تیری که در سقیفه رها شد

عاشورا و سقیفه

دید جریان شناسانه در حوادث، ریشه حادثه عاشورا را در انحراف نخستین دررهبرى حكومت مى‏بیند كه در«سقیفه بنى ساعده‏»اتفاق افتاد.اگر جمعى از امت پیامبر، نیم قرن پس از رحلت رسول الله‏«ص‏»در كربلا فرزند رسول الله را شهید كردند، زمینه آن‏در حوادث گذشته و غصب خلافت و تصدى آل ابو سفیان نسبت به حكومت اسلامى وكنار زدن ائمه از ولایت و رهبرى بود.از این رو در زیارت عاشورا كسانى لعن مى‏شوند كه ‏آغازگر ظلم بر اهل بیت پیامبر و بنیانگذار ستم به ذریه رسول خدا«ص‏»بودند، و نیز كسانى‏كه به آن ستم نخست راضى شدند، همكارى یا سكوت كردند و زمینه‏ساز آن بودند، تاآنجا كه براى جنگ با عترت پیامبر، تمكین كردند: «لعن الله امة اسست اساس الظلم و الجورعلیكم اهل البیت و لعن الله امة دفعتكم عن مقامكم و ازالتكم عن مراتبكم التى رتبكم الله فیهاو لعن الله امة قتلتكم و لعن الله الممهدین لهم بالتمكین من قتالكم...».

در ماجراى كربلا،همه آنان كه از آغاز، اهل بیت را از صحنه اجتماعى و سیاسى امت‏كنار زدند و بر غصب حكومت اسلامى توطئه كردند، تا آنان كه بر كشتن او گرد آمدند وهمراهى و متابعت كردند، شریكند.این نكته در جاى دیگر زیارت عاشورا مطرح است:

«اللهم العن اول ظالم ظلم حق محمد و آل محمد و آخر تابع له على ذلك،اللهم العن العصابة‏التى جاهدت الحسین و شایعت و بایعت و تابعت على قتله،اللهم العنهم جمیعا».¹ توطئه سقیفه،تلاشى از سوى شرك شكست‏خورده در جبهه‏هاى بدر و احد و حنین‏بود،تا دوباره به سیادت جاهلى خود برسند و سفیانیان كوشیدند انتقام كشته‏هاى خود رااز آل پیامبر،از طریق سلطه یافتن بر خلافت و تار و مار كردن بنى هاشم و عترت رسول‏بگیرند. طرح شورا و بیعت‏ساختگى سقیفه،ظاهرى فریبنده براى اعمال آن سیاست بود.

به قول نیر تبریزى:

كانكه طرح بیعت ‏شور افكند خود همانجا طرح عاشورا افكند چرخ در یثرب رها كرد از كمان تیر كاندر نینوا شد بر نشان ²

هواداران سقیفه،در سپاه كوفه بودند.امام حسین‏«ع‏»روز عاشورا با بدن مجروح، آنان‏را«شیعیان آل ابى سفیان‏»خطاب كرد كه نه دین داشتند،نه حریت.ابن زیاد وقتى با سربریده حسین‏«ع‏»در طشت طلایى رو به رو شد، با چوبى كه در دست داشت بر لبهاى آن‏سر مطهر مى‏زد و مى‏گفت:«یوم بیوم بدر»³ یزید بن معاویه نیز پس از كشتن امام وسرمستى از پیروزى بر آن حضرت،در پیش چشم فرزندان او كه به اسارت در كاخ او برده‏شده بودند،آرزو كرد كه كاش نیاكان كشته شده‏اش در بدر، زنده بودند و به یزید مى‏گفتنددستت درد نكن.

كشتن حسین‏«ع‏» و یارانش را در مقابل كشته‏هاى بدر دانست،منكروحى و نزول جبرئیل شد و گفت اگر از آل احمد انتقام نگیرم،از نسل خندف نیستم...⁴ حضرت زینب‏«ع‏»با خطاب‏«یابن الطلقاء» به یزید،اشاره به نیكان مشرك او كرد،كه درفتح مكه،پیامبر آزادشان كرد، امام سجاد«ع‏»نیز به یزید گفت:جد من على بن ابى طالب،در جنگ بدر و احد و احزاب، پرچمدار رسول الله بود،اما پدر و جد تو،پرچمدار كفاربودند. ⁵

كربلا،صحنه تجدید كینه‏هاى مشركان و منافقان بر ضد آل الله بود و همان قدرت ‏سیاسى را كه میراث رسول خدا بود و غاصبانه به دست دشمن افتاد،بر ضد عترت رسول‏ به كار گرفتند و این از شگفتیهاى تاریخ است!

سید الشهدا«ع‏»در خطابه خویش در عاشورابه سپاه كوفه چنین فرمود:شمشیرى را كه ما به دستتان دادیم،علیه ما تیز كردید و به روى ‏ما شمشیر كشیدید و آتشى را كه بر دشمنان شما و ما افروخته بودیم،بر خود ما افروختیدو با دشمنان خدا بر ضد اولیاء الله همدست‏شدید: «فشحذتم علینا سیفا كان فى ایدینا وحششتم علینا نارا اضرمناها على عدوكم و عدونا...» ⁶ و در نقل دیگر:«سللتم علینا سیفا فى‏رقابنا و حششتم علینا نار الفتن...فاصبحتم البا على اولیائكم و یدا علیهم لاعدائكم‏»⁷ آیا این‏همان سخن ابو بكر بن عربى نیست كه حسین‏«ع‏»به شمشیر جدش كشته شد«ان حسیناقتل بسیف جده‏»؟

⁸ تیرى را كه عمر سعد،صبح عاشورا به سوى اردوى حسینى رها مى‏كند و تیرى را كه‏حرمله بر گلوى على اصغر«ع‏»مى‏زند،تیرى نیست كه در سقیفه رها شد و بر قلب پیامبرنشست؟

آیا آن تیر، بر حنجره اصغر نشست‏یا بر جگر دین فرود آمد؟چه خوب وعمیق دریافته و سروده است،مرحوم آیة الله كمپانى:

فما رماه اذ رماه حرمله و انما رماه من مهد له سهم اتى من جانب السقیفه و قوسه على ید الخلیفه و ما اصاب سهمه نحر الصبى بل كبد الدین و مهجة النبى ⁹

اگر واقعه شوم سقیفه نبود،هرگز جنایتهاى بعدى كه اوج آن در عاشورا بود، پیش‏ نمى‏آمد و مسیر تاریخ اسلام و شیعه به گونه دیگرى بود.

اگر پیمان مردم با«ولى‏»بود اگر پیوند با آل على بود نه فرمان نبى از یاد مى‏رفت نه رنج و زحمتش بر باد مى‏رفت نه زهرا كشته مى‏شد در جوانى نه مى‏شد خسته از این زندگانى نه خون دل نصیب مجتبى بود نه پرپر لاله‏ها در كربلا بود نه زینب بذر غم مى‏كاشت در دل نه مى‏زد سر ز غم بر چوب محمل بقیع ما نه غم افزاى جان بود نه ویران و چنین بى‏سایه بان بود¹⁰

پى‏نوشتها

1-مفاتیح الجنان،زیارت عاشورا،ص 457.

2-دیوان‏«آتشكده‏»،نیر تبریزى،ص 59.

3-بحار الانوار،ج 45،ص 154.

4-همان،ص 167،البدایة و النهایة،ج 8،ص 192(لیت اشیاخى ببدر شهدوا...).

5-بحار الانوار،ج 45،ص 135.

6-مقتل الحسین،خوارزمى،ج 2،ص 6،مناقب،ج 4،ص 110،(با اندكى تفاوت در لفظ).

7-بحار الانوار،ج 45،ص 8،موسوعة كلمات الامام الحسین،ص 424.

8-الامام الحسین،علائلى،ص 62.

9-الانوار القدسیة،محمد حسین الغروى الاصفهانى،ص 99،(چاپ حیدریه).

10-از مؤلف،در شعر«اهل بیت آفتاب‏».