تبیان، دستیار زندگی
مهمترین طرحی که برای کنترل عملکرد نمایندگان ارائه شد طرح نظارت بر نمایندگان یا طرح نظارت مجلس بر مجلس بود که علی رغم تاکید مقام معظم رهبری به اهمیت این موضع با رد فوریت آن فعلا به کناری گذاشته شده است. چرا که نمایندگان معتقد بودند در صورت وجود کوچکترین اش
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

صندلی های خالی در رأس امور!

مجلس

در آبانماه و اوایل آذر نمایندگان مجلس بررسی لایحه پنجم توسعه کشور را در دستور کار خود قرار داده بودند تا با صرف وقت و بحث های کارشناسی، مهمترین برنامه ریزی 5 سال آینده کشور را انجام دهند. این برنامه در حالی بررسی شد که در بسیاری از روزهای کاری که به بحث در این زمینه اختصاص یافته بود نه تنها تمامی نمایندگان در جلسات شرکت نکردند بلکه در طول جلسه که گاه تعداد آن ها به سختی به حد نصاب برای علنی بودن جلسه می رسید به دلیل خروج آنها از صحن اصلی مجلس این جلسات چند بار هم از رسمیت می افتاد.

طبق آیین نامه داخلی مجلس حضور 194 نماینده از 286 نماینده برای رسمیت یافتن جلسات علنی لازم است اما ناگفته پیداست که در بحث و بررسی و تصویب قوانین حساس، حضور نمایندگان در بحث های تخصصی و رای گیری سبب وجاهت بیشتر و پشتوانه قوی تر مصوبه ها خواهد شد. اما برخی از نمایندگان –هرچند کم!- در حالی در جلسات علنی مجلس حاضر نمی شوند که بر اساس قانون آنها موظف به انجام وظایف نمایندگی خود هستند. حتی در جلسات مهمی مانند بررسی لایحه پنجم توسعه كشور كه شاید یكی از مهمترین لوایح مجلس باشد طی 15 روز به طور میانگین در هر جلسه 87 صندلی خالی بوده است كه نمایندگان آن یا غیبت داشته اند، یا برای رای گیری در جایگاه خود حاضر نشده اند و یا در مرخصی و ماموریت اعلام شده و موجه به سر می بردند!!! جالب تر آن است كه در طول این 15 روز، جلسات علنی چندین بار از رسمیت خارج شده است. حتی در روز سوم بررسی برنامه پنجم توسعه به دلیل خروج نمایندگان از صحن اصلی، جلسه ( 30  ) بار از رسمیت افتاد. باید دقت داشت كه این میانگین 87 نفره مربوط به جلسه بررسی یكی از مهمترین و اساسی ترین برنامه های كشور است و وقتی چنین موضوعات مهمی با چنین بی توجهی مواجه می شود چه انتظاری می توان از جلسات بررسی لوایح و طرح های غیر ضرور تر داشت؟

جلسات مهمی مانند بررسی لایحه پنجم توسعه كشور كه شاید یكی از مهمترین لوایح مجلس باشد طی 15 روز به طور میانگین در هر جلسه 87 صندلی خالی بوده است كه نمایندگان آن یا غیبت داشته اند، یا برای رای گیری در جایگاه خود حاضر نشده اند و یا در مرخصی و ماموریت اعلام شده و موجه به سر می بردند!!!

البته جالب است ذکر شود این غیبت های در حالی صورت می گیرد که در آیین نامه مجلس انواع و اقسام تعطیلات و مرخصی ها برای نمایندگان در نظر گرفت شده است. در این آیین نامه نمایندگان یک ماه در سال را به «تعطیلات تابستانی» می روند و هر نماینده یک هفته در ماه را می تواند به سرکشی به حوزه انتخابیه خود اختصاص دهد. در کنار این موارد مرخصی های مختلف که به تمام کارکنان نظام در سال تعلق می گیرد را نیز می توان اضافه کرد تا غیبت برخی از نمایندگان در روز های کاری بیشتر به چشم بیاید. لازم به ذكر است بسیاری از این غائبین سرکشی به حوزه انتخابیه، حل معضلات و مشکلات حوزه خود و جلسات تخصصی را که در حوزه وظیفه آنهاست را برای غیبت های خود بهانه می کنند. در این صورت این سوال مطرح می شود که نمایندگان محترم اگر در طول جلسات هفتگی به حل معضلات حوزه خود می پردازند پس در فرصت یک هفته ای ماهیانه ای که برای این کار اختصاص یافته است چه می کنند؟ و اگر یک هفته زمان برای اینگونه کارها کافی نیست چرا در دوره های مختلف که مجلس با این مشکل دست و پنجه نرم می کرده هیچ کس به فکر ارائه راه چاره ای نبوده است؟

آنها چه کار می کنند؟

حل مشکلات حوزه انتخابیه: یکی از وظایف غیر قابل خدشه نمایندگان مجلس سرکشی به حوزه انتخابیه و حل مشکلات و مسائل مردم و همچنین پیگیری طرح ها و لوایح در منطقه است. به همین دلیل مجلس زمانی را در هر ماه به این کار اختصاص داده است و آن را از وظایف نمایندگان بر شمرده است. اگر چه بعضی از مسائل به بازدید های میدانی و پیگیری های خارج از نوبت نیاز دارند اما نباید به گونه ای عمل شود که نمایندگان محترم که نماینده تمامی مردم ایران در خانه ملت هستند با شرکت نکردن در جلسات مجلس منافع اکثریت را فدای منافع اقلیت هم منطقه ای خود کنند و وضعیت بدین گونه پیش رود که در اغلب جلسات تعداد صندلی های خالی آنقدر زیاد باشد که این مسئله به سوژه ثابت خبرنگاران تبدیل شود.

پرداختن به امور شخصی: به طور قطع هیچ یک از غایبین همیشگی جلسات مجلس هیچ گاه اعلام نکرده و نخواهند کرد که برای رسیدگی به فلان امور شخصی خود رسیدگی به کارها در خانه ملت را تعطیل کرده اند. اما در هر صورت اختصاص زمان بسیار توسط برخی از نمایندگان –هرچند کم- به امور شخصی یکی از بزرگترین ضعف های مجلس است. ضمن آنکه مسئله ای که قابل انکار نیست این است که این تعداد با سوء استفاده از جایگاه خود در مجلس، رایزنی های گسترده ای را با برخی از افراد و سازمان ها سامان می دهند و گاه می بینید که یک نماینده با اعمال نفوذ های قابل بحث به عضویت

مجلس

هیات مدیره ها و یا سایر بخش های برخی از شرکت ها و موسسات در می آیند. شاید بهترین روش برای کنترل این دست افراد تصویب قانون «نظارت بر نمایندگان» و قوانینی از این دست باشد که آن ها را از عضویت در هر شرکت و موسسه ای منع می کند و جریمه هایی را برای این گونه افراد در نظر می گیرد.

از این گونه مطالب و دلایل که ما در این نوشتار تنها به دو مورد آن اشاره کردیم می توان موضوعات بسیار دیگری مانند ملاحظات سیاسی –سیاسی کاری های خاص– ، تعامل با سایر دستگاه ها –نشست های مشترک رسمی یا شخصی– و سایر موارد را نیز نام برد.

آیا راه حلی وجود دارد؟

در پاسخ به این سوال می توان گفت بدون شك راه حل هایی وجود دارد. حتی در ماه های گذشته برخی از نمایندگان دلسوز طرح های خوبی را برای کنترل و احیای شأنیت مجلس پیشنهاد کردند که طرح نظارت مجلس بر مجلس یا خواندن اسامی غائبین جلسات علنی پشت تریبون از آن جمله بود. به نظر می رسید خواندن اسامی غائبین جلسه پشت بلندگوی رسمی مجلس سبب شود این نمایندگان حداقل کمی رعایت احترام خود را بکنند. اما دیدیم که این نمایندگان اهمیتی به این موضوع ندادند.

اما مهمترین طرحی که برای کنترل عملکرد نمایندگان ارائه شد طرح نظارت بر نمایندگان یا طرح نظارت مجلس بر مجلس بود که علی رغم تاکید مقام معظم رهبری به اهمیت این موضع با رد فوریت آن فعلا به کناری گذاشته شده است. چرا که نمایندگان معتقد بودند در صورت وجود کوچکترین اشکالی در طرح، شاید شأنیت و جایگاه نمایندگی مردم و «مجلس در راس امور» را زیر سوال ببرد. گویی نمایندگان خاص و محدود فکر می کنند پیغمبر زادگانی هستند که چون فکر می کنند در راس امور هستند می توانند هر کاری خواستند انجام دهند و کسی هم نمی تواند بر ایشان نظارت کند. انگار نه انگار که شأنیت یک نماینده مربوط به جایگاه قانون گذاری اوست نه به خود شخص که با راهیابی به مجلس مهر «بدون نظارت تایید می شود!» به پیشانی او کوبیده شود.

در هر حال به نظر می رسد اگر نتوان مفهوم وجدان کاری را در تعداد محدودی از نمایندگان نهادینه کرد و یا طرح های نظارتی مختلفی همانند آنچه گفت شد را اجرا نمود بهترین سیستم برای کنترل اوضاع، پیگیری راهکار های موجود از جمله جریمه غائبین و متأخرین و بازخواست آنان به دلیل غیبت های غیر موجه همانند مدارس ابتدایی و راهنمایی برای برخی از همواره غائبین است.     

م.لواسانی

تنظیم برای تبیان/سمیه حدادی