عملی برای سنگین شدن نامه اعمال

مسافر ، زاد و توشه با خود می برد ، هدفش رفع نیازها و حاجت‏هایی است که در سفر و یا مقصد برایش پیش می آید و به همین خاطر زاد و توشه باید متناسب با آن نیازها و جوابگوی آنها باشد . در سفر به وطن اصلی و جایگاه ابدی یعنی سفر آخرت ، چون هرمسافری که پا در این جاده می گذارد ممکن نیست دوباره برگردد واز مشکلات و نیازها و توشه‏ای که برای آن لازم است ، خبری برای دیگران بیاورد ، لذا باید از طرف کسانی که با ویژگی های این سفر کاملاً آشنا بوده واز فراز و نشیب این راه باخبرند ، راهنمایی های لازم در اختیار ما قرارداده شود تا زاد و توشه‏ای در خور آن فراهم سازیم . پس باید سراغ آن خالقی برویم که معمارِ ساختمانِ وجودِ انسان است و ابتدا و سرانجام انسان و منازلی را که او می پیماید ، از علم بیکران او پنهان نبوده و نخواهد بود و نیز باید به دست‏پروردگان مستقیم خدای متعال که انبیا و اولیای عظیم‏الشّأن اویند مراجعه نمود و نشانه‏های راه و خصوصیات مقصد و توشه‏ای را که در این مسیر به کار می آید از آنان سؤال نمود .

قرآن کریم به روشنی و وضوح بهترین توشه آخرت را معرفی می فرماید: " و تزودوا فانّ خیرالزاد التقوی برای سفری که در پیش دارید، زاد و توشه بردارید وبهترین توشه برای این راه ، تقوا میباشد  ."¹

لازم است بدانیم تقوا در قرآن کریم دارای معنای وسیع و گسترده‏ای است و در هر جایی متناسب با ویژگیها و شرایط خاص آن مورد به کار رفته است ولی همه آن موارد در واقع شاخ و برگ یک درخت بوده و همگی در معنای خداترسی و پروا داشتن از خدا و خداوند را درنظر داشتن و از حدود الهی تجاوز ننمودن مشترکند .

زاد و توشه برگیرید که حقیقتاً بهترین توشه ، پرهیزگاری است و ای خردمندان از من پروا کنید .²

تقوا خط نگهداری و مراقبت دائمی از، حفاظت و نگهداری از خط بندگی و مراقبت از حریم و منطقه ممنوعه الهی . از این روست که تقوا بهترین ره توشه آخرت است .

تقوا تنها معیار پذیرش الهی و ورود به جمع اهل کرامت الهی و بندگان ممتاز است . ای مردم ، بی تردید ما همه شما را از یک مرد و زن آفریدیم . و شما را قبیله های بزرگ و کوچک قرار دادیم تا همدیگر را بشناسید ، مسلماً گرامی ترین شما در نزد خدا پرهیزگارترین شماست همانا خداوند بسیار دانا و آگاه است.³

و اگر آخرت حضور در بارگاه الهی و زندگی جاوید  انسان است و سنجش الهی و ارزشیابی اخروی با ملاک و معیار تقواست، پس تقوا بهترین زاد و توشه ای است که می توان و باید آن را از فرصتهای دنیایی و با سرمایه عمر تحصیل کرد.

حضرت علی(ع) درباره کارکرد و ره آورد تقوا چنین می فرماید: ای بندگان خدا، شما را به پرهیزگاری سفارش می کنم، که حق خداوند بر شماست، و نیز موجب حق شما بر پروردگار است.⁴

ای خدا برای پرهیزگاری یاری بخواهید، و برای انجام دادن دستورهای الهی از تقوا یاری بجوئید . زیرا تقوا امروز سپر بلا و فردا راه رسیدن به بهشت است . راه تقوا روشن و رونده آن بهره مند و امانتدارش حافظ آن خواهد بود .

تقوا همواره خود را بر امتهای گذشته و حال عرضه کرده است و بر آیندگان نیز عرضه خواهد کرد. زیرا فردای قیامت همه به آن نیازمندند . آنگاه که خداوند در قیامت آفریده ها را گرد می آورد و آنچه را داده است باز پس می گیرد و درباره همه نعمتها می پرسد پس چه اندک اند آنان که تقوا را برگزیدند و بار آن را به درستی بر دوش کشیدند. آری عده پرهیزگاران اندک است و شایسته ستایش خداوند سبحان است که فرمود: و اندکی از بندگان من سپاسگزارند . ⁵

بدترین توشه

از همین جا می توان نتیجه گرفت که بدترین توشه بی تقوایی و خداوند را در امور و کارها در نظر نداشتن و حدود الهی را مراعات ننمودن است که این نیز دارای دامنه گسترده‏ای است ولی در روایتی از حضرت علی(ع) صریحاً از ظلم به عنوان توشه نامناسب و بد ، نام برده شده که آن نیز خود فرعی و شاخه‏ای از بی تقوایی است میفرماید: " بئس الزاد الی المعاد، العدوان علیالعباد ؛ ظلم به بندگان خدا، توشه بدی برای آخرت است ." ⁶

برای سنگین کردن میزان اعمالمان چه کنیم ؟

در کتاب منازل الاخره جناب شیخ عباس قمی ره ، در باب مواقف پس از مرگ و زما ن سنجش اعمال ومیزان انسانها می گوید: بدانكه برای سنگین كردن میزان اعمال (در روز قیامت) شاید هیچ عملی مثل صلوات بر حضرت رسول وال آن جناب(ص) و مثل حسن خلق نباشد .

در باب صلوات

رسول خدا فرمود : من روز قیامت نزد میزانم ، پس هركه گناهانش بسیار باشد كه كفه سیئاتش را سنگین كند ، بیاورم من صلوات اورا كه بر من فرستاده ، تا سنگین كنم به آن كفه حسناتش را .⁷

در باب حسن خلق :

- از عصام بن مصطلق شامی نقل شده كه گفت : وقتی وارد مدینه شدم دیدم حسین بن علی (ع)راپس به عجب آورد مراروش نیكو و منظر پاكیزه او، پس حسد واداشت مرا كه ظاهر كنم آن بغض و عداوتی كه در سینه داشتم از پدر او. پس نزدیك شدم و گفتم : تویی پسر ابوتراب ؟

فرمود : بلی

( فبالغت فی شتمه و شتم ابیه) یعنی هرچه توانستم دشنام به آن حضرت و پدرش گفتم . (فنظر الی نظره عاطف رئوف ؛ نظری از روی عطوفت و مهربانی بر من كرد .)

و فرمود : " اعوذ بالله من الشیطان الرجیم ، بسم الله الرحمن الرحیم ، خذ العفو و امر بالعرف و اعرض عن الجاهلین - الی قوله تعالی - ثم لا یقصرون ."

عصام می گوید : من از جسارتهای خود پشیمان شدم .آن حضرت به فراست یافت پشیمانی مرا .

فرمود: " لاتثریب علیكم الیوم یغفر الله لكم و هو ارحم الراحمین (كه حكایت حضرت یوسف پیامبر است به برادران خود كه در مقام عفو از تقصیرات آنان فرمود .)

عصام گفت : این اخلاق شریفه آن حضرت در مقابل جسارتها و دشنامها كه از من سر زد چنان زمین بر من تنگ شد كه دوست داشتم به زمین فرو روم .لاجرم از نزد آن حضرت آهسته بیرون شدم در حالی كه به مردم پناه می بردم به نحوی كه آن حضرت ملتفت من نشود و مرا نبیند ، لكن بعد از آن مجلس نبود نزد من شخصی دوست تر ازآن حضرت و پدرش .⁸

- رسیدن به مقامات والا

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «اِنَّ الْعَبْدَ لَیَبْلُغُ بِحُسْنِ خُلْقِهِ عَظیمَ دَرجاتِ الاخِرَةِ وَ اَشْرَفَ الْمَنازِلِ وَ اِنَّهُ ضَعیفُ الْعِبادَةِ ؛ به درستی که بنده ، در سایه خوش خلقی خود به درجات بزرگ و مقامات والایی در آخرت می رسد ، با آنکه عبادتش ضعیف است .»⁹

- حساب را آسان می کند

امام علی علیه السلام می فرماید: « حَسَّنْ خُلْقَکَ یُخَفِّفِ اللهُ حِسابَکَ ؛ اخلاقت را نیکو کن تا خداوند حسابت را آسان کند .»¹⁰

- آمرزش گناهان

امام صادق علیه السلام فرمود: « اِنَّ الْخُلْقَ الْحَسَنَ یُمیثُ الْخَطیئَةَ کَما تُمیثُ الشَّمْسُ الْجَلیدَ ؛ به درستی که اخلاق نیکو لغزش ها را ذوب می کند همان گونه که آفتاب یخ را .»¹¹

- ورود به بهشت

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: « اَکْثَرُ ما تَلْجُ بِهِ اُمَّتیَ الْجَنَّةَ تُقْوی اللهِ وَ حُسْنُ الْخُلْقِ ؛ بیشترین امتیازی که امت من به سبب داشتن آن به بهشت می رود ، تقوای الهی و خوش خلقی است .»¹²

- كامل ترین مؤمنان

امام باقرعلیه السلام كه شكافنده ى علوم و حقایق و بیناى به اسرار است در این زمینه مى فرماید :« إنَّ أكمَلَ المُؤمنینَ إیماناً أحْسَنَهُم خُلْقاً ؛ كامل ترین مؤمنین از جهت ایمان نیكوترین آنان از نظر اخلاق است . » ¹³

- مقرب ترین انسان در قیامت به پیامبر

پیامبر اکرم (ص) می فرماید : « أقربُكُم مِنّى مَجلِساً یَومَ القِیامَةِ أحسنُكُم خُلْقاً وَخیرُكُم لاِهلِهِ ؛ نزدیك ترین شما به من از نظر جایگاه در قیامت نیكوترینتان از جهت اخلاق و بهترینتان نسبت به خانواده اش مى باشد .»¹⁴

با کمی تلاش به راحتی می توانیم بار و توشه ی مناسبی برای خود جمع کنیم . تنها کافی است اراده کنیم .

پی نوشت ها :

1- بقره ، 197

2- همان

3- حجرات ، 13

4- ارشاد القلوب دیلمی ، ترجمه مسترحمی

5- سبا ، 13

6- میزان‏الحکمه ، ج 5 ، ص 596

7- ثواب الاعمال ، ص 14

8- سفینه البحار ،ج1 ، ص421

9- زیباییهای اخلاق ، استاد حسین انصاریان ، ص 160-157

10-همان

11- کافی ، ج 3 ، ص 222

12- بحار الانوار ، ج 53 ، ص 524

13- كافى ، ج 2 ، ص 99 ، باب حسن الخلق ، حدیث 1

14-عیون اخبار الرضا ،2  ، ص 38 ، باب 31 ، حدیث 108 ؛ وسائل الشیعه : ج 12 ، ص 153، باب 104، حدیث 15927