ساختن کمدی مطابق معیارهای روز سینمای ایران

مرور کارنامه وحیدزاده/

کارنامه پرفراز و نشیب ابراهیم وحیدزاده در سینمای کمدی نمایشگر فضایی است که در دوره‌های مختلف در این سینما وجود داشته است.

به گزارش خبرنگار مهر، ابراهیم وحیدزاده فیلمسازی را اواخر دهه 60 شروع کرد، کارنامه فیلمسازی او چندان پربرگ نیست، فراز و فرود کارنامه این کارگردان نشان دهنده سیاست‌گذاری‌های فرهنگی و فضایی است که در دوره‌های مختلف در سینما وجود داشته است.

اولین ساخته وحیدزاده "تحفه‌ها" یک کمدی اجتماعی بود که نگاهی هجوآمیز به مناسبات اجتماعی در دوره‌ای از تاریخ معاصر داشت، یک کمدی مفرح که فیلمنامه‌ای منسجم و شوخی‌هایی جذاب داشت و به سبک بسیاری از کمدی‌های سینمای ایران انرژی‌اش را از شوخی‌های کلامی نمی‌گرفت، فیلم ترکیبی از کمدی موقعیت و طنز کلامی و شوخی‌های بصری بود. "تحفه‌ها" با گروهی از بازیگران حرفه‌ای ساخته شده بود و وحیدزاده در اولین قدم توانسته بود این گروه را به خوبی هدایت کند. بازی سعید پورصمیمی در این فیلم به یادماندنی است.

با این که فیلم سینمایی "تحفه‌ها" در جذب مخاطب موفق بود و توانست نظر مثبت منتقدان را جلب کند، اما فاصله دومین فیلم وحیدزاده با اولین فیلمش طولانی شد، "مجسمه" در سال 71 ساخته شد، فیلم کمدی متفاوتی بود، نگاهی هجوآلود به ماجراهای یک استاد دانشگاه که مشکل غریبی در زندگی دارد، وحیدزاده در دومین قدم هم توانسته بود فضایی تازه را در سینمایش تجربه کند، شوخی با اختلاف‌های زن و شوهری که مایه بسیاری از کمدی‌های سینمای ایران است به شکلی جدید از ویژگی‌های "مجسمه" بود. امین تارخ در این فیلم حضوری متفاوت داشت.

وحیدزاده با "مجسمه" و "تحفه‌ها" نشان داد که نگاهی تازه به سینمای کمدی دارد، وحیدزاده برای ساخت سومین فیلمش که از جنس کمدی‌های قبلی بود یک دهه انتظار کشید، "عشق فیلم" یک کمدی تلخ درباره جوانی بود که عاشق فیلمسازی است اما نمی‌تواند فیلم مورد علاقه‌اش را در فضای سینمای حرفه‌ای برسد و دست آخر کارش به جنون می‌رسد.

فیلم به نوعی شرح خاطره‌های این سینماگر از سال‌های دوری‌اش از سینما و تلاشش برای ساخت فیلمی کمدی هم بود، "عشق فیلم" به دلیل رویکرد اجتماعی و نگاه تلخش در گیشه موفقیتی به دست نیاورد، حتی ارزش‌های آن و ارجاع‌هایش به مشکلاتی که سینماگران مستقل در ایران دارند هم به مذاق منتقدان خوش نیامد و فیلم در کارنامه وحیدزاده به تولیدی مهجور تبدیل شد.

یک سال پس از "عشق فیلم" وحیدزاده "معادله" را ساخت، در فیلم می‌شد ردپایی از مسائلی را که سینمای ایران در آن روزها با آن روبرو بود، مثل پدیده دو همسری و عشق‌‌های نافرجام پیدا کرد، او برای دومین بار در این فیلم به سراغ مریلا زارعی رفت و نقش اصلی زن را به او داد و نقش اول مرد را حسین یاری بازی کرد، بازیگر بااستعدادی که به دلیل چهره و ویژگی‌های ظاهری‌اش مناسب نقش‌های کمدی نیست.

"معادله" توفیقی نسبی در گیشه پیدا کرد و مسیر فیلمسازی وحیدزاده را که از دغدغه‌های اولیه‌اش فاصله می گرفت تا بتواند در این فضای تازه فیلم بسازد هموار کرد، "شام عروسی" دقیقا محصول شرایط است. فیلمی که امین حیایی، محمدرضا گلزار و نیکی کریمی دارد، هم با فیلم‌های معروف و محبوب سینمای ایران شوخی می‌کند، هم از جنس سینمای دختر و پسری است، هم حرکت موزون و موسیقی دارد.

"شام عروسی" به خاطر ترکیب بازیگرانش در گیشه موفق بود به فیلمی پرفروش در کارنامه وحیدزاده تبدیل شد، هرچند که به نظر می‌رسید وحیدزاده برای رسیدن به فروش بیشتر عناصری را قربانی می‌کند، "تاکسی نارنجی" فیلم بعدی وحیدزاده در فضایی که انبوه کمدی‌های عامه پسند با بازیگران مشابه و قصه‌هایی شبیه به هم ساخته می‌شد روی پرده رفت. فیلم داستانی متفاوت و برگرفته از واقعیت داشت.

داستان زنی که در کیش با رانندگی روزگار می‌گذراند، در این کمدی سالم که داستانی سرراست داشت چهره معروف و محبوب حضور نداشت و حضور آزیتا حاجیان به عنان بازیگر نقش اول یک فیلم غریب بود، "تاکسی نارنجی" که برای خنداندن مخاطب به هر چیزی متوسل نمی‌شد در گیشه شکست خورد تا وحیدزاده به سراغ "عروسک" برود، فیلمی که این روزها روی پرده سینماها است.

بازیگران جوان سینمای ایران در کمدی تازه وحیدزاده مقابل دوربین رفته‌اند، فیلم فضایی فانتزی دارد و البته می‌توان تعلق خاطر کارگردان به سینمای اجتماعی را در آن دید، حضور حسام نواب صفوی و لیلا اوتادی در فیلم می‌تواند عاملی برای جذب مخاطب باشد، وحیدزاده هرگز از معیارهای سینمای سالم در کمدی‌هایش فاصله نگرفته است. تلاش کرده با موج‌های سینمایی همراه شود چون به عنوان سینماگری مستقل چاره‌ای جز این نداشته است، اما کوشیده از ملاک‌هایی که سینمای کمدی را به مرز ابتذال می‌برد جدا شود و به سمت سینمایی سالم و مفرح گام بردارد.