بیمارى خاموش یا پوکی استخوان

پوكى استخوان بیمارى است كه با ابتلا به آن استخوان هاى بدن به ویژه در نواحى بالاى ران، ستون فقرات و مچ ها به تدریج نازك و ضعیف می شوند و به نقطه اى مى رسند كه به راحتى مى شكنند. پوكى استخوان در جوامع پزشكى به « بیمارى خاموش » معروف شده است، زیرا تا زمان شكستگى استخوان ها فرد مبتلا از بیمارى خود مطلع نیست. استخوان ها با مرور ایام با توجه به بیمارى، توان خود را از دست داده اند، لذا با كمترین فشار در بازه شكست قرار مى گیرند.

چه كسى پوكى استخوان مى گیرد

با پیر شدن بدن ،خطر ابتلا به پوكى استخوان در افراد بیشتر مى شود. در بعضى از افراد زمانى كه پا به دهه سى و چهل مى گذارند ترمیم بافت هاى استخوانى بسیار كندتر خواهد شد. د رمورد زنان، پس از یائسگی، براى سال هاى متمادى نازك شدن استخوان ها سریعاً ادامه مى یابد. بعد از آن یعنى چند سال پس از نرخ سریع كاهش حجم استخوانى این روند متعادل تر خواهد شد. در مورد مردان همان گونه كه قبلاً گفته شد، تغییرات هورمونى گسترده اى مانند زنان وجود ندارد، مثلاً مردان حالت یائسگى مانند زنان ندارند. پدیده پوكى استخوان در مردان بسیار آهسته رخ مى دهد، ولى در سنین 65 و 75 زنان و مردان به یك نسبت تراكم استخوانى خویش را از دست مى دهند و نرخ كاهش حجم استخوان در آنها برابر است.

سایر زنانی كه در بازه خطر ابتلا به پوكى استخوان هستند شامل شرایط زیر هستند:

- حتماً در خانواده آنها نشانى از ابتلا به پوكى استخوان وجود دارد؛ به اندازه كافى در طول عمر خود از كلسیم استفاده نكرده اند؛ یائسگى زودرس داشته اند؛ تخمدان هاى خود را در اثر جراحى از دست داده اند؛ به علت بیمارى مجبور به استراحت هاى طولانى در رختخواب هستند؛ ناچار به استفاده از دارو در درازمدت بوده اند؛ از لحاظ شكل ظاهر داراى بدن و اندام كوچك هستند.

پوكى استخوان قابل پیشگیرى است. یك ژریم غذایى كامل از لحاظ كلسیم و ویتامین D به همراه وزن مطلوب و برنامه ورزشى مناسب بهترین راه در مقابله با پوكى استخوان است. با استفاده از این روش در سنین سالخوردگى از امنیت بیشترى در مقابل این بیمارى برخوردار خواهیم بود.

-چگونه بفهمیم كه به پوكى استخوان مبتلا شده ایم؟

كاهش قد یا شكستگى استخوان اولین مرحله در شناخت ابتلا به پوكى استخوان است

ولى براى آگاهى از ابتلا حتماً نباید این اتفاق بیفتد. بهترین روش در نشان دادن پوكى استخوان

تست یا اسكن دكسا

است. این تست به شما نشان مى دهد كه در چه بازه اى از خطر شكستگى استخوان قرار دارید. همچنین اگر داراى استخوان هاى طبیعى باشید با استفاده از تست DEXA نشان داده مى شود.

راه هاى جلوگیرى از ابتلا به پوكى استخوان

پوكى استخوان قابل پیشگیرى است. یك ژریم غذایى كامل از لحاظ كلسیم و ویتامین D به همراه وزن مطلوب و برنامه ورزشى مناسب، بهترین راه در مقابله با این بیماری است. با استفاده از این روش در سنین سالخوردگى از امنیت بیشترى در مقابل این بیمارى برخوردار خواهیم بود.

كلسیم:

استفاده از یك رژیم غذایى مناسب با كلیسم كافى در طول زندگى استخوان هاى شما را قوى و محكم نگاه مى دارد. انجمن بین المللى علومNATIONAL ACADEMY OF SCIENCE) پیشنهاد كرده است كه افراد داراى سنین 50 سال روزانه 1200 میلى گرم كلسیم مصرف نمایند. براى انجام دادن این مهم از رژیم غذایى استفاده كنید كه از كلسیم مناسب برخوردار باشد. این برنامه غذایى باید شامل لبنیات كم چرب به اندازه كافى، ماهى هاى كنسرو شده با استخوان هاى نرم مانند ماهى آزاد و قزل آلا، سبزى هاى برگ دار مانند كاهو، غذاهاى سرشار از كلسیم مانند نان، حبوبات و آب مركبات باشد.

ورزش هاى مناسب به همراه كاهش وزن اگر در هفته سه الى چهار بار انجام شود بهترین عامل در جلوگیرى از پوكى استخوان خواهد بود. قدم زدم آهسته، پیاده روى سریع، تنیس و سایر ورزش هاى اینگونه كه در كاهش وزن نیز مؤثر هستند و تمرین هاى مناسبى به شمار مى آیند. در صورت توانایى، تمرینات آكروباتى و قدرتى نیز در جلوگیرى از افتادن ناگهانى و شكستن استخوان ها شما را یارى مى نماید.

ویتامین D

بدن شما از ویتامین D در جذب كلسیم استفاده مى نماید. اگر روزى 20 دقیقه در زیر نور خورشید باشید میزان مورد نیاز ویتامین D در بدن شما تولید خواهد شد. البته شما با خوردن تخم مرغ، ماهى هاى چرب، حبوبات و شیرهاى غنى شده با ویتامین D به میزان ویتامین مورد نیاز خواهید رسید.

اگر فكر مى كنید به ویتامین D بیشترى نیاز دارید با پزشك راهنماى خود صحبت كنید. انجمن بین المللى علوم، میزان مورد نیاز ویتامین D را براى سنین 51 تا 70 سال روزانه 400 واحد بین المللى IU(INTERNATIONAL UNIT) تجویز كرده است. افراد بالاتر از سن 70 سال باید 600 واحد ویتامین D در روز مصرف نمایند. مصرف بیش از 2000 واحد روزانه از ویتامین D نه تنها باعث مشكلات كبدى می شود، بلكه توده استخوانى را نیز نازك مى كند.

تمرینات ورزشى منظم

ورزش هاى مناسب بدنى، ماهیچه ها و استخوان ها را قوى و محكم نگه می دارد و مانع تحلیل رفتن استخوان ها مى شود. این روش همچنین ما را فعال و پرجنب و جوش نگاه مى دارد. ورزش هاى مناسب به همراه كاهش وزن اگر در هفته سه الى چهار بار انجام شود بهترین عامل در جلوگیرى از پوكى استخوان خواهد بود. قدم زدم آهسته، پیاده روى سریع، تنیس و سایر ورزش هاى اینگونه كه در كاهش وزن نیز مؤثر هستند و تمرین هاى مناسبى به شمار مى آیند. در صورت توانایى، تمرینات آكروباتى و قدرتى نیز شما را در جلوگیرى از افتادن ناگهانى و شكستن استخوان ها یارى مى نماید.

سلامت زندگى

استفاده اجبارى از بعضى داروها، خطر ابتلا به پوكى استخوان را افزایش مى دهد. بعضى از این داروها شامل گلوكوكور تیكودز كه نوعى استروئید محسوب شده و در كنترل بیمارى هاى ورم مفاصل و آسم مورد استفاده دارد، انواع قرص هاى خواب آور، داروهاى ضد سرطان و... مى شوند.

تیروئیدهاى بسیار فعال و یا استفاده از داروهاى فعال كننده تیروئید هاى نیمه فعال نیز خطر را افزایش مى دهند. اگر شما از این داروها استفاده مى كنید با پزشك معالج یا مشاور خود در مورد پوكى استخوان مشورت کنید.

تغییرات مثبت در روش زندگى

اگر آدم مؤمنی هستید و کاری به کار مشروبات الکلی ندارید، خوش به حالتان! و اگر نه: همین امروز سیگار را ترك كنید. از مشروبات الكلى استفاده نكنید. اگر علاقه به ادامه زندگى سالم دارید، شكل زندگى تان را سالم كنید.