احیای سینمای دفاع مقدس

هشت فیلم سینمایی جنگی در جشنواره بیست و نهم

نمایش هشت فیلم درباره دفاع مقدس و مرتبط با مفهوم مبارزه با نیروهای بیگانه در بیست و نهمین جشنواره بین‌الملی فیلم فجر امیدواری نسبت به آینده این سینما و افزایش تولید در این عرصه را بیشتر می‌کند.

به گزارش خبرنگار، بیست و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر میزبان هشت فیلم سینمای دفاع مقدس است، فیلم‌هایی که بخش‌هایی از تاریخ دفاع مقدس را روایت می‌کنند. با توجه به شرایط فعلی سینمای ایران و استقبال مخاطبان از فیلم‌های کمدی و عامه‌پسند تولید هشت فیلم مربوط به دفاع مقدس اگرچه سهم اندک این سینما از سبد تولید را نشان می‌دهد اما تلاش برای احیای دوباره این سینما، که زمانی هم می‌توانست مخاطب گسترده داشته باشد و هم نظر مثبت منتقدان را جلب کند مشهود است.

در سال‌های پس از جنگ، طبیعی است که ساخت فیلم دفاع مقدس ضرورت‌ها و مختصات تازه پیدا کرده است، نسل جدید نسلی که واقعیت دفاع مقدس را درک نکرده برای اطلاع پیدا کردن از ناگفته‌های جنگ نیاز به منابع اطلاعاتی دارد که یکی از آنها سینما است. از سویی دیگر حفظ دستاوردهای دفاع مقدس ضرورتی قابل انکار است، این مسائل است که تولید و اکران فیلم جنگی را به یکی از مهمترین برنامه‌ها و اهداف مسئولان سینمایی تبدیل می‌کند.

امسال هشت فیلم دفاع مقدس در جشنواره بیست و نهم فجر روی پرده می‌روند، نکته جالب این که چهره‌های مطرح سینمای دفاع مقدس در دهه 60 و 70 در این فهرست حضور ندارند و کارگردان‌هایی که پیشتر به موضوع‌های خانوادگی و اجتماعی علاقه نشان داده بودند در زمینه سینمای دفاع مقدس تجربه‌ می‌کنند. از میان چهره‌هایی که منتسب به سینمای دفاع مقدس هستند می‌توان نام جواد اردکانی و جمال شورجه را دید.

در مقابل مهدی صباغ‌زاده، سامان سالور، محمدعلی طالبی و ناصر رفائی برای نخستین بار فیلم‌هایی درباره دفاع مقدس می‌سازند. جواد اردکانی در "شور شیرین" که یکی از فیلم‌های این دوره است بخش‌هایی از زندگی شهید محمود کاوه یکی از سرداران دفاع مقدس را روایت می‌کند. اردکانی پیشتر فیلم سینمایی "به کبودی یاس" را درباره شهید برونسی ساخته بود.

"شور شیرین" از معدود فیلم‌هایی است که ناگفته‌های دفاع مقدس را در قالب زندگی یکی از شخصیت‌هایی روایت می‌کند که پیوندی محکم با جنگ دارند، این فیلم در مرحله فیلمبرداری است و بیشتر سکانس‌های آن در کردستان مقابل دوربین می‌رود. حمید عمارلو بازیگر جوانی است که نقش شهید کاوه را بازی می‌کند.

فیلم سینمایی "خانه امن است" به کارگردانی ناصر رفائی یکی دیگر از فیلم‌های مهم این دوره از جشنواره است، رفائی در این فیلم به سراغ بخشی از تاریخ دفاع مقدس رفته که تا به حال در سینمای ایران به آن توجه نشده است. "خانه امن است" داستان نوجوان‌هایی است که در مرکز بهزیستی و در دهه 60 زندگی می‌کنند، آغاز جنگ این نوجوان‌ها را ترغیب می‌کند برای رفتن به جبهه از هم پیشی بگیرند.

رفائی این بار هم مانند "امتحان" از بازیگران غیرحرفه‌ای در فیلمش استفاده کرده، "خانه امن است" در جشنواره فیلم کودک همدان روی پرده رفت و با استقبال مواجه شد. این فیلم از آثاری است که تاثیر جنگ بر مردمی که در شهر زندگی می‌کنند و رابطه مستقیم با این رویداد اجتماعی سیاسی ندارند مطرح می‌کند. گرایش اجتماعی فیلمساز باعث شده او با بررسی لایه‌های اجتماعی جنگ به روایت قصه‌اش بپردازد.

فیلم سینمایی "سفر سرخ" به کارگردانی حمید فرخ‌نژاد قرار است پس از سال‌ها در بیست و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر اکران شود، فرخ‌نژاد در این فیلم سینمایی داستان تعدادی از مردم و چند پرستار از خرمشهر را روایت کرده که در روز سقوط این شهر تلاش می‌کنند خود را از آسیب نیروهای عراقی حفظ کنند.

فرخ‌نژاد که این روزها یکی از تاثیرگذارترین بازیگران سینمای ایران است و سال پیش فیلم سینمایی "شب واقعه" که به طور مستقیم به موضوع دفاع مقدس می‌پرداخت را در جشنواره داشت، در این فیلم تلاش کرده ناگفته‌های تلخ جنگ شهر را روایت کند، موضوع ملتهب فیلم یکی از دلایلی بوده که نمایش آن را تا جشنواره امسال به تاخیر انداخته است. بازیگر تعدادی از فیلم‌های شاخص سال‌های اخیر امسال با "سفر سرخ" محک جدی می‌خورد.

فیلم سینمایی "دوباره پرواز کن" به کارگردانی محمدعلی طالبی یکی دیگر از فیلم‌های دفاع مقدسی این دوره است، اثری از کارگردانی که هم مجموعه "گل پامچال" را در کارنامه دارد و هم یکی از چهره‌های شاخص سینمای کودک در دهه 60 و 70 بوده است. "دوباره پرواز کن" اگرچه با سینمای دفاع مقدس پیوند دارد اما از سینمای کودک دور نیست، شخصیت‌ اصلی این فیلم کودکی است که در دوران جنگ تحمیلی بر اثر بمباران، مادر خود را از دست داده و بر اثر انفجار کر و لال شده است.

فیلم سینمایی "گلوگاه شیطان" به کارگردانی حمید بهمنی یکی دیگر از فیلم‌های دفاع مقدس است که به طور مستقیم به روایت وقایع جنگ می‌پردازد، این فیلم از معدود آثار جنگی این دوره است که بازیگر حرفه‌ای و شناخته شده دارد، حتی پوریا پورسرخ ک معمولا در کمدی‌های عامه‌پسند حضور دارد در این فیلم مقابل دوربین رفته است.

داستان "گلوگاه شیطان" درباره گروهی غواص است که برای شناسایی و آماده‌سازی عملیات والفجر 8 اقدام می‌کنند و به این نتیجه می‌رسند که شرایط خطرناک و غیرممکن است.

فیلم سینمایی "جنوب آسمانی" به کارگردانی جمال شورجه در لبنان فیلمبرداری شده است، کارگردان با سابقه سینمای دفاع مقدس که تجربه ساخت فیلم خارج از ایران را دارد در "جنوب آسمانی" حقایق جنگ 33 روزه لبنان را به تصویر کشیده است، شورجه که همچنان در زمینه سینمای دفاع مقدس فعالیت می‌کند، ساخت فیلم در زمینه لبنان و فلسطین را ادامه جریانی می‌داند که در سینمای دفاع مقدس شکل گرفته است. دارین حمسه بازیگر لبنانی که پیشتر در "کتاب قانون" و "تولدی دیگر" مقابل دوربین رفته برای سومین بار در فیلمی ایرانی بازی کرده و یکی از نقش‌های اصلی "جنوب آسمانی" را بر عهده داشته است.

فیلم سینمایی "سیزده 59" به کارگردانی سامان سالور از فیلم‌هایی است که به دنیای قهرمان‌های جنگ پس از پایان این رویداد می‌پردازد، پرویز پرستویی که زمانی یکی از بازیگران شاخص سینمای دفاع مقدس بود در "سیزده 59" نقش اصلی را بازی می‌کند و مانند "پاداش سکوت" در قالب شخصیتی ایفای نقش می‌کند که خاطره‌های فراوان از روزهای جنگ دارد.

سامان سالور که متعلق به جریان سینمای جشنواره‌ای به نظر می‌رسید با "سیزده 59" گرایش خود به سینمای اجتماعی و دفاع مقدس را نشان می‌دهد. فیلم سینمایی "خاک و آتش" به طور مستقیم به دفاع مقدس و جنگ هشت ساله نمی‌پردازد، اما با روایت داستانی درباره مقابله مردم ایران با نیروهای استعمارگر انگلیسی ترویج دهنده مفاهیم و ارزش‌هایی است که معمولا در سینمای دفاع مقدس به آنها پرداخته می‌شود. اگر سینمای دفاع مقدس را مروج و مبلغ روحیه آزادی‌خواهی و رشادت بدانیم، "خاک و آتش" هم در دسته این آثار جای می‌گیرد هرچند به طور مستقیم به ماجرای جنگ ایران و عراق نمی‌پردازد.

پارسال و در بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر "به رنگ ارغوان" به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا، "بیداری رویاها" ساخته محمدعلی باشه آهنگر، "شب واقعه" به کارگردانی شهرام اسدی و "دموکراسی تو روز روشن" به کارگردانی علی عطشانی به نوعی با دفاع مقدس ارتباط داشتند. در سال‌های اخیر سینماگران با پیوند شخصیت‌های دفاع مقدس و مسائل روز جامعه تلاش کرده‌اند مخاطب تازه‌ای برای این سینما تعریف کنند.

گاهی این نگاه به ساخته شدن آثاری از جنس "زمهریر" و "دموکراسی تو روز روشن" می‌انجامد و گاه "بیداری رویاها" و "به رنگ ارغوان" از دل این گرایش ساخته می‌شوند، طبیعی است که ارزش و قدر این آثار یکی نیست اما تنوع نگاه در این سینما ضامن بقای آن است.