تبیان، دستیار زندگی
تربیت به عنوان امری غیرقصدیه نخستین بار در محیط خانوادی بروز می یابد... .
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

خواهی نخواهی الگو هستی!

خانواده

همه والدین به دنبال آن هستند که فرزندانی رشد یافته و با ادب تربیت نمایند و در انجام این کار تمامی تلاش خود را به کار می‌بندند اما در این امر که تربیت فرزندان است نکاتی باریکتر از مو وجود دارد که توجه به آنها ما را در جهت تربیت فرزندانمان یاری خواهد کرد.

عناوین قصدیه و غیر قصدیه

در اصطلاحات فقهی با واژه‌ای برخورد می‌کنیم که بر اساس آن اعمال و رفتارهای مختلف را در دو دسته‌ی اصلی قصدیه و غیرقصدیه تقسیم‌بندی می‌نماید. در این معنا برخی از اعمال و رفتار ما گروهی هستند که تا زمانی که قصد و نیتی در کار نباشد در خارج تقسیم بندی می‌نماید. در این معنا برخی از اعمال و رفتار ما گروهی هستند که تا زمانی که قصد و نیتی در کار نباشد در خارج متحقق نمی‌شوند مثل عبادات که تا وقتی نیت خاص هر عبادتی با قصد تقرب الهی مطرح نباشد ولو همه‌ی اعمال در ظاهر صحیح ادا شوند آن هم مقبول نخواهد بود!

سنخ دیگری از اعمال هستند که قصد و نیت در تحقق آنها تأثیری ندارد آنها بدون قصد و نیت هم در خارج متحقق می‌شوند. "تربیت" از جمله این اعمال است، بدین معنی که یک پدر یا مادر چه بخواهد و چه نخواهد یعنی چه قصد و نیت کند و چه نکند در روند رشد و تربیت فرزند خود تأثیر دارد و خواه ناخواه فرزندش از او الگوگیری می‌کند و خود را به او شبیه می‌سازند.

مواجهه = تربیت

در روایات اسلامی، نفس مواجهه با افراد مختلف به عنوان تربیت مطرح گردیده است. در روایتی شریف داریم: مُجالستُه الصّالحین داعیةٌ إلی الصَّلاحِ: همنشینی با صالحین انسان را به سوی شایستگی می‌کشاند. براساس این روایت و بسیاری روایات دیگر قریب به این مضمون خود همنشینی و مواجهه با افراد و شرایط گوناگون در تربیت و رشد انسان مؤثر است و در این مسأله قصد و نیت انسان تأثیری ندارد. از این رو همنشینی با صالحین و شایستگان مورد توصیه قرار گرفته است تا در اثر این مواجهه تربیت صحیح رخ دهد.

پس فرزندان با دیدن ظاهر و نیز خصوصیات اخلاقی و باطنی والدین از آنها الگوگیری می کنند. همچنین با گفت و شنود و نیز مشاهده ی رفتار و کردار آنها مسائل تربیتی را دریافت می دارند

خانواده نخستین واحد تربیتی

عشق در خانواده

فرزندان در محیط خانوادگی نخستین تربیت خود را تجربه می کنند. ایشان در مواجهه با والدین خواه ناخواه از خصوصیات اخلاقی و حتی مسائل جزئی ظاهری والدین تأثیر پذیرفته و براساس آن تربیت می شوند و این مسأله تا زمان استقلال شخصیتی فرزندان و تا زمانی که آنها تحت تکفل والدین هستند، ادامه خواهد داشت!

والدین اسوه ی حسنه باشند

با این شرایط نقش والدین بسیار پررنگ است و لذا لازم است الگوی مناسبی برای فرزندان خود باشند که این الگودهی در 3 بُعد: 1- دیداری          2- گفتار و شنیداری           3- کرداری امتداد دارد.

پس فرزندان با دیدن ظاهر و نیز خصوصیات اخلاقی و باطنی والدین از آنها الگوگیری می کنند. همچنین با گفت و شنود و نیز مشاهده ی رفتار و کردار آنها مسائل تربیتی را دریافت می دارند.

پوششت را الگوگیری می کند

از این رو فرزندان در امور وابسته به والدین نظیر نوع و شکل پوشش آنها نیز مورد تربیت واقع می شوند. در این راستا ممکن است آموزش حیا و عفاف و یا سرکوب کردن حیا در درون فرزند به همین صورت بدون قصد و نیت والدین رخ دهد. این امر در دوران بزرگسالی فرزندان در آنها درونی می شود و آنها را به عنوان فردی بسیار شبیه به والدین خود به جامعه تحویل می دهد.

نتیجه گیری

تربیت به عنوان امری غیرقصدیه از ظرافت خاصی برخوردار است و لازم است والدین در محیط خانوادگی تمام تلاش خود را معطوف آن نمایند که الگوی مناسب و اسوه ی حسنه ای برای فرزندان خود باشند.

نوشته رادفر – گروه دین و اندیشه تبیان


منابع و مآخذ:

1- قران کریم

2- نهج البلاغه

3- نهج الفصاحة (سخنان رسول اکرم صلی الله علیه و آله)

4- کیش پارسایان – آیت الله تهرانی

5- تربیت در نهج البلاغه

6- ترجمه نهج البلاغه – علامه جعفری

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.