تبیان، دستیار زندگی
بنابراین در تعریف نفقه زن می توان گفت، تمام وسایلی كه زن با توجه به درجه تمدن و محیط زندگی و وضع جسمی و روحی خود بدان نیازمند است و تشخیص این كه كدام وسیله را باید از اركان نفقه زوجه شمرد با عرف است و ملاك ثابتی ندارد و باز مرحوم دكتر سیدحسن امامی در تعری
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مواردی از نقض قانون در باب نفقه

نفقه

بخش حقوق_نفقه امری است كه بعد از عقد ازدواج و پس از حضور زن در خانه شوهر مطرح می شود و فقط مربوط به زن و شوهر است. قوانین مربوط به نفقه شامل مواد و دستورات حاكم بر وظایف مرد در پرداخت هزینه های زندگی زن و در مورد زن شرایط احراز چنین حقی است كه مهمترین این شرایط تمكین است. به عبارت دیگر در یك قرارداد ازدواج، مرد مكلف است كه مخارج زندگی زن را بپردازد و در مقابل زن باید از مرد تمكین نماید.

در قرآن آمده است كه ... مردان بر زنان حق برتری و نگهبانی دارند، برتری آنان به علت مزایای طبیعی و هم به سبب این است كه از مال خود نفقه زنان را می دهند.

در ماده 1107 قانون مدنی نفقه عبارت است از مسكن و البسه و غذا و اثاث البیت كه به طور متعارف با وضعیت زن متناسب باشد و در صورت عادت زن به داشتن خادم یا احتیاج او به واسطه مرض یا نقصان اعضا.

قانون مدنی ایران در مورد مخارج زایمان ساكت است و لذا با توجه به اصل 167 قانون اساسی، قاضی موظف است، كوشش كند كه حكم هر دعوی را در قوانین مدونه بیابد و اگر نیابد، به استناد منابع معتبر اسلامی یا فتاوی معتبر حكم قضیه را صادر كند. لزوماً باید در منابع فقه اسلامی حل قضیه را جستجو نمود هر چند فقها در خصوص تفاوت و حدود آن در كتابهای فقهی خود فصلی باز نموده اند ولی هیچ یك به تصریح در مورد هزینه زایمان سخن نگفته اند. از فقهای متأخر مرحوم آقا سید ابوالحسن اصفهانی معتقدند كه مخارج درمان بیماریها كه در طول عمر نوعاً انسان به آن مبتلا می شوند، به عهده شوهر است، ولی مخارج بیماریهای غیرمعمول و صعب العلاج از جمله نفقات واجبه نیست. در تحریرالوسیله همین نظر مورد قبول حضرت امام خمینی(ره) قرار گرفته ولی حضرت آیة ا... خوئی در كتاب منهاج الصالحین هر نوع بیماری را جزو نفقات واجبه شمرده اند، حتی مخارج سفری را كه برای علاج ضرورت دارد از جمله نفقات واجبه شمرده اند.

دكتر كاتوزیان می گوید: آنچه اهمیت دارد این است كه شوهر باید به عنوان ریاست خانواده تأمین معاش زن و فرزندان خود را عهده دار شود. تحول شیوه زندگی هر روز نیازهای تازه به وجود می آورد، این نیازها را نمی توان در چهارچوب معینی محصور كرد و ناچار باید داوری را به عهده عرف گذاشت، برای مثال هزینه های دارو و درمان زن نیز جزو نفقه و بر عهده مرد است.مسكن و البسه و غذا و اثاث البیت كه به طور متعارف با وضعیت زن متناسب باشد و در صورت عادت زن به داشتن خادم یا احتیاج او به واسطه مرض یا نقصان اعضا.

بنابراین در تعریف نفقه زن می توان گفت، تمام وسایلی كه زن با توجه به درجه تمدن و محیط زندگی و وضع جسمی و روحی خود بدان نیازمند است و تشخیص این كه كدام وسیله را باید از اركان نفقه زوجه شمرد با عرف است و ملاك ثابتی ندارد و باز مرحوم دكتر سیدحسن امامی در تعریف نفقه می گوید:

بسیاری از فقهای امامیه تصریح نموده اند كه مقدار لازم برای نفقه زن عبارت است از هر چیزی كه زن بدان محتاج می باشد، از خوراك و پوشاك، منزل، مستخدم، هزینه نظافت و آرایش در حدود عادت و رسوم زنان همردیف او در آن شهر.

قانون به مرد تكلیف می كند كه نفقه همسرش را بپردازد و به زن تكلیف می نماید از شوهر تمكین كند، اما همه می دانیم اگر پیوند عاطفی و روحی میان زن و شوهر سست یا شكسته شده باشد هرگونه حكم به شوهر برای پرداخت نفقه و به زن در مورد تمكین از شوهر در بهترین حالت و حتی در صورتی كه از سوی طرفین كاملاً اجرا شود جز یك ارتباط توخالی و مادی نخواهد بود در چنین حالتی زن و مرد حتی زیر یك سقف زندگی می نمایند ولی در اصل از یكدیگر جدا و با هم بیگانه خواهند بود.

كار زن

از مسایلی كه بین زن و مرد اختلاف به وجود می آورد كار در خارج از منزل است. به موجب ماده 1117 قانون مدنی شوهر می تواند زن خود را از حرفه یا صنعتی كه منافی مصالح خانوادگی یا حیثیات خود یا زن باشد منع نماید، هر چند اشتغال زن در سازمانهای دولتی را نمی توان منافی با حیثیت زن تلقی كرد، لكن حكم ماده 1117 قانون مدنی به طور عام و اطلاق این است كه شوهر می تواند زن خود را از حرفه یا صنعتی كه منافی مصالح خانوادگی یاحیثیات خود یا زن باشد منع كند در صورتی كه شغل زن مغایرتی با حیثیت خانواده و جامعه نداشته باشد و به وظایف همسری و خانوادگی لطمه نزند شوهر نمی تواند مانع اشتغال زن شود و یا به بهانه های واهی مانع كار او شود و یا از دادن نفقه طفره رود، زیرا حتی در صورتی كه زن درآمد مستقلی داشته باشد پرداخت مخارج به عهده شوهر است و شوهر نمی تواند به این بهانه كه زن شخصاً قادر به كسب درآمد شده از پرداخت نفقه خودداری نماید، اما یكی از مواردی كه مرد می تواند نسبت به اشتغال زن اعتراض نماید ساعات غیبت در خانه است. به عنوان مثال اگر زن پست شب را برای خود انتخاب كند و تمام شبها بیرون از خانه باشد شوهر می تواند به این نحو اشتغال اعتراض نماید و به دلیل فراهم آوردن امكانات عدم تمكین از پرداخت نفقه خودداری كند، اما اگر زن بتواند ثابت كند كه قصدش از انتخاب شغل شب كار عدم تمكین نبوده، برای این كه روز در خانه باشد و از كودكش مواظبت كند، دست به این انتخاب زده است، دادگاه ادعای مرد را مردود دانسته و تكلیف به پرداخت نفقه می نماید و در عین حال پیشنهاد می نماید در ساعات كار خود تغییراتی بدهد و شب را در كنار همسر و فرزندش باشد. بنابراین در صورتی هم كه شوهر قبل از ازدواج به وضع استخدامی زن آگاه بوده و با رضایت كامل بر این امر صیغه نكاح جاری شده باشد، مرد می تواند از اختیار قانونی خود استفاده نماید.

نفقه عبارت است از مسكن و البسه و غذا و اثاث البیت كه به طور متعارف با وضعیت زن متناسب باشد و در صورت عادت زن به داشتن خادم یا احتیاج او به واسطه مرض یا نقصان اعضا.

و از نكات مهمی كه باید بدان توجه شود نپرداختن نفقه نه تنها به صورت یك دعوی حقوقی و از طریق دادگاههای خانواده قابل رسیدگی است، بلكه از نقطه نظر جزایی نیز جرم محسوب می شود و می توان از طریق طرح شكایت به مراكز انتظامی و كلانتریها و مراجعه به دادگاههای جزایی تقاضای رسیدگی نمود.اگر در ادامه زندگی زناشویی اختلافی پیش آید كه منجر به جدایی شود و به دلیل عدم تمكین یا نشوز زن نباشد و طلاق رجعی باشد در طول مدت عده پرداخت نفقه همچنان به عهده مرد است، اما در طلاق خلع كه زن با بخشیدن مهر و یا سایر حقوق مالی خود طلاق می گیرد نفقه شامل او نمی شود و اما اگر انحلال عقد ازدواج به دلیل فوت شوهر باشد زن مكلف به نگهداشتن عده بوده و در این مدت چهار ماه و ده روز نفقه ای از مال شوهر به زن تعلق نمی گیرد و این در حالی است كه زن در پی مرگ شوهر بیشتر از زمان زناشویی نیازمند حمایت مالی است. زیرا به دلیل فقدان شوهر و بهم ریختگی روانی ناشی از مرگ شوهر، زن وضع روحی آشفته ای پیدا می كند و نباید نگرانی گذران زندگی مزید بر مشكلات وی شود.

هزینه دادخواست نفقه

باید توجه داشت 5/1 درصد كل مبلغ نفقه، هزینه تمبر آن خواهد بود و اگر زنی توان هزینه تمبر را نداشت، می تواند ضمن دادخواست مطالبه نفقه، دادخواست اعسار یا عجز از پرداخت را ارایه و شهود خود را معرفی نماید كه در صورت اثبات از پرداخت هزینه دادرسی معاف می شود.

نفقه از جمله جرایم مستمر به شمار می آید، یعنی از آن گونه جرایمی است كه به دفعات قابل شكایت كیفری است، مثلاً اگر نفقه اردیبهشت ماه پس از شكایت كیفری از شوهر اخذ شد ولی او از پرداخت نفقه ماه بعد خودداری نمود زن می تواند مجدداً شكایت نماید.

منبع:سایت حقوقدانان

تنظیم برای تبیان /سمیه حدادی