برای 75 سالگی «وودی آلن»

هفتادوپنجمین سالروز تولد «وودی آلن»، بازیگر، كارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، كمدین و نوازنده‌ سرشناس سینمای آمریكاست.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، «وودی آلن» متولد اول دسامبر 1935 در نیویورك، از بزرگ‌ترین فیلم‌سازان معاصر سینمای جهان به‌شمار می‌رود. سرعت بالا در تولید فیلم یكی از ویژگی‌های بارز «وودی آلن» است كه كارنامه‌ سنگینی شامل آثار كمدی و فیلم‌های بلند را برای وی رقم زده است.

آلن كه فیلم‌نامه‌ی آثارش را خودش می‌نویسد، از فلسفه، ادبیات و روانشناسی به‌عنوان پایه‌های اصلی ساخت فیلم‌هایش بهره گرفته است.

وی بعد از پایان دوران دبیرستان به دانشگاه نیویورك رفت، اما هرگز نتوانست در رشته‌ فیلم و ارتباطات موفق باشد و سرانجام از آنجا اخراج شد. در 19سالگی شروع به نگارش سناریو برای مجموعه‌های تلویزیونی كرد و تبحرش دراین زمینه درآمد وی را از هفته‌ای 75 دلار به هفته‌ای 1500 دلار رساند.

بعد از سال‌ها نگارش فیلم‌نامه، آثار كمدی و مطالب انیمیشن برای مجلات، «وودی آلن» در سال 1965 اولین‌بار وارد دنیای سینما شد و فیلم‌نامه‌ «تازه چه خبر، پیشی؟» را نوشت، اما به‌عنوان كارگردان در سال 1966 بود كه فیلم «چه خبر، سوسن ببری» را ساخت و یك ‌سال بعد در فیلم «كازینو رویال» از سری فیلم‌های جاسوسی "جیمز باند" ایفای نقش داشت.

فیلم‌های «پول‌ رو بردار و در رو» (1969)، «موزها» (1971)، «عشق و مرگ» (1975) و «خوابیده» (1973) از دیگر تجربیات فیلم‌سازی «وودی آلن» در سال‌های اولیه‌ كارگردانی بودند كه بیشتر آنها مضامین كمدی داشتند.

البته در این سال‌ها وی بازیگری را رها نكرد و در آثاری چون «دوباره بزن‌اش سام» در سال 1972 و «جبهه» در سال 1976 نقش‌آفرینی داشت.

نقطه اوج شهرت و موفقیت «وودی آلن» در سال 1977 با فیلم «آنی هال» رقم خورد؛ فیلمی كه جایزه‌ اسكار بهترین فیلم و بهترین كارگردانی را برای وی به‌همراه آورد و «دایانا كیتون» را نیز به اسكار بهترین بازیگر زن رساند. این فیلم كه پایه‌گذار استاندارد جدیدی برای آثار كمدی رمانتیك مدرن محسوب می‌شود، ازسوی انجمن فیلم آمریكا در رتبه‌ چهارم بهترین آثار كمدی و در رتبه‌ 35 بهترین فیلم‌های تاریخ سینما قرار گرفته است.

وودی آلن دو سال بعد فیلم «منهتن» را ساخت كه نامزد اسكار بهترین فیلم‌نامه شد. این فیلم سیاه و سفید به‌نوعی ابراز احترام او به زادگاهش نیویورك است و هم‌چون دیگر آثار «آلن»، فرهیختگان طبقه ثروتمند جامعه شخصیت‌های اصلی آن را تشكیل می‌دهند.

البته نباید فراموش كرد كه این كارگردان آمریكایی در فاصله میان ساخت فیلم‌های «منهتن» و «آنی هال»، فیلم «صحنه‌های داخلی» را در سال 1978 ساخت كه برای آن بار دیگر نامزد اسكار بهترین كارگردانی و بهترین فیلم‌نامه شد.

از نقاط درخشان كارنامه سینمایی وودی آلن، عملكرد بی‌نظیر او در جوایز اسكار است. او در مجموع 14بار نامزد اسكار بهترین فیلم‌نامه و هفت‌بار نامزد بهترین كارگردانی شد كه در این میان فقط دوبار در بخش بهترین فیلم‌نامه و یك‌بار در بخش بهترین كارگردانی موفق به كسب اسكار شد.

با آغاز دهه‌ 80، فیلم‌های «وودی آلن»، حتی آثار كمدی او، رنگ و بوی فلسفی گرفتند و آثاری چون «سپتامبر» و «خاطرات اكلیلی» به ‌شدت تحت تاثیر آثار كارگردانان اروپایی چون «اینگمار برگمن» و «فدریكو فلینی» قرار گرفتند. در اواسط این دهه، «آلن» المان‌های كمدی و تراژیك را با یكدیگر درآمیخت و در فیلم‌هایی چون «هانا و خواهرانش»(1985) و «جرم‌ها و بزهكاری‌ها» (1989) دو داستان متفاوت در انتهای فیلم به یكدیگر مرتبط می‌شوند. وی با فیلم «هانا و خواهرانش» موفق به كسب اسكار بهترین فیلم‌نامه شد هرچند در كسب اسكار بهترین كارگردانی ناكام ماند.

وودی آلن با ساخت سه فیلم «دنی رز برادوی» (1984)، «رز بنفش قاهره» (1985) و «روزگار رادیو» (1987) به اهمیت صنعت تجاری سینما و رادیو پرداخت.

فیلم «رز بنفش قاهره» از نگاه مجله «تایم» یكی از 100 فیلم برتر تاریخ سینما است كه خود «وودی آلن» نیز آن را به‌همراه «خاطرات اكلیلی» و «امتیاز نهایی» یكی از سه فیلم محبوب‌اش می‌داند.

پس از فیلم «سایه‌ها و مه» كه احترام به اكسپرسیونیست‌های آلمانی بود، «آلن» در سال 1992 فیلم تحسین‌برانگیز «شوهران و زنان» را ساخت كه بار دیگر نامزد اسكار فیلم‌نامه و كارگردانی شد. از دیگر فیلم‌های او در سال‌های پایانی دهه‌ 90 می‌توان از «گلوله‌ها برفراز برادوی» (نامزد اسكار بهترین كارگردانی)، «آفرودیت توانمند» (نامزد اسكار بهترین فیلم‌نامه)،«شالوده‌شكنی هری» (نامزد اسكار بهترین فیلم‌نامه) و «همه می‌گویند دوستت دارم» اشاره كرد.

پس از فیلم «نفرین عقرب یشمی» كه پرهزینه‌ترین فیلم كارنامه‌ سینمایی «وودی آلن» بود كه با هزینه 33 میلیون دلاری در سال 2001 ساخته شد، یكی از تحسین‌برانگیز‌ترین فیلم‌های این كارگردان آمریكایی در دهه‌ گذشته، یعنی «امتیاز نهایی» مورد استقبال فراوان منتقدین قرار گرفت. این فیلم كه مجموع فروش جهانی 85 میلیون دلار را كسب كرد، وی را تا آستانه‌ كسب اسكار بهترین فیلم‌نامه و دو جایزه گلدن گلوب پیش برد.

پس از ساخت فیلم‌هایی چون «خبر داغ»، «خانه» و «رویای كاساندرا»، در سال 2008 «ووی آلن» فیلم «ویكی كریستینا بارسلونا» را با حضور بازیگران سرشناسی چون «خاویر باردم»، «پنه‌لوپه كروز» و «اسكارلت جانسون» ساخت كه «پنه‌لوپه كروز» با این فیلم توانست جایزه‌ اسكار را به‌دست آورد.

آخرین ساخته وی با نام «غریبه قدبلندی سیاهی را خواهی دید» در لندن ساخته شد و با حضور بازیگرانی چون «آنتونیو باندراس»، «جاش برولین»، «آنتونی هاپكینز» و «نائومی واتس» در جشنواره كن به نمایش درآمد.

وودی آلن طی سه دهه فیلم‌سازی افتخارات و جوایز سینمایی متعددی كسب كرده است كه مهم‌ترین آنها عبارتند از: دو جایزه‌ بهترین كارگردانی و شش جایزه‌ بهترین فیلم‌نامه از جوایز بافتا انگلیس، خرس نقره‌ای جشنواره‌ برلین در سال 1975، جایزه‌ فیپرشی جشنواره‌ كن در سال 1985 برای «رز بنفش قاهره»، دو جایزه‌ بهترین فیلم خارجی از جوایز سزار فرانسه برای «منهتن» و «رز بنفش قاهره»، جایزه‌ بهترین فیلم‌نامه از گلدن گلوب برای «رز بنفش قاهره» در سال 1986، جایزه بهترین فیلم اروپایی از جوایز گویا اسپانیا در سال 2006 برای «امتیاز نهایی»، شیر طلای افتخاری جشنواره‌ ونیز در سال 1995، جایزه‌ یك عمر دستاورد سینمایی از جشنواره‌ سن‌سباستین در سال 2004 این كارگردان سرشناس چندی قبل به انتقاد شدید از كیفیت فیلم‌های هالیوودی پرداخت و اعلام كرد، اكثر فیلم‌هایی كه طی دهه‌ گذشته در آمریكا ساخته شده‌اند، فقط برای كسب فروش بوده‌اند.

وودی آلن در این‌باره اظهار كرد: فیلم‌هایی كه طی 10 سال اخیر در سینمای آمریكا دیده‌ایم، فقط برای موفقیت در گیشه هدف‌گذاری شده بودند و هیچ نشانه‌ای از خلاقیت در آنها دیده نمی‌شود. به طوری كه در مقایسه، فیلم‌های ساخت كارگردانان در كشور‌های اروپایی هنری‌تر هستند.

وودی آلن كه اخیرا «نیمه‌شب پاریس» را در فرانسه مقابل دوربین برده است،‌ «كارلا برونی»، همسر رییس‌جمهور فرانسه را برای ایفای نقش در این فیلم انتخاب كرده است. این فیلم سال آینده آماده اكران خواهد بود. در این فیلم بازیگران سرشناسی چون «ماریو كوتیلار»، «اوون ویلسون»،«آدرین برودی»، «مایكل شین» و «راچل‌ مك‌آدامز» نقش‌آفرینی دارند.