نگاهی به 5 مجموعه غزل از شاعران جوان استان ایلام
غزل غزل‌های ایلام
دهه 70 دوران اوج غزل در ایلام بود عبدالجبار کاکایی، بهروز یاسمی، ظاهر سارایی، سیروس اسدی، حبیب‌الله بخشوده ، بهروز سپیدنامه ، محمدعلی قاسمی و میثم دادخواه چهره‌های شاخص غزل ایلام بودند.
غزل این شاعران ادامه منطقی غزل کلاسیک فارسی بود که تمام شاخصه‌ها و مولفه‌های غزل امروز را دارا بود و در عین وفاداری به مولفه‌های غزل امروز، هر کدام به سبک و سیاق خود غزل می‌سرودند.
دهه 80 را اما باید دهه رکود غزل در ایلام نامید. دهه‌ای که دیگر خبری از آن جریان سیال و رودخانه روان نبود. اگرچه این رودخانه خشک نشد و نسل دیگری از شاعران جوان ایلام علم غزل را بر دوش گرفتند که شاخص‌ترین‌شان مهدی چناری و محمدرضا رستم‌پور هستند که تا اکنون غزل می‌سرایند و خوب هم می‌سرایند.
در میانه‌های دهه 80 غزل در ایلام دوباره رونق گرفت.شاعران جوان غزل را جدی گرفتند و نسلی دیگر در شعر ایلام قد علم کرد که در گرماگرم صدور مانیفست‌های مختلف برای غزل و به دور از هیاهوی موجود در غزل جوان کشور، راه خودش را رفت و در عین وفاداری به غزل کلاسیک فارسی، دستاوردهای غزل امروز را نادیده نگرفت و بی‌آن که مرعوب و مقهور موج بازی‌های رایج شود رودخانه کوچکی شده است که اگرچه خروشان و مواج نیست، اما زلال و روان است؛ هم می‌توان از آن نوشید و هم سنگ‌ها و سنگریزه‌های آن را دید. این رودخانه که از کوه‌های سر به فلک کشیده زاگرس سرچشمه گرفته، به اقیانوس بزرگ شعر فارسی می‌ریزد و امیدوارم هم چنان روان و زلال بماند.
بتازگی به همت حوزه هنری استان ایلام 5 مجموعه از غزل‌های شاعران جوان استان منتشر شده که در این مجال اندک نگاهی گذرا به آنها خواهم انداخت.
غزل‌هایی با روح زنانه
شاعران زن در 2 دهه گذشته حضوری فعال و ملموس در شعر ایلام داشته‌اند. آفاق شوهانی، مهتاب رشیدیان، ژیلا رضایتی، زنبق سلیمان‌نژاد، شقایق سلیمان‌نژاد، آذر صفری، معصومه رضایی و زهرا ولی‌بیگی شاخص‌ترین چهره‌های شعر زن ایلام بودند که از میان آنها تنها آفاق شوهانی و مهتاب رشیدیان توانستند خود را از بقیه جدا کنند و آثارشان را چاپ و منتشر کردند که هر دو سپیدسرا هستند، اما زنبق سلیمان‌نژاد به همراه خواهرش شقایق سلیمان‌نژاد و آذر صفری غزل را جدی گرفتند و با تلاش و جدیت به سرودن غزل پرداختند.
غزل سلیمان‌نژاد از عاطفه‌ای سرشار سود می‌برد که به نحو بارزی به زبان شعری‌اش تشخص بخشیده و غزل او را از دیگر هم‌نسلانش متمایز کرده است. روانی و سلاست زبان در غزل‌هایش آشکار است.از مولفه‌های برجسته دیگر شعر او زنانگی است که در شعر او متجلی شده است. مضمون اغلب غزل‌های او عشق است که این عشق پیوندی زمینی ـ آسمانی دارد و معمولا با حسرت همراه است.
سلیمان‌نژاد در سرایش غزل‌های آیینی نیز توانا نشان داده و در چند نمونه‌ای که در کتابش آورده به سبب عاطفه سرشار و زبان روان و امروزینش، موفق جلوه می‌نمایند.
بی‌شک سلیمان‌نژاد به گواهی غزل‌هایش بهترین شاعر غزلسرای زن ایلام است.
اما معصومه شیخمرادی از نسل شاعرانی است که در نیمه دوم دهه هشتاد در شعر ایلام قد علم کردند. این شاعر جوان از تجربه دیگر شاعران زن ایلامی استفاده کرده و با حفظ هویت زنانه شعرش، به خلق آثاری در خور توجه دست زده است. شیخمرادی شاعری تصویرپرداز است که در غزل‌هایش به این موضوع اهمیت زیادی داده است.
اغلب غزل‌های او ساختاری روایی دارند و معمولا شاعر دانای کل است. اگرچه غزل‌هایش کوتاهند و روایت‌ها اغلب، زود به پایان می‌رسند. شیخمرادی به شعر آیینی و شعر مقاومت نیز پرداخته و غزل‌هایش رنگ و بوی حماسه دارند. غزل‌هایی که خشک و خشن نیستند و عاطفه به آنها هویتی دیگرگونه بخشیده است. در تعدادی از غزل‌های شیخمرادی توجه بیش از حد به قافیه‌پردازی دیده می‌شود که این شاعر جوان و خوش آتیه می‌تواند در ادامه مسیر شاعری‌اش به اصلاح آن بپردازد.
صمیمیت در عین استواری
دهلران از شهرهای استان ایلام است که شاعرانی پرشور و صمیمی دارد. این شهر مرزی به دلیل نزدیکی به خوزستان و حضور مستمر و فعال شاعرانش در مجامع ادبی جنوب کشور به جایگاهی درخور دست یافته که زادگاه شاعران جوان فراوانی است. نسل نخستین شعر دهلران را شاعرانی همچون عبدالحسین رحمتی، سالم پوراحمد، نورمحمد ناصری، کریم منصوری و کیومرث مرادی شکل می‌دهند که اغلب غزلسرایند و این نسل نسبت به انتشار آثارشان فعال و پویا بوده و هستند. در این میان عبدالحسین رحمتی چهره‌ای شاخص در شعر دفاع مقدس می‌باشد که چند مجموعه مستقل در این ژانر منتشر کرده است. پس از این شاعران، تعدادی از جوانان شاعر پا جای پای نسل نخستین گذاشتند که خوش درخشیده‌اند. عباس رضایی، سیروس عبدی و آزاد کاعباسی از زمره این شاعران جوانند که پای ثابت کنگره‌ها و جشنواره‌های شعری کشورند.
غزل این شاعران از صمیمیتی خاص برخوردار است که در عین فخامت و استواری، رگه‌های آشکاری از عاطفه را با خود همراه کرده است.
عباس رضایی پیش از این مجموعه‌ای از شعرهایش را منتشر کرده است. عشق، درونمایه اصلی غزل‌های اوست. در مقابل سیروس عبدی شاعری حماسه‌سراست و غزل‌هایش فخیم و حماسی‌اند. آزاد کاعباسی نیم نگاهی به جریان‌های غزل امروز دارد و سعی در متفاوت نویسی دارد. فرم غزل‌هایش و تکیه بر استفاده از قافیه و ردیف‌های نو و نیز تکیه خاص بر روایت، وجه ممیزه غزل او با دیگر شاعران هم نسلش می‌باشد. برای این شاعران جوان آرزوی توفیق داریم و با هم چند نمونه از آثارشان را در صفحه شعر جوان این هفته می‌خوانیم.
جلیل صفربیگی
تهیه و تنظیم: مهسا رضایی- ادبیات تبیان
