تبیان، دستیار زندگی
سندروم روده کوتاه زمانی اتفاق می ‌افتد كه قسمت بزرگی از روده از طریق جراحی برداشته شود و باقیمانده ی روده نتواند جذب مواد غذایی...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تغذیه در سندرم روده ی کوتاه

سندرم روده کوتاه

سندروم روده کوتاه(SBS) زمانی اتفاق می ‌افتد كه قسمت بزرگی از روده از طریق جراحی برداشته شود و باقیمانده ی روده نتواند جذب مواد غذایی را انجام دهد.

در بیشتر بیمارانی که قسمت های عمده ی روده را دارند، در ابتدا برای اصلاح و حفظ  وضعیت تغذیه ای نیاز به TPN دارند. طول مدت TPN و تغذیه درمانی بعدی بستگی به وسعت برداشت روده، سلامت بیمار و وضعیت باقیمانده ی دستگاه معدی – روده ای دارد.

به طور کلی، بیماران مُسن تر که قسمت عمده ی ایلئوم خود را برداشته اند، فاقد دریچه ایلئوسکال هستند. همچنین بیمارانی که در باقیمانده ی سیستم معدی – روده ای دچار بیماری هستند نیز، وضع مناسبی ندارند. بعضی ها ممکن است در طول زندگی به مکمل همراه با تغذیه ی وریدی برای حفظ وضعیت تغذیه ای و مایعات کافی نیاز داشته باشند.

دو اصل کلی برای از سر گرفتن تغذیه ی روده ای بعد از برداشتن روده ی کوچک عبارت هستند از:

1- شروع سریع تغذیه ی روده ای؛

2- افزایش تدریجی غلظت و حجم غذا.

نقش تغذیه ی روده ای، فراهم کردن یک محرک تغذیه ای برای دستگاه معدی – روده ای است. تغذیه ی وریدی برای اصلاح و حفظ وضعیت مواد مغذی استفاده می شود. هر چه مشکل حادتر باشد، پیشرفت کندتر است. وعده های کوچک، مکرر و کم (6 تا 10 وعده در روز)، احتمالا بهتر از وعده های بزرگ تحمل می شوند. اگر از تغذیه ی روده ای استفاده می شود، شروع تدریجی تغذیه موجب سازگاری معدی – روده ای می شود. TPN منبع عمده ی مایعات و مواد مغذی را فراهم می کند. بیشتر مواد مغذی به تدریج به تغذیه ی روده ای اضافه می شوند و حجم یا غلظت TPN بر طبق آن کاهش می یابد.

بیمارانی که دارای روده ی کوتاه هستند، برای حداقل قسمتی از مایعات و مواد مغذی خود از نظر تغذیه ای وابسته به محلول های وریدی هستند

میان وعده های کوچک و مکرر برای این بیماران، لذت دهانی فراهم می نماید، اما فقط بخشی از نیازهای مایعات و مواد مغذی شان را می تواند تامین کند

اعمال هضم و جذب باقیمانده ی دستگاه معدی – روده ای به دلیل سوء تغذیه و عدم استفاده از دستگاه معدی – روده ای ممکن است به مخاطره انداخته شود و خود سوء تغذیه نیز سازگاری را به تاخیر خواهند انداخت. عبور بیشتر(طبیعی) غذاها، ممکن است هفته ها تا ماه ها وقت بگیرد و امکان دارد بعضی از بیماران غلظت ها یا حجم طبیعی غذاها را تحمل نکنند.

حداکثر سازگاری دستگاه معدی – روده ای ممکن است یک سال بعد از جراحی اتفاق بیفتد. سازگاری موجب بهبود عملکرد می شود، اما روده را به طول یا ظرفیت طبیعی بر نمی گرداند. بعضی غذاهای کامل از مهم ترین محرک ها برای دستگاه معدی – روده ای هستند، اما دیگر مواد تغذیه ای به عنوان یک عامل تسریع کننده ی فرایند تطبیق و کاهش سوء جذب عمل می کنند. به عنوان مثال، گلوتامین، سوخت ارجح برای آنتروسیت های روده ی کوچک است و بنابراین ممکن است در افزایش سازگاری با ارزش باشد.

نوکلئوتیدها نیز می توانند تطبیق مخاط را افزایش دهند، اما متأسفانه این مواد مغذی در اغلب محصولات تغذیه ای روده ای پرانترال وجود ندارند. SCFAs ها (مانند بوتیرات، پروپیونات و استات) حاصل تخمیر کربوهیدرات ها و فیبرها توسط میکروب ها، سوخت های اصلی اپیتلیوم کولون هستند.

بیمارانی که ژژنوم آن ها برداشته شده، ولی کولون و ایلئوم آن ها بی اشکال است، احتمالا به سرعت با رژیم های طبیعی سازگاری می یابند. تعادل طبیعی منابع پروتئین، چربی و کربوهیدرات برای رسیدن به این سازگاری مناسب است. دریافت غذا به صورت 6 وعده ی غذایی کم حجم به علاوه اجتناب از مصرف لاکتوز، مقادیر زیاد شیرینی های تغلیظ شده و کافئین ممکن است به کاهش مشکل نفخ، درد شکمی و اسهال کمک کند.

چون رژیم افراد می تواند از نظر تغذیه ای کمبود داشته باشد و دریافت بعضی از ریزمغذی ها ممکن است در حد حاشیه ای باشد، به بیماران باید توصیه شود که به کیفیت رژیم خود بیشترین اهمیت را بدهند. مکمل مولتی ویتامین و مواد معدنی ممکن است برای برآوردن نیازهای تغذیه ای مورد نیاز باشد.

بیمارانی که ایلئوم آن ها با عمل جراحی برداشته شده، نیاز به گذشت زمان و صبوری دارند تا از تغذیه ی وریدی به تغذیه ی روده ای برسند. به دلیل این که مقداری از ویتامین های محلول در چربی، کلسیم، منیزیم و روی در طی جذب از دست می روند، ممکن است به دریافت مکمل نیاز باشد.

ممکن است به محدودیت چربی رژیم غذایی، به ویژه در آن هایی که کولون آن ها برداشته نشده، نیاز باشد. دریافت مقادیر کم در هر وعده ی غذایی، بیشتر تحمل و جذب خواهد شد.

mct

محصولات MCT موجب افزایش کالری دریافتی می شوند و به عنوان عاملی برای انتقال مواد مغذی محلول در چربی کمک می کنند.

چون دریافت توده های روغن MCT (مثلا هنگام مصرف به شکل دارویی و در حد یک قاشق چای خوری) ممکن است موجب افزایش اسهال بیمار شود، بهتر است که دوزها به طور مساوی بین وعده های غذایی در طول روز تقسیم شوند.

مایعات و الکترولیت ها به ویژه سدیم باید در مقادیر کم و مکرر دریافت شوند.

در بیمارانی که قسمت عمده ی روده را جراحی کرده اند(مثلا وقتی دئودنوم و چندین سانتی متر از ژژنوم به بخش هایی از کولون متصل شده باشد)، یک رژیم خوراکی فقط به عنوان بخشی از تغذیه ی فرد محسوب می شود.

در بعضی موارد تغذیه ی بیش از حد، جهت جبران سوء جذب، به سوء جذب بیشتر منجر می شود. در این حال نه تنها غذاهای خورده شده و مایعات، بلکه مایعات ترشح شده از دستگاه معدی - روده ای(که در پاسخ به غذا خوردن ترشح می شوند) نیز سوءجذب را تشدید می کنند.

بیمارانی که دارای روده ی کوتاه هستند، برای حداقل قسمتی از مایعات و مواد مغذی خود از نظر تغذیه ای وابسته به محلول های وریدی هستند. میان وعده های کوچک و مکرر برای این بیماران، لذت دهانی(خوراکی) فراهم می نماید، اما فقط بخشی از نیازهای مایعات و مواد مغذی شان را می تواند تامین کند.

دکتر احمدرضا درستی - متخصص تغذیه

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

ماهنامه ی دنیای تغذیه

اگر می خواهید با پزشکان سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.

برای شرکت در بحث های انجمن سایت مرتبط با بهداشت و سلامت، اینجا را کلیک کنید.

اگر می خواهید با کارشناسان تغذیه ی سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.

* مطالب مرتبط:

مطالبی در رابطه با انواع بیماری های گوارشی

مطالبی در رابطه با رژیم های غذایی در انواع بیماری های گوارشی

بخش تغذیه و سلامت تبیان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.