كودكان بیش فعال
امروزه بسیاری از مادران و پدران از شیطنت بسیار زیاد كودكانشان شكایت دارند. آنها اظهار می دارند كه فرزندشان مرتب در حال حركت و فعالیت است و نوعی حالت بی قراری و ناآرامی در او مشاهده می كنند. برخی از این والدین از فقدان تمركز حواس و ضعف درسی كودك نیز صحبت می كنند. آنها علت این فعالیت بیش از اندازه را نمی دانند و مرتب فرزندشان را مورد سرزنش قرار می دهند. این كودكان بعضاً مورد انتقاد و تنبیه بسیار زیاد قرار می گیرند. عده‌ای از پدر و مادرها كنترل خود را از دست می دهند و این كودكان را به شدت كتك می زنند یا آنها را تهدید می كنند. در این نوشتار سعی شده است پدیده بیش فعالی در كودكان توضیح داده و راه‌های برخورد مناسب با این حالت ارائه شود.
بیش فعالی كودكان
كودكان بیش فعال - همانگونه كه از این عنوان برمی آید- بسیار پرتحرك اند و نمی توانند یک جا آرام بنشینند. آنها اضافه بر ناآرامی بسیار زیاد، نوعی اضطرار و اجبار برای خرابكاری نیز دارند. آنان اشیا را می شكنند یا پرتاب می كنند. همچنین كنجكاوی بسیار از خود نشان می دهند و نه تنها اسباب بازی‌هایشان را خراب می كنند، بلكه اشیاء و وسایل منزل را نیز دستكاری و خراب می كنند. كارهای خطرناك را دوست دارند و ابداً احساس خطر نمی كنند. بنابراین رفتارهایی بی مهابا از آنها سرمی زند. برخی از بزرگسالان آنها را افرادی بی باك و شجاع تصور می كنند؛ در حالی كه این رفتارهای بی مهابا نشانگر این واقعیت است كه احساس خطر واقعی - كه یك احساس طبیعی است و بایستی در كودكان وجود داشته باشد - در این بچه ها وجود ندارد. بازی های خطرناك - از جمله بازی با كبریت - و علاقه به وسایلی چون كارد و چاقو نشانه های دیگری از گرایش‌ها و رفتارهای غیرطبیعی این بچه هاست.
كودك بیش فعال احساس خطر نمی كند
كودكان بیش فعال در مورد كارها و اشیایی كه به طور طبیعی باید در برابر آنها احساس خطر كنند، خطری احساس نمی‌كنند؛ و اختلالات سلوك در این كودكان بعضاً دیده می شود؛ مثلاً بعضی از آنها رفتارهای پرخاشگرانه دارند یا برای آسیب رساندن به دیگران آنان را تهدید می كنند. ممكن است به حیوانات نیز صدمه بزنند. بعضی دیگر در اعمالی چون سرقت و تقلب و به طور كلی كارهایی كه تخلف از قوانین و مقررات محسوب می شود شركت می كنند.
تمایل به كارهای خلاف و خطرناك
این كودكان آچار پیچ گوشتی را داخل پریز برق می كنند؛ اشیاء و وسایلی را كه متعلق به خودشان نیست برمی‌دارند؛ تمایل بسیاری به كشیدن سیگار دارند (ته سیگارها را برمی دارند و علاقه به كشیدن آنها دارند) و همچنین گرایش به دروغگویی در آنها بسیار بالاست و اغلب دروغ می گویند. به‌علاوه آنان تمایل به ارتباط با كودكان و نوجوانان بزرگتر از خود دارند. اغلب دوستانی بزرگتر از خود انتخاب می كنند و از مصاحبت با نوجوانان لذت می برند. بسیار مایلند در صحبت‌ها و فعالیت‌های آنان شركت كنند. همچنین گرایش به كارهای خلاف از جمله دزدی در آنها بسیار زیاد است. به نظر می رسد این كودكان زودتر از حد معمول چشم و گوششان باز می شود و به كنجكاوی‌های بسیار زیاد دچار می شوند.
عملكرد اجتماعی و تحصیلی كودك كاهش می یابد
كودكان بیش فعالی كه دچار نقص توجه هستند، در تحصیل با مشكل مواجهند. دامنهِ توجه در آنها بسیار محدود است و به همین علت نمی توانند تمركز لازم را حین درس خواندن داشته باشند. این كودكان به سرعت حواسشان پرت می شود و به كوچكترین محرك بیرونی واكنش نشان می دهند. در نتیجه عملكرد تحصیلی آنان پایین می آید و در یادگیری دچار مشكل می شوند.
از لحاظ اجتماعی، كودكان بیش فعال تأثیر مثبتی بر دیگران نمی گذارند و مرتب مورد انتقاد قرار می گیرند. آنها به دلیل دقت پایین، اغلب دچار اشتباه می شوند و انتقاد دیگران را نسبت به خود برمی‌انگیزانند. این بچه‌ها به جزئیات مسائل توجهی ندارند. حتی در بازی‌ها نیز با دشواری رو به رو می شوند و در ارتباط خود با بچه های دیگر مشكل پیدا می كنند. اغلب از دستورالعمل‌ها پیروی نمی كنند و از عهده تكالیف مدرسه و سایر كارها و وظایف برنمی‌آیند.
آنان از درگیر شدن با تكالیفی كه مستلزم تلاش ذهنی مداوم است، می پرهیزند. اغلب، وسایل خود را گم می كنند و دچار فراموشكاری‌اند. به طور افراطی حرف می زنند و پیش از تمام شدن پرسش‌ها، پاسخ می دهند. منتظر نوبت ماندن برایشان دشوار است و بسیاری اوقات مزاحم كار دیگران می شوند.
والدین چه نقشی در درمان دارند
1. ابتدا باید مطمئن باشیم كه فرزندمان واقعاً نشانه های این اختلال را دارد؛ به علاوه تشخیص نهایی توسط متخصص انجام می پذیرد. گاهی والدینی كه افرادی بسیار مضطرب و نگران هستند، ممكن است جنب و جوش‌های طبیعی فرزند را دلیلی بر بیش فعالی بدانند. بنابراین در قدم اول بایستی راجع به تشخیص مطمئن باشیم و به فرزندمان برچسب‌های نادرست نزنیم.
2. انرژی اضافه این كودكان باید از طریق فعالیت‌های مثبت، از جمله ورزش كردن، مصرف شود. بهتر است آنها را برای بازی به زمین‌های بزرگ برد و اجازه داد كه به فعالیت‌های لذتبخش بپردازند. یا این كه روزانه برای پیاده روی آنها را از خانه خارج كرد. در منزل نیز بایستی مسئولیت‌هایی كه از لحاظ جسمی قدری بچه‌ها را خسته می كند به آنها بسپاریم تا به این وسیله انرژی بیش از حد آنان گرفته شود. البته خوب است گاهی برای انجام این مسئولیت‌ها جوایزی هم در نظر بگیریم.
3. به خاطر داشته باشیم این كودكان را به هیچ وجه كتك نزنیم؛ زیرا رفتارهای انتقام جویانه از آنها سر خواهد زد. بهتر است با آنان مؤدبانه و با محبت صحبت كنیم. البته در برخورد با سایر كودكان نیز داشتن رفتاری مهرآمیز و عاری از خشونت لازم است.
4. گروهی از موادغذایی - از جمله كاكائو، شكلات، قهوه، نسكافه، نوشابه‌های رنگی و تنقلات - باعث تحریك پذیری می‌شوند و لازم است تا حد امكان از دادن آنها به بچه ها خودداری شود.
5. خواب شبانگاهی این كودكان موضوع مهمی است؛ آنها باید شب‌ها زودتر به رختخواب بروند. بهتر است والدین برنامه خانواده را به گونه ای مناسب تنظیم كنند و به هر طریق ممكن به كودك بفهمانند این یكی از قوانین خانواده اوست كه شب‌ها تا دیروقت بیدار نماند. در همین زمینه توصیه می شود كودك از وسایلی چون كامپیوتر و تلویزیون به صورت افراطی استفاده نكند .
6. چنانچه كودك بیش فعال از لحاظ توجه و تمركز بسیار مشكل داشته باشد و رفتارهای او موجب اذیت و آزار فراوان شود، بهتر است با روان پزشك كودك و نوجوان مشورت شود تا به صلاحدید او كودك مقداری داروی اختصاصی این اختلال را مصرف كند.
نتیجه گیری
اختلال بیش فعالی كه در اغلب موارد با نقص توجه همراه است، معمولاً در دوران كودكی بروز می كند. تشخیص این اختلال در سنین زیر پنج سال قدری مشكل است زیرا امكان دارد با رفتارهای طبیعی و شیطنت آمیز كودكان اشتباه گرفته شود. با این حال، متخصصان می توانند این اختلال را تشخیص دهند و پیش بینی‌های لازم را به عمل آورند. این اختلال با فعالیت بیش از اندازه، خرابكاری و آزار رساندن همراه است.
چنانچه این بچه‌ها در سنین كودكی معالجه نشوند، در دوره نوجوانی احتمال این كه رفتارهای ضداجتماعی داشته باشند و نیز حالات افسردگی در آنها به وجود آید، بسیار است. بنابراین به والدین توصیه می شود كه حتماً در دوران كودكی برای معالجه این كودكان اقدام كنند.
منبع : اینترنت
لینک ها
در مقابل بهانه گیری كودكان چه كنیم ؟
تخلیه نشدن انرژی كودكان به صورت آزار و اذیت نمود پیدا می كند
تأثیر فیلم و سینما بر كودكان ( قسمت اول )، ( قسمت دوم ) ، ( قسمت سوم )
کتاب های « روان شناسی » ، « کودکان »، « خانواده » و « متفرقه » در فروشگاه اینترنتی تبیان
