طلبه ای که از سرما یخ زد بخش سیاسی- 11 آذرماه سالروز شهادت رادمردی از خطه گیلان است که با تمام وجود از اعتقادات، وطن و ناموسش در مقابل زورگویی و تجاوز بیگانه دفاع کرد و در نهایت هم به آرزوی همیشگی اش رسید.
میرزا یونس معروف به میرزا کوچک فرزند میرزا بزرگ، اهل رشت، در سال 1259 هجری خورشیدی دیده به جهان گشود. سال های نخست عمر را در مدرسه حاجی حسن واقع در صالح آباد رشت و مدرسه جامع آن شهر به آموختن مقدمات علوم دینی سپری کرد.
در سال 1286 در گیلان به صفوف آزادیخواهان پیوست و برای سرکوبی محمد علی شاه روانه تهران شد. همزمان با اوج گیری نهضت مشروطه در تهران شماری از آزادیخواهان رشت کانونی به نام مجلس اتحاد تشکیل دادند و افرادی را به عنوان فدایی گرد آوردند.
میرزا کوچک خان که در آن دوران یک طلبه بود و افکار آزادی خواهانه داشت به مجلس اتحاد پیوست. در سال 1294 به جای مجلس اتحاد، هیأت اتحاد اسلام از یک گروه هفده نفری در رشت تشکیل گردید. بیشتر افراد این گروه روحانی بودند و میرزا کوچک خان عضو موثر آن بود. این هیأت هدف خود را خدمت به اسلام و ایران اعلام کرد و بزودی میرزا کوچک خوان رهبری آن را به عهده گرفت.
پس از اشغال نواحی شمالی ایران از سوی ارتش روسیه تزاری، هیأت اتحاد اسلام به مبارزه با ارتش تزاری پرداخت و یک گروه مسلح به عنوان فدایی تشکیل داد و روستای کسما را از ناحیه فومن مرکز کار خود قرار داد و در آنجا سازمان اداری و نظامی به وجود آورد.
هیأت اتحاد اسلام پس از چندی به کمیته اتحاد اسلام تبدیل شد و اعضای آن به 27 نفر افزایش یافت و رهبری کمیته را میرزا به عهده گرفت. تا پایان سال 1296 بخش وسیعی از گیلان و مازندران و طارم و آستارا و طالش و تنکابن زیر نفوذ کمیته اتحاد اسلام در آمد. این کمیته «نهضت جنگل» یا «حزب جنگل» نامیده شده است.
برای از بین بردن نهضت جنگل، وثوق الدوله اقدامات زیادی به کار برد. از جمله برای میرزا کوچک خان نامه تأمین نوشت ولی میرزا نپذیرفت. پس از درگیری های فراوان عده ای از افراد کشته شدند و دکتر حشمت دستگیر و در دادگاه نظامی در 4 اردیبهشت 1298 محکوم به اعدام شد.
برخی از نیروها متفرق، برخی تسلیم و برخی کشته شدند. با چنین وضع سخت و دردناکی میرزا در سرمای شدید زمستان از همسرش خداحافظی می‌کند و در اعماق جنگل عقب می‌نشیند تا بتواند نیروهای پراکنده را در فرصت مناسب جمع آوری و ساماندهی کند، اما در اثر سرما به شهادت می رسد. رهبر نهضت جنگل یک روحانی و مرد دین بود، او انقلاب جنگل و همه مظاهر آن را از دریچه اندیشه های سیاسی که از اسلام آموخته بود می‌نگریست.
او بارها در برابر مردم گیلان هدف از نهضت خود را احیای قوانین اسلام اعلام کرد و یاد آور شد که میرزا کوچک هرگز اسلحه را از خود دور نمی کند مگر وقتی که مطمئن باشد افراد ایرانی از تجاوز متجاوزان بیگانه و ستمکاران داخلی مصون و از امنیت و رفاه برخوردار هستند.
جمعی از مسلمانان درباره ماهیت میرزا كوچك خان و انقلاب جنگلی‌ها از شهید بزرگوار مدرس استفتاء می‌كنند و وی چنین پاسخ می‌دهد:
بسم الله الرحمن الرحیم
«حقیر از آقای میرزا كوچك خان و از اشخاصی كه صمیمانه و صادقانه با ایشان هم‌آواز بودند نیت سوئی نسبت به دیانت و صلاح مملكت نفهمیدم بلكه جلوگیری از دخالت خارجه و نفوذ سیاست آنها در گیلان عملیاتی بوده بس مقدس كه بر هر مسلمانی لازم خداوند همه ایرانیان را توفیق دهد كه نیت و عملیات آنها را تعقیب و تقلید نمایند. پر واضح است كه طرفیت و ضدیت و محاربه با همچه جمعیتی مساعدت با كفر و معاندت با اسلام است.» جمادی الثانی سال 1338ش سید حسن مدرسگفتنی است مزار میرزا كوچك هم اكنون در بقعه سلیمان داراب رشت، زیارتگاه عاشقان آزادى و آزادگى است.
و اما سند «برگزاری مراسم سالگرد درگذشت میرزا كوچك خان جنگلی» به شماره 293001697 و به تاریخ 24-1321 ش:
منبع:تابناک
تنظیم:مسلم حقیقی
