نماز در تفسیر حکما و عارفان

کتاب «اسرار الصلاة یا معراج عشق»، نماز و ارکان آن را با استفاده از آیه‌های قرآنی و روایات معصومین(علیهم‌السلام) و تفسیر حکما و عارفان تشریح می‌كند.

نماز زیباترین و عمیق‌ترین نیایش است. آدمی در این عبادت شوق‌انگیز، درس عشق و عبادت را می‌آموزد. نماز، گنج عشق است و معراج مومن، وقت سودن سر به خاک و بردن دل به افلاک که دل، حرم ‌الهی است.

در پیکره ظاهری نماز، مصالح فراوانی وجود دارد، لذا خدا بر همه امت‌ها تکامل انسان‌ها را در کلاس‌های انبیاء(صلی‌الله علیهم اجمعین) واجب فرمود.

تکامل معنوی انسان، در خدمت انبیا و در گرو زمان است. از آدم تا خاتم(ص) درست مانند مدرسه و کلاس‌ها طبقه‌بندی شده است. انسان استعداد فهم و کمال را همواره داشته است تا در طول زمان و طی کلاس‌های انبیا(ص) به کمال انسانی که خودشناسی تا خداشناسی و بندگی است، برسد.

معلمان این کلاس‌ها، شاگردان و علومی که می‌آموزند و درجه‌بندی استادان در کمال انسانی، همه با هم متناسب‌اند تا از آدم شروع و به خاتم(ص) ختم شود.

به دلیل آن كه همه افراد انسان به درجه عقل و عرفان نمی‌رسند، ریاضت بدنی و سیاست تکلیفی بر ایشان مقرر فرمود که ضد هواهای نفسانی آنان و حافظ واقعیت انسانی ایشان باشد . در این عبادت، جنبه عقلانی مراعات شده است که با آوردن اذکار و اورادی، توجه به پروردگار را جلب و یا تکرار عبادات، فراموشی و نسیان را محو سازد تا از درکات حیوانی به درآیند و به درجه انسانی نایل شوند.

حضرت رسول(ص) به هر مسلمان عاقل بالغی فرمود: "به این شکلی که می‌بینید من نماز می‌خوانم شما هم بخوانید" و اگر فرموده بود: "آن‌طور که من نماز می‌خوانم، نماز بخوانید"، که را توان بود که مثل حضرتش نماز بخواند؟ حضرت چنان در نماز می‌گریست که از سینه‌اش صدای دیگ جوشان به گوش می‌رسید و با مشاهده قلبی، پشت سر خود را هم می‌دید؛ یعنی بین او و اسرار عالم، پرده‌ای نبود و تا ابدیت و آخرت و جهنم و بهشت و خلود، یعنی مقام وحدت و کثرت، ذات و اسما و صفات را مشاهده می‌کرد.

انسان دارای دو جنبه است: یکی جسمانی، دنیایی و مادی است و دیگری، روحانی و آخرتی است و این درست مثل گردو و بادامی است که دارای پوست و مغزی است، پوستش خوراک حیوان و مغزش خوراک انسان است، ولی این پوسته را اهمیتی بسزاست که حافظ مغز و باطن نماز است و بدون آن نماز تحقق نمی‌یابد.

همه اعمال دینی، دارای پوست ظاهری است و مغز و باطن، مثل: طهارت لباس و بدن از نجاسات ظاهری و طهارت قلب از نجاسات باطنی: مثل کفر، حسد، بخل و غیره و مثل وضو و غسل و تیمم و نماز که ظاهرش به وسیله جوارح و اعضا انجام می‌گیرد و از عالم شهادت است و نیت و خلوص و فرمان‌برداری و عشق به حق که قلبی است و از عالم غیب و هرکدام از عالم غیب و شهادت بر یکریگر اثر می‌گذارند.

از این اعمال وضو، غسل و نماز، صفا و نورانیتی در قلب پدید می‌آید که قبلا نبود و آن اشراقات باطنی و قلبی نماز و غیره است که در بدن اثر می‌کند، چنان که ضرار بن ضمره می‌گوید: امیرالمؤمنین(ع) را بسیار می‌دیدم! وقتی شب، پرده سیاهش را همه جا افکنده بود؛ در محراب نمازش ایستاده بود و محاسن شریفش را در دست گرفته و مثل مار گزیده‌ها در پیچ و تاب بود و با فریادی جانكاه و اندوهی دردناک می‌گریست.

جذبه‌های حق، گاه بدن را چنان مرتعش می‌کند که تصورش برای ما خاکیان مشکل است و گاه چنان آرامش می‌دهد که گر جهان زلزله گیرد، غم ویرانی نیست و گاه بدن را خلع کرده و چنان از آن بی‌خبر است که تیر از پای مقدسش بیرون می‌کشند و او را خبر نیست.

در آیات و روایات بر این فریضه الهی نیز تاکید فراوان شده و شرط قبولی اعمال دیگر انسان، نماز ذكر شده است.  كاشف‌الحقایق، امام جعفر صادق(ع) فرمود: "نماز ستون دین است، اگر نماز قبول شود، سایر اعمال نیز مقبول خداوند خواهد بود و اگر نماز پذیرفته نشود، سایر اعمال نیز پذیرفته نخواهد شد." این روایت، اهمیت و جایگاه نماز را به وضوح برای مومنین نشان داده است.

چاپ پنجم کتاب «اسرار الصلاة یا معراج عشق» در شمارگان 1200 نسخه، 204 صفحه و بهای 29000 ریال راهی بازار نشر شد.