زندگی طبیعی با بیماری كولیت اولسروز

کولیت ‌اولسروز (Ulcerative Colitis) بیماری است که در آن جدار داخلی روده بزرگ دچار التهاب می شود.

کولیت‌ اولسروز یکی از دو بیماری است که تحت عنوان بیماری های التهابی روده (Inflammatory Bowel Diseases) یا به اختصار IBD شناخته می شوند.

در کولیت ‌اولسروز سیستم ایمنی بدن دچار اشتباه شده، جدار داخلی روده بزرگ را مورد حمله قرار می ‌دهد و باعث ایجاد التهاب، زخم، خون ریزی و اسهال می ‌شود. بیماری معمولاً رکتوم Rectum و قسمت انتهایی کولون را درگیر می کند ولی می ‌تواند تمام کولون Colon را هم تحت تأثیر قرار دهد.

بیشتر افراد مبتلا به كولیت اولسروز، دردهای شكمی و فوریت دفع مدفوع را تجربه كرده ‌اند. درد ممكن است در سمت چپ شكم شدیدتر باشد. همراهی اسهال با درد شكم ممكن است باعث كاهش اشتها و كاهش وزن شود. خستگی و ضعف ناشی از كم خونی نیز ممكن است به این علایم افزوده شود. در كودكان مبتلا به این بیماری نیز عقب ماندگی رشد ممكن است بروز پیدا كند.

به علل ناشناخته این بیماری در کشورهای پیشرفته مثل آمریکای شمالی، انگلستان و اسکاندیناوی شایع تر از کشورهای در حال توسعه می باشد. کولیت ‌اولسروز مردان و زنان را به یک اندازه مبتلا می کند و شایع ترین سن ابتلا بین 15 تا 30 سالگی است.

اگرچه کولیت‌ اولسروز یک بیماری مزمن است که درمان قطعی ندارد، معمولاً با مصرف طولانی دارو و نظارت دقیق بر عوارض، به خوبی کنترل می شود و بیشتر بیماران زندگی عادی و پرباری دارند.

علل

با وجود پژوهش های بسیاری که انجام شده، علت این بیماری هنوز به خوبی شناخته نشده است. به نظر می رسد دو عامل در ایجاد این بیماری مؤثر باشند:

* زمینه ژنتیک

* عوامل محیطی

این دو عامل در نهایت باعث می شوند که سیستم ایمنی بدن دچار اشتباه شده و دیواره روده بزرگ - کولون - را مورد حمله قرار دهد.

زمینه ژنتیک

کولیت ‌اولسروز ممکن است در اعضای خانواده مبتلایان تکرار ‌شود و این موضوع دلالت به دخالت عوامل ژنتیکی در بروز این بیماری دارد. در 10 تا 25 درصد بیماران دچار کولیت‌ اولسروز، یکی از بستگان درجه اول مثل والدین یا خواهر و برادر دچار بیماری التهابی روده می باشد.

عوامل محیطی

در حال حاضر دانشمندان بر این باورند که عوامل محیطی زیادی از جمله عفونت ‌ها می توانند باعث ایجاد بیماری در افراد دارای زمینه ژنتیکی شوند؛ ولی در حال حاضر هیچ علت مشخصی به عنوان عامل اصلی شناخته نشده است. از آن جا که حیوانات مستعد ابتلا به این بیماری در صورت پرورش در محیط ‌های عاری از میکروب‌ به آن مبتلا نمی ‌شوند، باکتری هایی که به صورت معمول در روده همه انسان ها زندگی می کنند، می توانند نقش مهمی در ایجاد کولیت ‌اولسروز داشته باشند.

نقش تغذیه در درمان كولیت اولسروز

مصرف برخی غذاها باعث ایجاد یا جلوگیری از علایم كولیت اولسروز نمی ‌شود. اما توجه به برنامه غذایی می‌ تواند باعث كاهش علایم بیماری شود و بهبود را تسریع كند. به عنوان نمونه زمانی كه بیماری فرد، فعال است احتمالا احساس می ‌كند كه برخی غذاهای نرم ناراحتی كمتری نسبت به غذاهای پرادویه و پر فیبر در او ایجاد می ‌كند. وعده‌ های غذایی بیشتر با حجم كمتر نیز به این بیماران كمك می ‌كند البته شخص نباید حتما غذاهای خاصی را بخورد یا از مواد غذایی مشخصی صرف نظر كند. افرادی كه معده آن ‌ها توانایی هضم لاكتوز را ندارد، نباید از محصولات لبنی استفاده كنند و همچنین در موارد اسهال شدید، از مصرف كافئین باید خودداری شود.

بیشتر پزشكان، رژیم غذایی مشخصی را برای پیشگیری از سوء تغذیه پیشنهاد می‌ كنند. یك رژیم غذایی مناسب باید از تمام گروه‌ های غذایی مانند گوشت، ماهی، مرغ و لبنیات (اگر قابل تحمل باشد)، نان و غلات، میوه ‌ها و سبزیجات حاوی قند و ویتامین ‌ها و روغن‌ های گیاهی و غیر گیاهی كه منبع چربی هستند، ‌تشكیل شود. مكمل غذایی مانند مولتی ویتامین ها نیز در جبران سایر كمبودها موثر است.

ویتامین‌ ها و داروها

بهتر است بیماران مبتلا به کولیت ‌اولسروز به صورت روزانه مولتی ‌ویتامین مصرف کنند.

بیمارانی که سولفاسالازین مصرف می کنند باید اسیدفولیک را به صورت مکمل دریافت کنند. از آن جا که اسیدفولیک از ایجاد بدخیمی های کولون جلوگیری می کند، در کسانی که مزالامین Mesalamine دریافت می کنند هم می تواند مفید باشد.

نقش استرس و فاكتورهای روانی در تشدید كولیت اولسروز

اگرچه عود بیماری پس از استرس ‌های شدید روحی دیده شده است اما هنوز هیچ دلیل قاطعی دال بر این كه استرس می ‌تواند سبب این بیماری شود، وجود ندارد. روش ‌های گوناگونی وجود دارد كه زندگی با كولیت اولسروز را راحت تر می ‌كند. برای مثال ترس از حمله اسهال یا درد شكمی ممكن است باعث شود، بسیاری از بیماران از حضور در محیط ‌های عمومی بهراسند اما این مشكل با پیش بینی دستشویی‌ ها در رستوران یا تئاتر و فروشگاه‌ ها قابل حل است. پوشیدن لباس زیر اضافی یا به همراه داشتن دستمال توالت راه حل دیگری است علاوه بر آن بیماران پیش از مسافرت‌ های طولانی باید با پزشك خود مشورت كنند.

داشتن یك زندگی طبیعی با كولیت اولسروز

زمانی كه فردی از ابتلای خود به بیماری كولیت اولسروز مطلع می ‌شود نباید بیماری خود را از خانواده،‌ دوستان و همكاران خود پنهان كند بلكه باید با آنان صحبت كند. این بیماران باید تلاش كنند زندگی روزانه و فعالیت ‌های خود را تا حد امكان به طور طبیعی ادامه دهند علاوه بر آن دستورات دارویی پزشك خود را حتی زمانی كه كاملا احساس بهبود می ‌كنند، رعایت و سعی كنند به آن ها نگاه مثبت داشته باشند. این اولین و بهترین نسخه دارویی این گونه بیماران است.

اگرچه كولیت اولسروز یك بیماری جدی و مزمن است اما كشنده نیست. هیچ شكی وجود ندارد كه زندگی كردن با این بیماری مثل یك مبارزه است. بیمار باید دارو مصرف كند و حتی گاه در بیمارستان بستری شود. اما بیشتر این مبتلایان می ‌توانند زندگی پرباری داشته باشند. استفاده مداوم از داروها به طور مشخص امكان عود بیماری را كاهش می دهد. در فواصل بین عود بیماری بیشتر بیماران بدون علامت هستند و احساس بهبودی می ‌كنند.