چگونه فضانورد شویم؟
فضانورد کیست و چگونه می توانیم فضا نورد شویم ؟ این پرسش بسیاری از مخاطبان مرکز مشاوره است که به فضا نوردی علاقه دارند.
فضانورد در تلفظ انگلیسی [استرونات] و در تلفظ روسی [كاسمونات] خوانده می‌شود. تعاریف كم و بیش متفاوتی از فضانورد ارائه شده است. در بعضی از این تعاریف فضانورد كسی است كه طی برنامه پرواز فضایی سرنشین‌دار، برای فرماندهی، خلبانی یا ارائه خدمت به عنوان یكی از اعضای خدمه فضاپیما آموزش دیده است. در روسیه، زمانی كسی فضانورد محسوب می‌شود كه پس از دریافت آموزش‌های لازم به فضا سفر كند و بازگردد. اگرچه كلمه فضانورد غالباً به صورت خاص برای حرفه‌ای‌های پرواز فضایی به كار می‌رود اما گاهی به هر كسی كه به فضا سفر كرده باشد اعم از دانشمند، فرد سیاسی، خبرنگار یا گردشگر نیز اطلاق می‌شود.
در خصوص ارتفاع پرواز یا مرز فضا برای فضانورد شدن نیز معیارهای متفاوتی وجود دارد. در ایالات متحده كسی (اعم از فضانوردان متخصص، نظامی یا تجاری) كه به بالای 80 كیلومتر (50 مایل) پرواز كرده باشد را فضانورد می‌گویند. فدراسیون بین‌المللی هوانوردی پرواز به ارتفاع 100 كیلومتری (62 مایلی) را به عنوان ملاك فضانورد شدن قرار داده است.
بر اساس قوانین این فدراسیون، همچنین، شخصی كه پرواز فضایی را انجام می‌دهد باید دوباره با فضاپیما (یا كپسول فضایی) روی زمین فرود آید یا به عبارتی پرواز فضایی را به طور كامل به اتمام برساند تا فضانورد محسوب شود. طبق این تعریف پریدن فضانورد با چتر از درون فضاپیما در هنگام فرود (مانند فرود گاكارین) پذیرفته نیست.
با انجام پروازهای فضایی خصوصی و تجاری در چند سال اخیر، سازمان‌های فضایی ایالات متحده و روسیه برای متمایز كردن این فضانوردان از فضانوردان حرفه‌ای كه توسط این سازمان‌ها تربیت و به فضا فرستاده می‌شوند، عبارت شركت كننده در پرواز فضایی را به كار می‌برند.
چگونه فضانورد شویم
در ابتدای شكل‌گیری پروازهای فضایی سرنشین‌دار، بیشتر فضانوردان را خلبانان نیروی هوایی و یا نظامیان تشكیل می‌دادند. هم‌اكنون این قضیه شكل دیگری به خود گرفته است. هر كشور هر فردی را كه با توجه به ملاک‌های و معیارهای خاص خود واجد صلاحیت برای فضانورد شدن بداند می‌تواند برای فضانوردی تربیت كند.
روسیه برای تربیت فضانوردان شهركی تاسیس كرده است كه فضانوردان در آن آموزش‌های لازم را دریافت می‌كنند و آزمایش‌های متفاوت را می‌گذرانند برای پرواز فضایی آماده شوند. این شهرک كه [شهرک ستارگان] نام دارد در نزدیكی مسكو واقع شده است و سازمان فضایی روسیه از آن برای تربیت فضانوردان تجاری و یا فضانوردان سایر كشورها نیز بهره می‌گیرد.
ایالات متحده برای تربیت فضانوردان خود مراكز آموزشی مجزایی وابسته به سازمان فضایی این كشور، ناسا، دارد كه در آن افرادی كه تمایل به فضانورد شدن دارند و از نظر روحی، جسمی و تحصیلی واجد شرایط شناخته شوند چند سال به صورت شبانه‌روزی در این مراكز آموزش می‌بینند. در حال حاضر اكثر منتخبین فضانوردی از بین افرادی كه تحصیلات دانشگاهی دارند برگزیده می‌شوند.
آموزش افراد در این مراكز متفاوت است. گروهی برای هدایت فضاپیما آموزش می‌بینند. این افراد اغلب تحصیل‌كرده‌های یكی از رشته‌های مهندسی هستند و در نهایت خلبان یا فرمانده فضاپیما می‌شوند. گروهی دیگر كه به متخصصین پرواز معروفند، بیشتر در رشته‌های طبیعی مانند زیست‌شناسی، شیمی و بیوشیمی، پزشكی و رشته‌هایی از این قبیل تحصیل كرده‌اند و برای انجام پژوهش‌هایی در خصوص رشته تحصیلی خود در فضا و یا آزمایش‌های مشابه آموزش می‌بینند. این افراد باید كار با دستگاه‌ها موجود در ایستگاه فضایی و سایر تجهیزاتی كه برای هدایت و انجام آزمایش‌ها و پژوهش‌های خاص به ایستگاه حمل می‌شود را به طور كامل بیاموزند. گروهی از متخصصین پرواز، تكنسین‌های فنی هستند و امور فنی و مهندسی ایستگاه را هدایت می‌كنند. این افراد در ساخت و تكمیل ایستگاه فضایی نقش موثری دارند.
آموختن انجام امور روزمره در فضا، علاوه بر انجام كارهایی مانند نحوه داخل و خارج شدن صحیح از فضاپیما، راه‌پیمایی در خلاء، استفاده از دستگاه‌های ورزشی و سایر دستگاه‌هایی كه كاربرد عمومی‌تری در فضا پیدا می‌كند، از جمله آموزش‌هایی است كه تمامی فضانوردان با هر تخصص و با هر هدفی كه به فضا می‌روند اعم از خلبان، دانشمند و یا گردشگر باید به طور كامل در مراكز آموزش فضانوردی بیاموزند.
شرایط فیزیكی و بدنی در فضا
سفر به فضا هیچ خطری برای سلامتی انسان ندارد. البته همواره الزامات پزشكی باید درنظر گرفته شود و تجهیزات دارویی و پزشكی در زمره اولین ضروریات محسوب می‌شود. در این زمینه حداقل همان میزان سختگیری و ملاحظه‌ای كه در اردوهای قطب شمال و یا كوهنوردی‌های طولانی‌مدت به كار می‌رود، لازم است. اما سفر فضایی در حالت كلی روی سلامت انسان تأثیر منفی نمی‌گذارد. گواه این مطلب، سلامت كامل فضانوردان قدیم و جدید، مانند وضعیت خوب جسمانی سناتور گلن است كه در سن 76 سالگی پرواز موفقی با شاتل فضایی انجام داد. وی كه در سلامت كامل به سر می‌برد، هنوز هم دائماً با هواپیما پرواز می‌كند.
تنها موردی كه در سفر فضایی ممكن است وجود داشته باشد حالت‌های (تهوع و سرگیجه) ناشی از حركت است كه به آن در اصطلاح فضازدگی می‌گویند و حالتی شبیه به دریازدگی است كه با داروهای معمول این بیماری می‌تواند برطرف شود.
قوانین مدون شده پروازهای تجاری سرنشین‌دار
اداره هوانوردی فدرال (اف‌ای‌ای) امریكا، در دسامبر 2005، بیش از 120 صفحه قانون درباره پروازهای فضایی منتشر كرد. این قوانین كه در حقیقت آینده گردشگری فضایی را قانون‌گذاری می‌كند، همه چیز، از استانداردهای پزشكی گرفته تا آموزش‌های پیش از پرواز را در بر می‌گیرد. پیش از سفر به فضا، كه به نوعی خارج از دنیای عادی ما است، شركت‌های گردشگری باید شركت‌كنندگان در پروازهای فضایی یا همان مسافران فضایی را از خطرات سفر آگاه كنند. مسافران هم باید پیش از سوار شدن به فضاپیما، رضایت‌نامه كتبی بدهند.
در این قوانین پیشنهاد می‌شود از مسافران فضایی آزمایشات فیزیكی به عمل آید، اما این امر ضروری نیست. مگر اینكه بنا بر نظر اف‌ای‌ای نیاز واضحی در این زمینه احساس شود. همچنین مسافران باید بدانند در موارد ضروری مانند از بین رفتن فشار داخل كابین، یا مشاهده دود یا آتش چه كاری انجام دهند، علاوه بر این در مورد نحوه خارج شدن درست از وسیله نقلیه آموزش‌های لازم را دریافت كنند. ضمناً خلبانان وسایل نقلیه فضایی باید گواهینامه خلبانی از اف‌ای‌ای داشته باشند و نیز نشان دهند كه نحوه كاركردن با وسیله نقلیه را به درستی می‌دانند. هر یك از اعضای خدمه باید گواهینامه پزشكی مبتنی بر یك سال پرواز داشته باشند و همچنین مطابق همین قوانین، وضعیت فیزیكی و ذهنی اعضای خدمه "باید برای ایفای نقش‌های وابسته به ایمنی كافی باشد". طرح مذكور شامل خود مشخصات وسایل نقلیه نمی‌شود اما خدمه باید آگاهی پیدا كنند كه وسیله نقلیه به مردم آسیبی نمی‌رساند.
قوانین دیگری كه پیش از تدوین این قوانین وجود داشت، بخشی از فعالیت‌های فضایی بخش خصوصی مانند پرتاب‌های تجاری ماهواره‌ها را شامل می‌شده است اما تا به امروز قانونی كه شامل حال پروازهای فضایی خصوصی مردم شود، وجود نداشته است. طرح 123 صفحه‌ای اداره هوانوردی فدرال، اولین قوانین مدون دولتی در این خصوص است.
منبع پاسخ : سایت دانشنامه فضایی ایران
همچنین برای اطلاعات بیشتر می توانید به لینک های زیر مراجعه کنید :
