایا را دید و درک نمود و از سطحی نگاه کردن پرهیز کرد. مثلا اگر کسی در ظاهر تملّق می‌گوید، به آن ظاهر دل فریب دل نبست، بلکه باید دید ته دلش چیست؟ هدفش چیست؟ چه کاری می‌خواهد انجام دهد؟ (1)

تعریف تحلیل سیاسی

تحلیل سیاسی فرایندی ذهنی و تلاش فکری محققانه‏ای است که با روشی علمی در جست و جوی شناخت عوامل مؤثر بر روند تصمیم‏گیری سیاسی، نقد و ارزیابی راهکارهای مختلف، و تجویز بهترین رهیافت کاربردی برای حل یک معضل سیاسی باشد. از این رو تحلیل سیاسی با فاصله گرفتن از دایره تخمین و گمانه‏زنی از حیطه ذهنی تحلیلگر بیرون آمده و نقش آگاهی‏زا و کارگشای خود را در جامعه ایفا خواهد کرد. (2) به عبارت دیگر تحلیل ریشه یابی حوادث و پدیده ها سیاسی و گشودن گره های ابهام و اغراض پنهانی و پیش بینی نتایج و آثار آن می باشند. بنابر این برای تحلیل کردن پدیده های سیاسی تنها به تشریح و تبیین پدیده مورد تحلیل اکتفاء نمی شود بلکه تحلیل گر با کاوشی ذهنی سعی می کند از ظواهر پدیده به امور پنهانی دست یابد و مفاهیمی را که افراد عادی قادر به درک آنها نیستند به زبان ساده و قابل درک به دیگران متنقل کند. از این رو: «روش تحلیل سیاسی اصول و شیوه های تحلیل صحیح از پدیده های سیاسی است كه آموختن این روش، تحلیلگر سیاسی را قادر می سازد تا با استفاده از آن بتواند به ساده ترین راه ممكن مفاهیم پیچیده سیاسی را ارزیابی كرده و به دیگران منتقل كند.» (3)

مقام معظم رهبری می فرماید:

«... تحلیل سیاسی به شكل صحیح و پروراننده ذهن، چیز بسیار مهمی است؛ ذهن باید پرورانده شود.» (4)

تحلیل سیاسی مجموعه ای از علم، هنر و مهارت است که تحلیلگر باید بدانها مسلح شود. و هر که یکی از این اجزاء سه گانه را نادیده بگیرد در عمل نواقص مهمی را مشاهده خواهد نمود.

مراحل تحلیل سیاسی

فرآیند ذهنی و تلاش فکری تحلیل سیاسی را می توان در سه مرحله کلی ذیل ارائه نمود که هر یک از این مراحل خود دارای مراحل و روش های جزئی تر هستند که در ادامه این نوشتار به تبیین هر یک از این مراحل می پردازیم:

مرحله اول: دریافت تصویری از پدیده سیاسی؛

مرحله دوم: تحلیل محتوایی آن؛

مرحله سوم: سنجش و ارزش یابی آن.

در این برنامه باید از طرح مسائل پیچیده و سطح بالای تحلیل سیاسی اجتناب گردیده تا بتوان درگام های اولیه تحلیل سیاسی انگیزه لازم را برای طلاب نوجوان و جوان عزیز كه مخاطبان اصلی این مباحث هستند، ایجاد كرد و با ذكر مثال های متنوع روش های كاربردی تحلیل سیاسی را به علاقه مندان ارائه نمود.

مقام معظم رهبری می فرماید:

«البته شما باید قدرت تحلیل سیاسی پیدا كنید. اگر جوانانی و ملتی بینش سیاسی نداشته باشند، فریب می‌خورند؛ آنها را از صحنه خارج می‌كنند و با ابزار دین، آنها را كنار می‌زنند.» (5)

همچنین می فرماید:

«بنده دلم می‌خواهد این جوان‌های ما، شما دانشجوها- چه دختر و چه پسر- و حتی دانش‌آموزهای مدارس، روی این ریزترین پدیده‌های سیاسی دنیا فكر كنید و تحلیل بدهید. فرض كنیم تحلیل هم بدهید كه خلاف واقع باشد، باشد.» (6)

ادامه دارد...

منابع:

1. محمد تقی مصباح یزدی، بصیرتِ دشمن‌شناسی، سخنرانی در جمع گروهی از کارشناسان وزارت دفاع و فرماندهان سپاه قم 17/ 8/88.

2. مسعود اسلامی، پیشین، ص83.

3. حسن بهشتی پور، پیشین.

4. حدیث ولایت/ج2ص307

5. دانشگاه و رسالت دانشجو، ج1و2، ص300.

6. كیهان/13/8/78.

سید مهدی موسوی، گروه حوزه علمیه تبیان