تبیان، دستیار زندگی
چگونه برخی جوایز ادبی فرهنگ اسلامی را نشانه می روند؟!!! ....
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

جوایز ادبی برای محتوای دور از ادب!

چگونه برخی جوایز ادبی فرهنگ اسلامی را نشانه می‌روند

جوایز ادبی برای محتوای دور از ادب!

این جوایز با استفاده از خلاءهای قانونی و نیز غفلت متولیان امر به نویسندگان این پیام را می‌رسانند که ما به این نوع آثار توجه می‌کنیم و با برگزیدن این نوع آثار که باعث سستی در مبانی اعتقادی خوانندگان می‌شود کالای مورد پسند خود را نیز به جامعه عرضه مُی‌کنند و مخاطب را به سمتی که خود در نظر دارند هدایت می‌کنند.

به گزارش خبرگزاری فارس، با وجود استقرار دولت‌های نهم و دهم و نیز فاصله گرفتن از سیاست‌های مخرب فرهنگی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، هنوز خلا نظارت علمی - قانونی لازم در این حوزه‌ها احساس می‌شود.

نگاهی به محتوای برخی مجموعه داستان‌های منتشر شده طی چند سال گذشته نشان می‌دهد پرداخت مستقیم به مسائل جنسی با توصیف صحنه‌های غیر ضروری، دین‌گریزی، دین‌ستیزی و تبلیغ الگوهای غلط ارتباط با جنس مخالف قبل از ازدواج و نیز تبلیغ سبک زندگانی غربی از محتواهای غالب این کتاب‌ها هستند. این موضوع نشان‌ می‌دهد که سیستم نظارتی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیز اداره کتاب آن نهاد که وظیفه انطباق آثار رسیده با مبانی قانونی این حوزه را بر عهده دارد دارای نقص و خلاءهای قانونی است.

با وجود استقرار دولت‌های نهم و دهم و نیز فاصله گرفتن از سیاست‌های مخرب فرهنگی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، هنوز خلا نظارت علمی - قانونی لازم در این حوزه‌ها احساس می‌شود.

این مسئله البته در حوزه ادبیات داستانی نمود بیشتری دارد و متاسفانه نشانه ناآگاهی و یا غفلت عناصر نظارتی یا همان ممیز مربوطه است. در این حوزه برای بررسی یک کتاب قانون مشخصی وجود دارد و البته قانون جدید نظارت بر چاپ و نشر کتاب نیز که در اوایل سال 89 توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی مورد تصویب واقع شد راه را بر هرگونه انتشار آثار مغایر با شرع و قانون بسته است و البته انتشار کتاب مغایر با این ضوابط دیگر هیچ توجیهی نخواهد داشت و باعث بهانه‌گیری نویسندگان و ناشران را نیز در پی نخواهد داشت.

با این حال در این آشفته بازار حوزه کتاب که هم نویسنده، هم ناشر و هم نهاد نظارتی از دست یکدیگر نالان هستند برخی جوایز ادبی سالانه (عمدتا خصوصی) بعضی از کتاب‌هایی را که از فیلتر ارشاد گذشته و در نهایت به انتشار هم رسیده اما کاملا با مبانی شرع، عرف و قانون مصوب در این زمینه معارض است مورد توجه ویژه می‌دهند و با نامزدی این نوع کتاب‌ها و در نهایت برگزیدن اثری که بیشترین مغایرت را به سه موضوعی که در سطور بالا داشته باشد کاملا خط سیر حرکتی خود را در فضای ادبی کنونی نشان می‌دهد.

متولیان این جوایز با استفاده از خلاءهای قانونی و نیز غفلت متولیان امر، اولا سلیقه خود را به مخاطب ارائه می‌دهند و به نویسندگان این پیام را می‌رسانند که ما به این نوع آثار توجه می‌کنیم و در ثانی با برگزیدن این نوع آثار که باعث سستی در مبانی اعتقادی خوانندگان می‌شود. در واقع کالای مورد پسند خود را نیز به جامعه عرضه می‌کنند و مخاطب را نیز به سمتی که خود در نظر دارند هدایت می‌کنند، در این فضا رسانه‌های شبه‌روشنفکر نیز که وظیفه اطلاع‌رسانی را بر عهده دارند با تبلیغ این کتاب‌ها و برگزاری جلسات متعدد نقد، اختصاص صفحات روزنامه به این آثار وظیفه تبلیغ این کالاهای ضد فرهنگی را بر عهده می‌گیرند.

به عنوان نمونه یک جایزه ادبی کتاب‌هایی را در میان نامزدهای نهایی خود در سال 89 معرفی می‌کند که برخی از آشکارا تقیدات و مسائل دینی و حتی عرفی جامعه را زیر پا می‌گزارند.

کتاب «ی» نوشته «س. د» که نشر «چ» نیز آن را منتشر کرده، در میان نامزدهای جایزه ادبی قرار دارد که دبیر آن هم‌اکنون به دلایل امنیتی در بازداشت به سر می‌برد. در این اثر نیز طرح مباحث غیر اخلاقی به چشم می‌خورد.

در اولین مجموعه از کتاب «ب» با داستان پزشک جوانی روبرو هستیم که در دوران دانشجویی با خورشید همکلاسی خود رابطه‌ای نزدیک برقرار می‌کند ولی به اصرار خورشید، برای دوام عشق و عادت نشدن آن از ازدواج خودداری می‌کنند. پس از ازدواج خورشید با یکی دیگر از همکلاسی‌ها، این پزشک در یک رابطه‌ مثلثی قرار گرفته و به رابطه با خورشید ادامه می‌دهد و بعدها با کمک یک مشاور متوجه می‌شود که خورشید او را فریب داده است. نویسنده طی روایت خود از ماجرا به توصیف صحنه‌هایی اقدام می‌کند که کارکردشان تنها افزایش فضای جنسی ماجراست. جالب این جاست که نویسنده این مجموعه در سال 88 نیز به خاطر مجموعه داستان «آ» نامزد دریافت جایزه ادبی «م» بوده است.

بر اساس یک تحقیق مستند و میدانی در سال 87 مشخص شد در یک جایزه ادبی (به یاد نویسنده‌ای که آثارش مملو از ابتذال و اباحه‌گری بود) که هم‌اکنون به دلیل مسائل سیاسی به صورت دوسالانه برگزار می‌شود بیش از 80 درصد آثاری که برای این جایزه نامزد شده بودند دارای محورهای ذیل بوده‌اند:

  1. 1- ترویج ابتذال و اباحه‌گری
  2. 2- عادی جلوه دادن گناه و شکستن قبح گناه
  3. 3- عادی‌سازی روابط نامشروع و روابط خیابانی
  4. 4- تشریح صحنه‌های خلاف شرع
  5. 5- آشفته ساختن اعتقادات مذهبی
  6. 6- زیر سؤال بردن حجاب اسلامی
  7. 7- وهن و تحقیر ارزش‌های دینی
  8. 8- ترویج خرافات
  9. 9- سیاه‌نمایی از اوضاع جامعه
  10. 10- ترویج قومیت‌گرایی

البته اگر بخواهیم در این گونه جوایز ادبی کنکاش دقیق‌تری داشته باشیم باید به نهادهای پشتیبان این مجموعه‌ها و نیز مسائل مالی آن آگاهی پیدا کرد تا مشخص شود چگونه برخی از راه ادبیات درصدد استحاله نظام اسلامی از اعتقادات مذهبی هستند امری که برخی از معاونین وزارت ارشاد در سال‌های گذشته به آن توجه کرده بودند و از جوایز ادبی خصوصی درخواست کرد که منابع مالی خود را شفاف ارائه کنند.

معاون فرهنگی وزیر ارشاد در سال 1387 در مصاحبه‌ای با خبرگزاری فارس گفت: یکی از این مراکز گفته بود در سالی که 19 جلد کتاب داستانی منتشر شده است، دیگر جایزه دادن فایده ندارد. این گفته به‌طور غیر مستقیم عنوان می‌کند که 19 جلد کتاب مطلوب داوری آن مرکز است. وگرنه 19 جلد که کلا چاپ نشده و آمار و ارقام چندین برابر این است.

وی ادامه داد: ممکن است برخی جوایز معیارشان این باشد که چقدر مورد پسند بیگانگان قرار می‌گیرد. این را به صراحت بگویند، یا منابع مالی خود را به صراحت بگویند. چه ایرادی دارد؟ هر کس که جایزه می‌دهد منابع مالی خود را از اول تا امروز بگوید که مثلا فلان سال که جایزه دارم این‌قدر از فلان جا و آن‌قدر از بهمان جا گرفتم. این اتفاق نمی‌افتد و انحراف در افکار عمومی ایجاد می‌کند.

محسن پرویز در پاسخ به این پرسش که چرا جوایز ادبی خصوصی باید چنین اطلاعاتی به ارشاد بدهند، گفت: این اطلاعات را به ارشاد ندهند. ما که نمی‌گویم ارشاد باید تأیید کند. ما می‌گوییم اعلام رسمی کنند. ملاک‌ها را که همه نمی‌دانند. فقط عده‌ای می‌دانند و بقیه حدس می‌زنند و همین حدس ایجاد انحراف می‌کند.

البته هیچگاه این امر محقق نشد و جوایز ادبی خصوصی منابع مالی خود را اعلام نکردند تا بعدا نیز مجبور به پاسخگویی درباره مسائل خود نیز نشوند.

با این حال انتشار این‌گونه کتاب‌ها و نامزدشدنشان برای دریافت جوایز ادبی در حالی‌ است که علاوه بر وظیفه‌ نظارت و اجازه‌ انتشار برای کتاب، تهیه و تدوین آئین‌نامه‌ها و ضوابط ناظر بر تشکیل جشنواره‌ها و مسابقات سینمایی و ادبی در داخل و خارج کشور نیز به عهده‌ی وزارت ارشاد است.


تهیه و تنظیم: مهسا رضایی- ادبیات تبیان