تبیان، دستیار زندگی
یكی از وظایف دبیرخانه، انتشار مجموعه‌ی اسناد و مقالات و سخنان و دیدگاه‌های مطرح‌شده در نشست «اندیشه‌های راهبردی» است. انتظار می‌رود كه از محتوای مطالب این نخستین نشست، در تهیه و تدوین الگوی اسلامی ـ ‌ایرانی پیشرفت به نحو شایسته‌ای استفاده‌ شود. مباحث نشست
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت

اقا خامنه ای

بخش سیاسی_درحالی که نمایندگان مجلس شورای اسلامی دولت را موظف كرده‌اند كه با همكاری سایر قوا "الگوی توسعه اسلامی - ایرانی" را تدوین و جهت تصویب به مجلس ارائه دهد، نشست نخبگان و برجستگان علمی كشور برای بررسی اندیشه‌های راهبردی چهارشنبه شب گذشته در محضر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی برگزار شد. 

به گزارش گروه اقتصادی تبیان، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در بررسی اولین ماده لایحه برنامه پنجم توسعه دولت را موظف كرده‌اند كه با همكاری سایر قوا "الگوی توسعه اسلامی - ایرانی" كه مستلزم رشد و بالندگی انسان‌ها بر مدار حق و عدالت و دستیابی به جامعه‌ای متكی بر ارزش‌های اسلامی و انقلابی و تحقق شاخص‌های عدالت اجتماعی و اقتصادی باشد را تا پایان سال سوم برنامه تدوین و جهت تصویب به مجلس شورای اسلامی ارائه دهد، این درحالی است که در نخستین نشست «اندیشه‌های راهبردی» در جمهوری اسلامی ایران، ده‌ها نفر از اندیشمندان، استادان و صاحب‌نظران دانشگاهی و حوزوی، در حضور رهبر معظم انقلاب اسلامی به هم‌اندیشی و بررسی "مبانی، ویژگی‌ها و ابعاد الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت" پرداختند. در این نشست كه بیش از 4 ساعت به طول انجامید، 14 نفر از متفكران و صاحب نظران حدود 3 ساعت و نیم، ضمن تضارب آرا، دیدگاه‌های متنوع و مختلف خود را در زمینه الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت بیان كردند.

فلسفه‌ی تشكیل "نشست اندیشه‌های راهبردی"

درحالیکه نظام جمهوری اسلامی به عنوان نظامی حكیمانه بر اساس دیدگاهی حكمی و ساختاری عقلانی شكل گرفته است، همواره باید مسیر پیشرفت كشور در این نظام و تصمیم‌سازی‌های اساسی آن را با مشاركت گسترده‌ی علما و

اقا خامنه ای

نخبگان انجام داد و به پیش برد. همچنین گفتمان‌های اساسی و حركت‌های فكری و نظری كشور را كه مبنای اقدام‌های مهم و زیربنایی برای پیشرفت است، باید با اندیشه‌ورزی و ابراز نظر شخصیت‌های علمی، اساتید و علما شكل داد و  باید تصمیم‌های مهم كشور را در حلقه‌های علمی سامان داد تا بر اساس آنها مسئولان كشور تصمیم‌های اساسی را اتخاذ كنند.

به همین‌منظور دبیرخانه‌ی نشست در تماس با برخی مراكز و شخصیت‌های علمی كشور و مشورت با صاحب‌نظران و نیز بررسی آثار، از بعضی شخصیت‌ها خواست تا كار منسجمی را روی این موضوع انجام بدهند و حاصل آن را در این نشست ارائه كنند.  این درحالی است که كشور ما امروز از لحاظ تربیت نیروی انسانی، توسعه‌ی آموزش و به‌ویژه آموزش عالی در بهترین موقعیت تاریخی خود قرار دارد و  این مزیت بزرگ اقتضا می‌كند كه سازوكار بهره‌گیری از نظرات این گروه و به‌ویژه برجستگان آنان را در امور اساسی كشور به بهترین نحو سامان بدهیم تا انگیزه و حضور و مشاركت بسیار بیشتر آنان را در این امور شاهد باشیم. تنها با این شیوه می‌توان از ذخیره‌ی نرم‌افزاری كشور استفاده‌ی تمام و كمال نمود.

الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت، مبنای برنامه ششم توسعه

نمایندگان مجلس درحالی دولت را موظف كرده‌اند كه با همكاری سایر قوا "الگوی توسعه اسلامی - ایرانی" را تا پایان سال سوم برنامه ارائه دهد که بر حسب این مصوبه، این الگو پس از تصویب در مجلس شورای اسلامی مبنای تهیه برنامه ششم و برنامه‌های بعدی قرار می‌گیرد.  طبق این تبصره، دبیرخانه تهیه این الگو در قوه مجریه مستقر خواهد بود و روسای قوای سه گانه كشور موظفند با اتخاذ ساز و كارهای لازم در هر قوه به فرآیند تهیه آن كمك كنند. 

نایب رییس كمیسیون برنامه و بودجه در این باره توجه به الگوهای اسلامی و ایرانی را از ویژگی‌های مهم برنامه توسعه كشورعنوان كرد و ابراز داشت: باید برای اقتصاد یك الگویی اسلامی و ایرانی تعریف شود و آنچه كه درغرب درحال حاضر به عنوان الگوی اقتصادی مطرح است حاصل كارهای فكری و عملی بیش از 500 ساله است.  وی افزود: البته نباید این انتظار را داشت كه در مدت 30 ساله‌ای كه از انقلاب اسلامی می‌گذرد به این الگو برسیم، اما دراین برنامه تاكید شده كه تا پایان برنامه پنجم توسعه باید الگویی اسلامی و ایرانی در زمینه اقتصاد برای كشور تعریف شود.  وی در ادامه « تكیه بر صادرات غیر نفتی و تقویت بنگاه های اقتصادی» ،« اصلاح نظام اداری كشور و توجه به افزایش بهره‌وری و استاندارد» را از

اقا خامنه ای

موارد دیگر این برنامه برشمرد و بیان داشت: اگر كشور ما بخواهد به كشور اول در منطقه تبدیل شود، باید 8 و نیم درصد رشد داشته باشد كه از این میزان یك سوم آن باید مبتنی بر رشد بهره‌وری باشد كه این امر كمتر مورد توجه قرارگرفته است.

ابتكار رهبر انقلاب

با توجه به این ضرورت‌ها بود که نشست روز دهم آذر با عنوان «نشست اندیشه‌های راهبردی» در محضر رهبر معظم انقلاب اسلامی و با شركت جمعی از استادان، علما و صاحب‌نظران شكل گرفت. این نشست اگرچه مانند دیدارهای دیگر ایشان كه در طول سال و با حضور جمعی از استادان و نخبگان یا هنرمندان برگزار می‌شود، فضایی صمیمی و معنوی داشت، اما مانند آنها نبود. این نشست برنامه‌ی ویژه‌ای داشت و براساس رهنمود ابتكاری رهبر فرزانه‌ی انقلاب برنامه‌ریزی و تدارك شده است.

رهبر انقلاب حدود 10 ماه پیش ضرورت تشكیل این‌گونه نشست‌ها را مطرح فرمودند و اظهار داشتند كه جلساتی با حضور اندیشمندان و متفكران برای بررسی و تبادل نظر نسبت به موضوعات اساسی كشور برگزار گردد. در پی آن، «دبیرخانه‌ی نشست اندیشه‌های راهبردی» تشكیل شد و با اشراف و تعامل دفتر مقام معظم رهبری به انجام وظیفه پرداخت.  اولین ویژگی این زنجیره نشست‌ها، تخصصی و راهبردی بودن موضوع آن‌ها است. نخستین موضوع این ‌سلسله نشست‌ها عبارت بود از «الگوی اسلامی‌ـ‌ایرانی پیشرفت». این یك موضوع راهبردی است كه باید در مورد آن نظریه‌پردازی و تصمیم‌سازی كرد تا در یك مدت معین تدوین گردد و چهارچوب و راهنمای برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت كشور قرار گیرد. این نشست، مفهوم پیشرفت و همچنین ضرورت و مبانی و ویژگی‌های الگوی اسلامی‌ ـ ‌ایرانی پیشرفت و وجوه تمایز اساسی آن با مفهوم توسعه و الگوهای شناخته شده و رایج را بررسی کرد.

پیام‌های مهم نشست اندیشه‌های راهبردی

اما برگزاری نشست نخبگان با رهبری در این زمینه چه پیام های مهمی را در بردارد؟ وزیر سابق اقتصاد با بیان پیامهای مهم نشست اندیشه‌های راهبردی که با تدبیر و درایت مقام معظم رهبری برگزار شد، گفت: ابتکار تشکیل چنین جلساتی پیام مهمی دارد که قطعا کشور را در دستیابی به اهداف مورد نظر کمک خواهد کرد. وی عدم استفاده مناسب از امکانات و ذخایر مختلفی که کشور دارد را یکی از مشکلات موجود دانست و افزود: منظورم از ذخایر هر نوع دارایی ارزشمند چون ذخایر سرمایه ای، انسانی ، دانشی ، تجربه و ... است، که ما را در رسیدن به اهداف پیشرفت کمک می کند. وزیر سابق امور اقتصادی و دارایی از بیان گفته‌های خود این طور نتیجه گیری کرد که پیام برگزاری نشست‌های چون نشست اندیشه‌های راهبردی این است که راه دسترسی کشور به این نوع ذخایر باز می‌شود؛ یعنی ما از آن چیزی که داریم، در یک فضای مناسب، به نحوه مطلوب استفاده و با همفکری و همکاری آحاد مختلف، برای دستیابی کشور به اهداف مورد نظر تلاش کنیم.

واژه پیشرفت به جای توسعه

دانش جعفری درباره جایگزینی واژه "پیشرفت" به جای توسعه که مورد تاکید مقام معظم رهبری قرار گرفته است، گفت: این احتیاط بسیار لازم و ضروری است که مقام معظم رهبری مدنظر قرار داده اند. وی با اشاره به جامعه مدنی اسلامی،

اقا خامنه ای

توضیح داد: در گذشته به کارگیرندگان این عبارت هر قدر توضیح می‌دادند که منظور ما از جامعه مدنی، جامعه مدنی اسلامی است؛ اما کشورهای غربی کماکان همان برداشت را از جامعه مدنی ایران داشتند که در غرب وجود دارد. این استاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: برای واژه توسعه نیز چنین بحثی می‌تواند مطرح باشد؛ از آن جهت که الزاماتی وجود داشته باشد تا به طور کلی با اهداف مورد نظر جامعه اسلامی متفاوت باشد. دانش جعفری تصریح کرد: در نگاه کشورهای غربی در بحث توسعه، انسان محور نیست اما از دیدگاه اسلامی ، به همه ابعاد پیشرفت از جمله پیشرفت معنوی مدنظر است. جامعه اسلامی پیشرفت را در غالبی می‌بیند که تنها به زندگی در دنیا محدود نمی‌شود بلکه دنیای دیگری نیز وجود دارد؛ بدین ترتیب منظور از پیشرفت و تعالی با مفهوم توسعه امروزی که کشورهای غربی مدعی آن هستند و انسان را محدود به زندگی در همین دنیا می‌دانند، متفاوت است. برهمین اساس، به کارگیری واژه پیشرفت احتیاط بسیار خوبی است که مقام معظم رهبری مدنظر قرار داده‌‌اند.

پس از نشست

یكی از وظایف دبیرخانه، انتشار مجموعه‌ی اسناد و مقالات و سخنان و دیدگاه‌های مطرح‌شده در نشست «اندیشه‌های راهبردی» است. انتظار می‌رود كه از محتوای مطالب این نخستین نشست، در تهیه و تدوین الگوی اسلامی ـ ‌ایرانی پیشرفت به نحو شایسته‌ای استفاده‌ شود. مباحث نشست به‌طور طبیعی در حلقه‌های فكری و در مراكز علمی كشور قابل بسط و پیگیری است.  این درحالی است که هر یك از رسانه‌های تخصصی و عمومی به فراخور سطح و نوع خود می‌توانند به این مباحث دامن بزنند و فضای آزاداندیشی را گسترش دهند. همچنین و در حالت مطلوب، این نشست برای نظریه‌پردازی در مجامع تخصصی زمینه‌سازی می‌كند و گفتمان‌سازی در سطوح عمومی‌تر را تسهیل خواهد كرد. البته قطعاً رهنمودهای رهبری نیز چه در مورد جنبه‌های نظری موضوع نشست و چه در پیگیری و تحقق این امر، مغتنم و شایان توجه خواهد بود.

متین کاکویی

تنظیم برای تبیان/سمیه حدادی