آشنایی با خواص انیسون (بادیان رومی)

Pimpinella anisum

انیسون که آن را بادیان رومی و رازیانه ی رومی نیز می‌ نامند، گیاهی است با دانه‌ های بسیار معطر. انیسون از تیره ی چتریان است و با دانه‌ هایی سبز رنگ، گلابی شکل و کوچک که قسمت فوقانی آن نوک تیز بوده و پنج خط برجسته (ده شیار) بر روی آن کاملاً مشهود است، دیده می شود.

انیسون گیاهی است یک ساله به ارتفاع حدود نیم متر، دارای سه نوع برگ قلبی شکل (مدور) در قاعده ی ساقه، برگ های مرکب از 3 تا 5 برگچه ی نوک تیز در وسط ساقه و برگ های سه قسمتی با تقسیمات باریک در بالای ساقه. این گیاه دارای گل های کوچک و سفید رنگ است که به صورت گل آذین چتر مرکب می باشند.

میوه ی آن کوچک و تقریبا گلابی شکل است و بوی معطر و مطبوع دارد. قسمت مورد استفاده ی گیاه، میوه ی آن می باشد که بهترین زمان برداشت، ماه های مرداد و شهریور می باشد.

همان طور که ذکر شد؛ میوه‌ های آن از دو بخش گلابی شکل تشکیل شده است که هر بخش آن دارای قسمت بیرونی سبز و قسمت داخلی کمی تیره ‌است و بویی تند و معطر دارد.

انیسون در طب سنتی:

جالینوس می گوید انیسون گرم و خشک است.

مُسکن دردها، عرق آور و بادشکن است و اگر در روغن جوشانده شود تاثیرش بیشتر است. دانه‌ های انیسون به عنوان ضد درد در ناراحتی میگرن، معطرکننده، ضد عفونی کننده و مُدر، مصرف سنتی داشته و عرق حاصل از تقطیر آن نیز به منظورهای فوق استفاده می‌ گردد.

* اگر آن را بخار کنند و بخار آن را استنشاق کنند سر درد و سرگیجه را از بین می برد.

* اگر آن را بکوبند و با روغن گل محمدی بیامیزند و در گوش بچکانند بیماری های درونی گوش را که ناشی از اثر ضربه یا برخورد باشد بهبود می بخشد و درد گوش را بر طرف می نماید.

* شیر مادر را افزایش می دهد.

* رطوبت طحال را بر طرف می سازد.

* با تب کهنه مقابله می کند.

منبع جغرافیایی:

محل رویش این گیاه در ایران شامل نواحی شمالی و جنوب غربی می باشد.

شرق نواحی مدیترانه، غرب آسیا، نواحی جنوبی اروپا تا مدیترانه، خاورمیانه، هندوستان، شوروی سابق، مکزیک، مصر و اسپانیا از نواحی مهم تولید این گیاه هستند.

ترکیبات مهم:

مهم ترین مواد تشکیل دهنده ی گیاه، اسانس بوده که میزان آن از 1/5 تا 5 درصد متغیر است. مهم ترین ماده ی موجود در اسانس، ترانس آنتول به میزان 80 تا 90 درصد است. کومارین ها ترکیبات مهم دیگر رازیانه رومی هستند.

اثرات مهم:

ضدنفخ، ضد اسپاسم، خلط آور و با مصرف زیاد دارای خاصیت ضد میکروب است.

در طب عوام به عنوان زیاد کننده ی شیر مادران شیرده، افزایش قوای جنسی و ضد کرم مصرف می شود.

در پمادهای موضعی به عنوان محرک مصرف می شود.

همچنین در صنایع غذایی به عنوان طعم دهنده و معطر کننده به مقدار زیاد استفاده می گردد.

طریقه و میزان مصرف:

تهیه ی چای: 1 تا 5 گرم از میوه ها را با آسیاب خرد می کنیم. سپس بر روی آن یک لیوان آب جوش می ریزیم. آن گاه ده تا پانزده دقیقه صبر می کنیم و سپس صاف کرده میل می کنیم.

فرآورده های گیاهی – انیسون در محصولات ضد سرفه، خلط آور، ضد نفخ و مسهل به صورت های قرص، چای، عصاره و گاهی مخلوط با گیاهان دیگر از جمله رازیانه مصرف می شود. از رازیانه ی رومی در داروهای مورد مصرف جهت کودکان استفاده زیادی به عمل می آید.

مصرف در بارداری:

با وجودی که گزارشی از عارضه ی آن وجود ندارد، ولی بهتر است در این دوران مصرف نشود.

مهمترین اثرات گزارش شده انیسون:

ضددرد، ضدباکتری، ضداسپاسم، ضدویروس، افزایش دهنده ی میل جنسی، ضد نفخ، معرق، هضم کننده، قاعده آور، خلط آور، مقوی کبد، قارچ کش، حشره کش، شیرافزا، مسهل، آرام بخش، سقط کننده، آلرژی زا، محرک و مقوی معده.

نکات قابل توجه:

1- انیسون به میزان زیاد جهت طعم، مزه ی انواع غذاها، لیکورها، ژلاتین ها، مواد اولیه کیک ها، گوشت و ادویه جات مصرف می شود. همچنین در محصولاتی که در مطبوع و تازه کردن تنفس به کار می روند، استفاده می شود.

2- اسانس انیسون در تهیه عطر و صابون ها مصرف می شود. این اسانس به همراه اسانس های دیگر در محصولات حشره کش و به عنوان افزایش نفوذپذیری داروها در پوست به کار می رود.

3- اثرات فارما کولوژیکی انیسون بیشتر مربوط به آنتول موجود در اسانس آن است که از نظر فرمول شبیه به کاتکول آمین ها(از جمله آدرنالین، نور آدرنالین و دوپامین) است.

4- یکی از اثرات خوب انیسون، خاصیت ضدمیکروبی بر علیه میکروب های گرم منفی و مثبت است.

5- تحقیقات اخیر نشان داده است که انیسون جذب آهن را در رات(نوعی موش آزمایشگاهی) افزایش می دهد، لذا به نظر می رسد می تواند در جلوگیری از کم خونی مربوط به آهن موثر باشد.

فرآوری: مریم مرادیان نیری – سایت تبیان

منابع:

کتاب گیاهان دارویی و گیاه درمانی - دکتر محمدحسین صالحی سورمقی

پارسی طب

ویکی پدیا

برای مشاوره با بخش طب سنتی اسلامی، اینجا را کلیک کنید.

برای شرکت در بحث های انجمن سایت مرتبط با بهداشت و سلامت، اینجا را کلیک کنید.