انحصار طلبى كودكانه
حتماً برایتان جالب خواهد بود اگر تصادفاً بشنوید که فرزندتان به دوستش مى گوید: «مطمئن باش هر وقت خواستى مى توانى با ماشین من بازى كنى.» بچه هاى 4-3 ساله به شدت به متعلقات خود علاقه مندند. پیش دبستانى ها بیشتر روى نیازها و خواسته هایشان تأكید دارند. با وجودى كه كودكان در این سن، معمولاً تمایلى به مشاركت ندارند اما وقتى بزرگترها آنها را تشویق كنند و نمونه خوبى به آنها ارائه دهند، كودكان نیز مى توانند بسیار دست و دل باز باشند. مادرى چنین مى گوید: «روزى پسر 4 ساله ام به پدربزرگش گفت: من نمى توانم در داروهاى شما سهیم باشم، اما شما مى توانید چند تا از سیب هاى مرا بردارید.» دكتر دونالدك فریدهیم از دانشگاه وسترن رى زرو مى گوید: «لازم است مشاركت را به كودكان بیاموزیم، كودك مانند یك فرد خارجى است كه باید آداب و رسوم كشور ما را یاد بگیرد».
پیش دبستانى هاى انحصارطلب
به طور کلی كودكان فكر مى كنند همه چیز مال آنهاست، ولی بچه هاى 4-3 ساله به طور اخص چنین برداشت مى كنند كه فقط چیزهاى خاصى به آنها تعلق دارد. به تدریج كه استقلال آنها زیاد مى شود، حس «خود» بودن هم در آنها تقویت مى گردد و به چیزهاى مورد علاقه شان بیشتر گرایش مى یابند. در نتیجه، طبیعتاً از دارایى هایشان حفاظت بیشترى مى كنند. در ابتدا كودكان به خاطر گفته هاى والدین، مربیان و معلمانشان، از خود مشاركت نشان مى دهند. براى این كه كودك به طور داوطلبانه از خود مشاركت نشان دهد لازم است كه قادر به درك مسائل باشد، كه مثلاً هم بازى اش به اندازه او در آرزوى چیز خاصى است. اما این مهارت شناختى و عاطفى، فقط در كودكان ِ سن خاصى توسعه مى یابد. با گذشت زمان كودك شما دست و دل بازتر خواهد شد، چون بعدها با دیدن خوشحالى دیگر كودكان، احساس خوبى در او به وجود مى آید. دكتر فریدهیم توضیح مى دهد: كودك همچنین تشخیص مى دهد در صورتى كه هر چه دارد با دوستش به صورت اشتراكى استفاده كند احتمال این كه او هم بتواند از وسایل دوستش استفاده نماید، بیشتر مى شود.
در رابطه با این مسئله به چندین نكته اشاره مى كنیم:
- كودكتان را تشویق كنید تا با شما مشاركت كند
كار ساده اى خواهد بود چون او مى داند كه شما اسباب بازى اش را نمى قاپید و گریه و زارى هم نمى كنید. اغلب یكى از اسباب بازى هاى مورد علاقه اش را از او بخواهید و بگذارید براى پس گرفتن آن اسباب بازى خودش از شما تقاضا كند.
- به زمین بازى بروید
بهترین مكان براى آموزش رعایت نوبت به كودكان، زمین هاى بازى است. چون وسایل بازى در این محوطه ها به شخص خاصى تعلق ندارد كودك شما مى بیند كه همه براى سوار شدن سرسره و بازى در محوطه شنى باید نوبت را رعایت كنند.
- كودكتان را مجبور نكنید كه در همه چیز با دیگران شریك شود
قبل از این كه دوستش بیاید، بگذارید خودش تصمیم بگیرد با كدام یك از اسباب بازى هایش مى خواهد بازى كند. پلى گرین برگ سردبیر سابق مجله كودكان مى گوید: «كودكان نباید مجبور باشند كه تمام اسباب بازى هایشان را به صورت اشتراكى با دیگران استفاده كنند، این كار باعث مى شود كمتر به اسباب بازى هایشان بچسبند.»
- مطمئن شوید كه آنها با چند اسباب بازى مشابه بازى مى كنند
با استفاده از این روش، احتمال این كه بچه ها چیزى را كه كودك دیگرى با آن در حال بازى است بخواهند، كم مى شود. همچنین به آنها كمك مى كند كه با هم بازى كنند. مثلاً با یك قطار و چند ماشین اسباب بازى به خوبى مى توان بازى كرد: وقتى كه اتومبیل ها مى خواهند از تقاطع بگذرند، لوكوموتیوران، قطار را نگه مى دارد. اگر انتظار دارید كودكان نوبت را رعایت كنند، به آنها هشدار دهید و به آن پایبند باشید. چون پیش دبستانى ها، واقعاً به عدالت علاقه مندند. اگر به آنها بگویید: «جفرى براى مدت سه دقیقه مى تواند با این پازل بازى كند و بعد نوبت مایكل مى رسد» آن را كاملاً مى پذیرند. بهتر این است كه چون كودكان در این سن درك مبهمى از زمان دارند، برایشان یك دستگاه تعیین كننده زمان قرار بدهید(مثلاً یک ساعت شنی) وقتى كودك منتظر نوبت است تا با اسباب بازی ها بازى كند، كمكش كنید تا كار سرگرم كننده اى بیابد. مى توانید كمكش كنید تا با عروسك ها بازى كند یا یك كتاب با عكس هاى رنگى به او بدهید یا از او بخواهید غذاى ماهى ها را در آكواریوم بریزد.
- اساس مذاكره را به او یاد دهید
وقتى كه كشمكشى پیش مى آید، هر دو كودك را بنشانید و درباره اینكه چه كار كنند، صحبت كنید.
- راهكارهاى مشاركت
به دنبال لحظاتى براى آموزش باشید.مثلاً قبل از این كه دوست كودكتان براى بازى بیاید به او یادآورى كنید كه لازم است اسباب بازى هایش را با او به طور اشتراكى استفاده كند.
- بگذارید خواهر و برادرها با هم معامله كنند
باید یك قانون مبادله اسباب بازى داشته باشیم. مثلاً اگر پسر سه ساله تان مى خواهد با اسباب بازى كه دختر یك ساله تان با آن بازى مى كند، سرگرم شود، باید اسباب بازى را از او درخواست كند و چیز دیگرى آماده داشته باشد تا در عوض به او بدهد. به این روش او احساس مى كند كه پسر بزرگى شده است و به خواهر كوچكترش یاد مى دهد كه چطور عادلانه بازى كند.
- از او قدردانى كنید
مثلاً به فرزندتان بگویید: متوجه این موضوع بودم كه تمام بعدازظهر اجازه دادى پسرعمویت با ملودیکایت بازى كند، تو چه مشاركت كننده خوبى هستى.
ترجمه: لادن شریعت زاده
کتاب های « روان شناسی » ، « خانواده » ، « کودکان » و « متفرقه » در فروشگاه اینترنتی تبیان
