مادر و پسری که قرآن از آنان یاد کرده است
چهره مسیح در قرآن
شخصیتی که قرآن کریم از مسیح ارائه میدهد بسیار بالاتر و والاتر از آن چیزی است که انجیل موجود و تفکرات اهل مسیح ، آن را ارائه میدهند. قرآن در پارهای از موارد اعتقادات اهل مسیح در مورد حضرت عیسی را مطابق با واقع دانسته و مواردی از جمله: تثلیت، تصلیب را قبول ندارد .
ولادت مسیح
مسیح فرزند مریم ،فرزند عمران بود . ولادت پر رمز و راز مریم و داستان آن بطور مفصل در قرآن آمده؛ که مریم به خاطر نذر مادرش که فکر میکرد فرزندش پسر است، به خدمت بیتالمقدس درآمد و تکفل او هم بعد از ماجرایی توسط قرعه به زکریای نبی واگذار شد .
در آیه 45 آلعمران و آیات دیگر، مسیح فرزند مریم معرفی شده تا پاسخی به مدعیان اولوهیت مسیح داده باشد ؛ زیرا کسی که از مادر متولد میشود و مشمول تمام متغیرات دوران جنین و تحولات عالم ماده است چگونه میتواند خدا باشد ، خدایی که از تمام تغییرات و دگرگونیها بر کنار است .1
از آیات سوره مریم استفاده میشود زمانی كه مریم رشد كرد و بزرگ شد و به حد یک دختر جوان رسید خداوند روح2 را به صورت مردی به سوی مریم فرستاد، او بسیار ترسید . آن فرشته گفت : من مأمور الهی هستم تا پسری پاکیزه به تو بخشم؛ ولی مریم گفت این چگونه ممکن است در حالی که من با هیچ مردی تماس نداشته و آدم بدکارهای نیز نبودهام؟! فرشته گفت: مطلب همین است که پروردگارت فرمود: این کار بر من سهل است .3
قرآن می گوید : چهره جوان به مریم دمید مریم باردار شد، ترسید . گفت : الان مردم خواهند گفت : مریم شوهر نكرده ، چگونه باردار شده است ؟! تاجایی که حتی هنگام زاییدن آرزوی مرگ می كرد ؛ « یا لَیْتَنی مِتُّ قَبْلَ هذا »4
مردم وقتی متوجه شدند او باردار است شروع به مذمّت او کردند و گفتند : « ما كانَ أَبُوكِ امْرَأَ سَوْءٍ ؛ پدرت آدم بدی نبود . تو دختر چرا خرابكار شدی ؟ چطور بدون شوهر باردارشده ای ؟ »5
وقتی درد زاییدن وجود مریم (س) رافرا گرفت ، گفت: خدایا چه كنم ؟ خطاب آمد: تو به بیرون از شهر برو! مریم به منطقهای رفت که در آن درخت خشکی بود .قرآن می گوید: با قدرت غیبی و به نحو معجزه آسایی به درخت خشک ، خرمای تازه دادیم . دستور دادیم درخت را تكان بده ، خرما از درخت ریخته شد و مریم از آن درخت تغذیه کرد و سرانجام کودکش به دنیا آمد .
وقتی مریم فرزند خویش را دور از دید مردم به دنیا آورد و سپس به میان مردم رفت ، همه او را مذمت کردند . مریم به فرمان خدا ،به طفل اشاره نمود که از او بپرسید .6 مسیح(ع) در جواب آنها گفت: من بنده خدا هستم به من کتاب(آسمانی) داده و مرا پیامبر خویش.... و نسبت به مادرم نیکوکار قرار داده و جبار و شقی قرار نداده است .7 وبدین سان خداوند به شکل معجزه آسایی ، مریم را در برابر اتّهامات مبرا دانست و او را نجات داد .
مریم (س)، منتخب خدا
قرآن می فرماید: « طَهَّرَكِ وَ اصْطَفاكِ ؛ دامن تو را خدا پاک كرده و تو را انتخاب كرده ایم . »8
مریم (س)، هم سخن فرشتگان
اسلام حقیقتاً به زن مقام و ارزش داد ، به طوری که زن تا چند قرن قبل در دیدگاههای همه جوامع پست بود ، اما قرآن مجید از زن تعریف می کند و به او عظمت می دهد و می فرماید: زن می تواند به مقامی برسد كه با ملائكه ی خدا حرف بزند ؛ « قالَتِ الْمَلائِكَةُ یا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ یُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسیحُ ؛ ملائكه گفتند :ای مریم مژده! تو بدون شوهر باردارمی شوی وخداوند به تو فرزندی می دهد . 9
خدا به مادر موسی نیز وحی كرد ؛ « وَ أَوْحَیْنا إِلىام مُوسى »10
خداوند تسلّی بخش مریم(س) است
« فَناداها مِنْ تَحْتِها أَلاَّ تَحْزَنی ؛ ندا دادیم به مریم ، ای مریم ! محزون نباش .»11
برای اینکه تولد چنین فرزندی ، دختر باکرهای چون مریم را آماج اتهامات قرار ندهد ؛ قرآن برای تسلی به او میفرماید : او با مردم در گهواره سخن میگوید و در حالت کهولت نیز و او از صالحان است.12
مریم مهمان خداست
« تُساقِطْ عَلَیْكِ رُطَباً جَنِیًّا ؛ خرمای تازه به تو میدهیم. »13 خدا از مریم در دوران بارداری پذیرایی می کند .
عیسی(ع) مانند دیگران ، بنده ی خداوند است !
ولادت مسیح بدون پدر هرگز دلیل بر اولوهیت او نیست؛ زیرا خلقت آدم (ع) سختتر از او بوده چون او حتی مادر نیز نداشته است.
اولین کلمهای که عیسی(ع) در بدو تولد خطاب به مردم گفت این بود که : من بنده خدا هستم نه فرزند خدا .14
تثلیث
قرآن عقیده به تثلیث را شرک و كفر مىداند و خود عیسى نیز از آن تبرى جسته است ؛
" لقد كفر الذین قالوا إن الله هو المسیح ابن مریم و قال المسیح یا بنى إسرائیل اعبدوا الله ربى و ربكم إنه من یشرك بالله فقد حرم الله علیه الجنة و مأواه النار و ما للظالمین من أنصار*لقد كفر الذین قالوا إن الله ثالث ثلاثة و ما من إله إلا اله واحد ؛
كسانى كه گفتند : « خدا همان مسیح پسر مریم است كافر شدند.» مسیح مىگفت : «اى بنى اسرائیل خدا را كه پروردگار من و شماست بپرستید .هر كس كه به خدا شرك آورد بهشت بر او حرام است و جایگاهش دوزخ است، و ستمكاران یاورى ندارند .» كسانى كه گفتند خدا سومین شخص تثلیث است كافر شدند .خدایى جز خداى یگانه وجود ندارد ."15
" و إذ قال الله یا عیسى ابن مریم أأنت قلت للناس اتخذونى و أمى إلهین من دون الله قال سبحانك ما یكون لى أن أقول ما لیس لى بحق إن كنت قلته فقد علمته تعلم ما فى نفسى و لا أعلم ما فى نفسك إنك أنت علام الغیوب*ما قلت لهم إلا ما أمرتنى به أن اعبدو الله ربى و ربكم ؛
یاد كن هنگامى را كه خدا گفت : « اى عیسى پسر مریم! آیا تو به مردم گفتى : « من و مادرم را، به جاى خدا، خدا بگیرید ؟» عیسى گفت: «خدایا تو منزه هستى .مرا نرسد كه درباره خودم چیزى بگویم كه حقم نیست .اگر آن را گفته بودم تو مىدانستى .آنچه را در دل دارم تو مىدانى ولى آنچه را در ذات توست من نمىدانم .همانا كه تو داناى رازهاى نهانى .جز آنچه را تو به منامر كردى ، چیزى به آنان نگفتم .به آنان گفتم: «خدا را كه پروردگار من و شما است پرستش كنید .»16
وقتی درد زاییدن وجود مریم (س) رافرا گرفت ، گفت: خدایا چه كنم ؟ خطاب آمد: تو به بیرون از شهر برو! مریم به منطقهای رفت که در آن درخت خشکی بود .قرآن می گوید: با قدرت غیبی و به نحو معجزه آسایی به درخت خشک ، خرمای تازه دادیم . دستور دادیم درخت را تكان بده ، خرما از درخت ریخته شد و مریم از آن درخت تغذیه کرد و سرانجام کودکش به دنیا آمد
تصلیب
تصلیب نیز مانند تثلیث یکی از مواضع اختلاف قرآن با مسیحیت موجود است که در دو موضع به آن اشاره کرده است . قرآن تصور تصلیب را مطابق با واقع نمیداند و خبر میدهد که مسیح نه کشته و نه مصلوب گردید .
« آنها هرگز مسیح را نکشتند و نه به دار آویختند؛ بلکه دیگری را که شباهت به او داشت اشتباهاً دار زدند . آنها که درباره مسیح اختلاف کردند خودشان در شک بودند و هیچ یک به گفته خود ایمان نداشتند و تنها از وهم و گمان پیروی میکردند ».17
پس منظور آیه چیست ؟
اما در آیهای که میفرماید: «به یاد آر وقتی که خدا فرمود : ای عیسی همانا من روح تو را قبض نمودم تا بر آسمان(قرب خود) بالا برم و تو را پاکیزه و منزه از معاشرت و آلایش کافران گردانم و ...».18
نکته کلیدی آیه عبارت(انی متوفیک و رافعک الی) است. به عقیده مفسرین، توفی در قرآن به معنای موت نیست؛ بلکه به معنای گرفتن و نگهداشتن است.19عبارت(رافعک الی) نیز به معنی " تو را به محل کرامت خویش بالا برم" است . علت آوردن رفع هم برای بزرگداشت و تعظیم است .20
سیمای حضرت عیسی در قرآن
قرآن درباره حضرت عیسی می فرماید :
1- « و كان نبیا ؛ او نبی خدا بود .»21
2- « وَ مُبَشِّراً بِرَسُولٍ »22 یكی از مسائل جالب ، بشارت حضرت عیسی به پیامبر (ص) می باشد .
وقتی پیامبر(ص) نزد مردم رفت تا آنان را رهنمود کند ، فرمود : «النَّبِیَّ الْأُمِّیَّ الَّذی یَجِدُونَهُ مَكْتُوباً عِنْدَهُمْ فِی التَّوْراةِ وَ الْإِنْجیلِ ؛ من نبی و پیغمبر درس نخواندهای هستم كه ای مسیحیان و ای یهودیان ، اگر كتابهای مذهبی (تحریف نشده و دست نخورده ی خود) تورات و انجیل را ببینید نام و نشان مرا خواهید دید . »23
تعریف ازعیسی و تورات در قرآن
حضرت عیسی پیغمبر اولوالعزم است وكتابش انجیل است. خدا در مورد ایشان می فرماید : « وَجیهاً فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ ؛ حضرت عیسی هم در دنیا وهم در آخرت وجیه و آبرومند است. »24
قرآن حدود 33 مرتبه از حضرت عیسی کرده است و ما مسلمانها طبق قرآن ، عیسی را در اوج عظمت می دانیم .
سال نو میلادی بر همه ی آنانی که حب عیسی در دل هایشان جاری است ، مبارک
فرآوری : زهرا اجلال – گروه دین و اندیشه تبیان
پی نوشت ها :
[1] . تفسیر نمونه ذیل آیه 45 آل عمران
[2]. از فرشتگان بزرگ خدا
[3] .مستفاد از سوره مریم آیات 26-21
[4] . مریم . 23
[5] . همان . 28
[6] . مستفاد از آیات 29-27 مریم
[7] . مریم . آیات 30-29-27
[8] . آل عمران . 42
[9] .همان . 45
[10] . قصص .7
[11] . مریم .2
[12] . آلعمران . 46
[13] . مریم . 25
[14] . مریم . 30
[15] . مائده . 72 ـ 73
[16] . مائده . آیات 116 ـ 117
[17]. نساء . 158 -156
[18]. سوره آل عمران .54
[19]. طباطبایی، علامه محمد حسین؛ المیزان فی تفسیرالقرآن، ج3،ص 603
[20]. زمخشری جارالله؛ الکشاف ، ج1، ص366
[22] .صف .6
[23] .اعراف .157
[24] .آل عمران .45
منابع :
مقاله ؛ حبیب محمد زاده
مقاله ؛ حجت الاسلام قرائتی
کتاب ؛ وحى در ادیان آسمانى ؛ابراهیم امینی