تبیان، دستیار زندگی
تلویزیون پدیده ای است عجیب که چندی است وارد زندگی انسان ها شده و به گونه ای معجزه آسا تقریباً همه خانه ها را اشغال کرده است چنان که توجه بیشتر اندیشمندان را به خود معطوف داشته است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تلویزیون؛ آری یا خیر؟

تماشای بیش از اندازه تلویزیون به کودکان آسیب می‌رساند!

تلویزیون پدیده ای است عجیب که چندی است وارد زندگی انسان ها شده و به گونه ای معجزه آسا تقریباً همه خانه ها را اشغال کرده است چنان که توجه بیشتر اندیشمندان را به خود معطوف داشته است. به همین دلیل، گروهی از پژوهشگران آن را وسیله ای برای نابودی جامعه انسانی می دانند. در مقابل، گروهی دیگر آن را وسیله ای برای سرعت بخشیدن و بالا بردن توانمندی بشر محسوب می دارند.

مطالعات نشان می دهد که کودکان بخش عمده ای از اوقات روز را صرف مشاهده تلویزیون می کنند و آن قدر که مقابل تلویزیون می نشینند در کلاسهای درس حضور ندارند. حتی به نظر می رسد که کودکان از دوران شیرخوارگی تلویزیون تماشا می کنند. بسیاری از والدین می گویند که بچه ها ی خود را جلوی تلویزیون می گذارند زیرا تلویزیون توجه بچه را جلب می کند و کودک ساکت می ماند. به طور کلی به نظر می رسد که کودکان در هفته، بیست و پنج تا سی ساعت تلویزیون تماشا می کنند و البته در این زمینه تفاوت های فردی گسترده ای وجود دارد. کودکان تا زمان مدرسه رفتن همراه با افزایش سن بیشتر تلویزیون می بینند و بعد میزان آن قدری کاهش می یابد و از طرف دیگر تا ده الی سیزده سالگی میزان آن زیاد می شود و سپس با ورود به نوجوانی کاهش می یابد چرا که به نظر می رسد در سنین نوجوانی دامنه سرگرمی ها و دوستی های وی افزایش یافته و طبیعتا کمتر وقت برای برنامه های تلویزیونی می گذارند.

از سوی دیگر مطالعات زیادی در زمینه آثار خشونت های تلویزیونی بر روی کودکان شده است. برای مثال منابع گسترده نشان می دهد که نمایش خشونت از تلویزیون سبب بروز رفتار پرخاشگرانه می شود. به طور کلی کودکانی که زیاد برنامه های خشونت آمیز تماشا می کنند در مقایسه با آنهایی که زیاد به تماشای این دسته از برنامه ها نمی پردازند به تدریج پرخاشگرتر می شوند. در ضمن بچه هایی که از ابتدا پرخاشگرتر بودند به برنامه های خشونت آمیز رغبت بیشتری دارند و همین نمایانگر وجود دوری باطل است. اما آنچه که مورد بررسی دقیق و موشکافی قرار نگرفته است تاثیر برنامه های مثبت بر روی کودکان است که می تواند تاثیر مثبتی بر فکر و احساس آنها بگذارد. برای مثال تماشای تلویزیون بر روی قدرت ابتکار آنها تاثیر مثبت می گذارد. کودکانی که به طور منظم به تماشای تلویزیون می پردازند خیلی زودتر از همسالان خود تقلید و تکرار را می آموزند ، که مسلما یادگیری این دو مهارت در سنین پایین خردسالی از اهمیت بالایی برخوردار است.

بدون شک بسیاری از برنامه های تلویزیونی خصوصا برنامه های شبکه آموزشی و برنامه هایی که متناسب با سن کودکان است، طبیعتا جنبه آموزشی دارد و حتی می تواند تاثیر مثبتی در سنین نوجوانی کودکان بگذارد.

مطالعاتی که در زمینه رشد شناختی کودکان صورت گرفته نشان می دهد که تماشای تلویزیون منجر به رشد فرآیند یادگیری در کودکان می شود. زیرا از نظر برخی از پژوهشگران، تلویزیون یکی از ابزارهای مؤثر در افزایش شناخت و آگاهی به شمار می آید. در حال حاضر، براساس نتایج بسیاری از تحقیقات انجام شده به روش مشاهده، یک معلم خوب با استفاده از تلویزیون به عنوان یک رسانه ی کمک آموزشی به مراتب، اطلاعات خود را بهتر منتقل می کند تا صرفا از طریق روش های معمولی تدریس.

تلویزیون

در برخی از کشورها، بیش از 400 مورد مطالعه ی تطبیقی میان ارائه ی آموزش های عادی کلاسی به دانش آموزان با آموزش از طریق تلویزیون صورت گرفته است. در تمام موارد، به دنبال بررسی نمرات امتحان پایان سال، اختلاف معناداری رؤیت نشد، اما چنانچه تفاوتی هم وجود داشت همیشه به نفع کسانی بود که از طریق تلویزیون آموزش گرفته بودند.

پس می توان چنین استدلال کرد که درصورت نیاز و کمبود متخصص آموزشی برای بچه ها، می توان از تلویزیون استفاده کرد.

هر چند که صحبتهایی در مورد فواید استفاده از تلویزیون شده است اما استفاده زیاد از تلویزیون می تواند شوق یادگیری را در کودکان کاهش دهد چرا که در این شرایط کودکان در برقراری ارتباط با وسایل سرگرم کننده دیگر و یا به طور کلی فعالیت درگیر شدن و فعال شدن در محیط با شکست مواجه می شوند. کودکان به مرور که بزرگ می شوند تعامل یافتن طبیعی با محیط را می آموزند از طرف دیگر والدین نیز با بکار بردن وسایل سرگرم کننده و جذاب می توانند کودکشان را به فعالیت بیشتر تشویق کنند چرا که بکاربردن این ابزارهای سرگرم کننده باعث به کار گیری چندین حواس مختلف کودک در یک زمان می شود. در حالی که مشاهده زیاد تلویزیون کودکان را منفعل می کند . در این حالت انفعال، کودکان عادت می کنند که محرکها را به طور آماده انتخاب شده در اختیار او قرار بگیرد و دیگر حق گزینش از کودکان(یا حتی افراد بزرگسال) گرفته می شود یعنی آنچه که برنامه های تلویزیونی تمایل دارند در اختیار بیننده قرار می دهند. همچنین تماشای بیش از حد تلویزیون، برخی کودکان را دچار مشکلات دقتی میکند؛ یعنی جدای از رفتارهای خشونت آمیز یا تحریک کننده، صداهای بلند ناگهانی و درخشش رنگ و غیره، مانع میشود تا کودک از مغز خود به طور مستقل استفاده کند.

داشتن دیدگاه سفید یا سیاه در مورد تلویزیون منطقی نبوده و باید سعی نمود از این وسیله بسیار سرگرم کننده، با توجه به فواید و مضراتی که دارد به موقع و در حد مناسب استفاده کرد.

سیستم کنترل اجرایی مغز یا قشر جلویی مغز، مسوول برنامه ریزی، سازماندهی و توالی رفتار جهت خودکنترلی، قضاوت و توجه اخلاقی میباشد. این مراکز در دوران کودکی و نوجوانی رشد میکنند، اما برخی تحقیقات حکایت از این دارد که برنامه های تلویزیونی یا بازیهای ویدئویی بی روح و خسته کننده، ممکن است این بخش خاص از مغز را تنبل کرده و رشد آن را کند نماید.

لذا با توجه به توضیحات داده شده باید به این نکته توجه کرد که داشتن دیدگاه سفید یا سیاه در مورد تلویزیون منطقی نبوده و باید سعی نمود از این وسیله بسیار سرگرم کننده، با توجه به فواید و مضراتی که دارد به موقع و در حد مناسب استفاده کرد. برای مثال:

شما به عنوان والدین باید محدودیتهای مشخصی را در مورد زمان تماشای تلویزیون، با توجه به سن کودک پیشنهاد کنید. حتی یک ساعت تماشای تلویزیون در روز برای کودکانی که هنوز به مدرسه نرفته اند، زیاد است. حداکثر زمان تماشا برای کودکان بزرگتر باید یک تا دو ساعت در روز باشد.

با بچه هایی که در رده دبستانی یا در رده های بالاتر قرار دارند، میتوان در مورد برنامه های هفتگی جهت تماشای تلویزیون و داشتن یک قاعده منطقی مذاکره نمود. تلویزیون باید برای تماشای برنامه های از قبل انتخاب شده، روشن شود نه به عنوان یک وضعیت دائمی. والدین باید این نکته را توجه داشته باشند که تکالیف کودکان باید در اولویت بوده و با تماشای تلویزیون همراه نباشد.

تلویزیون را نباید در اتاق کودک قرار داد؛ زیرا او را به تماشای برنامه های تلویزیون با نظارت کمتر، متمایل میکند. توصیه میشود تلویزیون در یک اتاق خانوادگی که والدین بتوانند مرتباً آن را روشن یا خاموش کنند، قرار داده شود.

مشاهده تلویزیون باعث میشود ، کودکان اوقات بازی خود را از دست بدهند و همین بازی نکردن، عوارض سنگینی را علاوه بر پرخاشگری، برای آنها به ارمغا ن می آورد که از جمله میتوان به افسردگی، ایجاد اختلال در نحوه برقراری ارتباط با دیگران و لذت نبردن از زندگی اشاره کرد.

اگر ما تلویزیون را به نفع بازی خاموش کنیم، به کودکمان کمک زیادی کرده ایم، زیرا بازی کودک باعث رفتار رشد مهارت های شناختی، رشد احساسات و حرکات فیزیکی و بدنی میشود.

گروه خانواده و زندگی سایت تبیان- نویسنده :مریم عطاریان

تنظیم : نداداودی

مقالات مرتبط :

تلویزیون، مفید یا مضر

تلویزیون هم فیلتر می خواهد

به جای پدر و مادر!

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.