پیام مادرانه ای برای جهان
پروین دولت‌آبادی (1303-1387)، شاعر و از بنیانگذاران شورای کتاب کودک بود. کتاب شعر گل بادام او جایزه شعر شورای کتاب کودک در سال 1366 را از آن وی کرد.
پروین در سال 1303 در محله احمدآباد اصفهان از مادری فرهنگی به نام فخرگیتی و پدری که رئیس اوقاف اصفهان بود به نام حسام‌الدین دولت‌آبادی زاده شد. خانواده‌اش همه اهل فرهنگ و بیشتر آن‌ها چه زن و چه مرد آموزگار بودند.
مادر او مدیر مدرسه ناموس اصفهان بود. و برخی از اجدادش كه روحانی بودند نیز در گستره آموزش كار می‌كردند، در خانواده آن ها شعر جای ویژه‌ای داشت. فضای خانه پر بود از شعر. از همان كودكی در ذهن او و خواهر و برادرهایش، شعرهای حافظ، سعدی، شاهنامه، لیلی و مجنون نظامی نقش بسته بودند.
او ابتدا به مدرسه ناموس در اصفهان رفت اما به زودی همراه خانواده‌اش به تهران رفت و دوره ابتدایی را در دبستان نوروز به پایان برد. پروین سال‌های اولیه دبیرستان را در مدرسه نور و صداقت که آموزگاران انگلیسی داشت گذراند و سال‌های بعد را در مدرسه آمریکایی نوربخش تحصیل کرد.
پس از دبیرستان تصمیم داشت تحصیل را در رشته نقاشی و مجسمه‌سازی در دانشکده هنرهای زیبا ادامه دهد و چند جلسه هم در دانشگاه شرکت کرد اما بازدید از یک پرورشگاه مسیر او را عوض کرد. پرورشگاه متعلق به شهرداری تهران بود و پدرش ریاست کل آن را برعهده داشت. خواهرش مهین نیز به اداره بخش شیرخوارگاه آن می‌پرداخت.
پروین تصمیم گرفت به سرپرستی و تربیت کودکان پرورشگاه بپردازد. در پرورشگاه شعرهایی که برای کودکان سرود بسیار مورد توجه آنان قرار گرفت. او از نوجوانی به شعر فارسی توجه نشان داد و اشعاری به وزنهای نیمایی و قالبهای كلاسیك دارد.
دانش‌آموخته رشته عکسبرداری داخلی از انگلیس، دکترای آموزش پیش از دبستان از امریکا، از بنیانگذاران شورای کتاب کودک. او با همکاری لیلی ایمن آهی به گردآوری گنجینه ادبیات کودکان پرداخت.او همچنین از ویراستاران بخش کتاب‌های کودکان انتشارات فرانکلین بود.
پروین دولت‌آبادی شاعر كودكان و نوجوانان، شاعر پیشكسوت این گستره، در پیشبرد روند تاریخی شعر كودك سهمی بسزا داشته است. هنگام آن فرا رسیده بود تا شعر كودك در بستر طبیعی خود جریان یابد. بدیهی است كه شعر دولت‌آبادی در این دوره یكباره به بلوغ نرسید و پیشینه شاعر تأثیر مهمی بر پختگی شعرهای او داشت.
شعرهای دولت‌آبادی دارای ویژگی‌هایی است كه آن‌ها را از شعرهای شاعران پیش از خود متمایز می‌كند. شعر او از پند و اندرز و درونمایه‌‌های دستوری فاصله می‌گیرد و با رعایت ویژگی‌های كودك، جایگاه خود را پیدا می‌كند. ارزش و احترام به هویت كودك و سرودن شعرهایی همساز با سرشت او، در آثار دولت‌آبادی بازتاب یافته است.
این بینش هنگامی در جامعه ریشه دواند كه مناسبات اجتماعی برای پذیرش آن آماده بود. ویژگی دیگر شعرهای دولت‌آبادی، برداشتن فاصله میان دوره كودكی و نوجوانی است. حوزه شعرهای دولت‌آبادی، جامعه كودكان و نوجوانان را در برمی‌گیرد. تا پیش از این دوره، دامنه شعرها به دوره كودكی و بزرگسالی محدود می‌شد. قشر نوجوان در این دوره، لذت شعرهای همخوان با ویژگی‌های خود را تجربه كرد.
کودکان با شعر دولت‌آبادی می‌توانستند با طبیعت ارتباط بگیرند. پروین از احساسات بچه‌ها صحبت می‌کرد و آن رابا پدیده‌های طبیعی پیوند می‌داد.
وی تلاش کرد تا شعر کودکان را از حالت پند گونه خارج کرده و اشعاری که جنبه سرگرمی و تفریح برای ایشان داشته باشد ارائه کند. وی هم چنین آثاری برای بزرگسالان نیز در هر دو سبک سنتی و نیمایی سروده است. وی از معدود نویسندگانی است که آثارش در کتب درسی نیز آمده است.
پروین دولت آبادی روز سه‌شنبه بیست‌و‌هفت فروردین سال 1387 شمسی در سن84 سالگی بر اثر سکته قلبی درگذشت.
پروین برای کودکان، شعر سرود ولی این تنها کار او برای کودکان نبود، او نشریه پیک را نیز برای کودکان به ارمغان گذاشت.
اگرچه از پروین دولت آبادی سروده هایی نیز برای بزرگسالان برجای مانده ، اما بیشتر سرودهایش را برای کودکانی که مادرانه به آن ها عشق می ورزید ، سروده است . پند و اندرز مادرانه در سروده های پروین دولت آبادی با بیان شیرین و لذت بخش کودکانه در هم آمیخته است و همین باعث شده خواندن و شنیدن این سروده ها برای کودکان بسیار دلپذیر باشد. بسیاری از سروده های پروین دولت آبادی در مجلات پیک دانش آموزی و کتاب های درسی آموزش و پرورش راه یافته است.
پروانه رنگ رنگ زیبا
باز آمده ای به خانه ما
در گوشه پنجره نشینی
تا باغِ قشنگ را ببینی
مهمان قشنگِ رنگ رنگم
همبازی کوچکِ قشنگم
امروز که غنچه های زیبا
لبخند زند به صورت ما
من می کنم این دریچه را باز
پروانه من درآ به پرواز
افزون بر این از پروین دولت آبادی مجموعه سروده های بسیاری تاکنون منتشر شده است : « آتش و آب » ، « باز می‌آید پرستو نغمه‌خوان » ، « شوراب » ، « هلال نقره‌سا » ، « گنجشک و وزغ » ، « مهرتاب » ، « جمجمک برگ خزان » ، « یک بازیگر » ، « بر قایق ابر» ( مجموعه چهار صد شعر برای کودکان )، « گل بادام » ( برنده جایزه کتاب کودک در سال 1366) ، « گذری در ادبیات کودکان » ، « منظور خردمند » ، « هلال نقره‌ای » ( مجموعه غزل ) ، « در بلورین جامه انگور » ( مثنوی ) ، « شهر سنگی » ( شعر نیمایی ).
تهیه و تنظیم: مهدیه زمردکار
مطالب مرتبط
