بزرگان چگونه درس خواندن

آیت الله بهاء الدینی:

«اگر دقت و حوصله در مطالعه باشد، مطالب ارزنده ای نصیب انسان می شود که با تعجیل و سرعت دادن به مطالعه حاصل نخواهد شد. البته حضور در محضر استاد و نشستن پای درس، خود موضوعیت دارد؛ چرا که نشستن، صحبت کردن، کیفیت نگاه و وارد و خارج شدن استاد، همه و همه، در فهم مطالب درسی و سازندگی روحی و اخلاقی تأثیر بسیاری دارد، همه حرکات استاد مهذب در انسان تأثیر می گذارد.

بنده در نوجوانی، با نشاط فراوان، حدود شانزده ساعت کار علمی و فکری داشتم و مجهولات و نقاط ابهام درسهایم را به این طریق حل می کردم. نشاط درسی برای تحصیل انسان بسیار مفید و ضروری است. انسانی که با نشاط است، خوابش کم، اتلاف وقتش کم و صحبتهای غیر ضروری اش کمتر است؛ تمام همتش درس است و تحصیل.» (1)

گویا خود را براى درس خواندن وقف كرده بودند!

مرحوم آیت الله العظمی بهجت در خاطرهای جالب از دوران طلبگیاش در نجف، درباره سختکوشی علماء در درس خواندن چنین میگویند:

«بنده در میان اهل علم، كسى پر كار تر از مرحوم مُظفَّر ندیده ام. حجره ى اودرست در روبروى حجرهى ما بود... وقتى كه مطالعهى خود را به پایان مىبردیم و مى خواستیم بخوابیم، چراغ ایشان روشن بود و ایشان هم چنان مشغول نوشتن بودند. علاوه بر این روزها، درسهاى فقه و اصول را كه در آن شركت نموده بود، مثل آب خوردن تقریر مىكرد و مىنوشت. این را هم مىدانم كه در درس و بحث جدّى بود... از آن طرف شب هم وقتى بیدار مى شدیم ـوقت اذان و یا پیش از آنـ ، مىدیدیم ایشان هنوز مشغول نوشتن است.

در همان زمان، یك آقا شیخ هم بود كه فقط در اواخر شب بیدار مىشد (نه از اول شب)، و تا وقت طلوع فجر در پشت بام مدرسه به مطالعه مىپرداخت، و هنگام طلوع فجر به آسمان نگاه مى كرد كه آیا فجر طلوع كرده است یا نه، و در صورت تحقّق طلوع فجر، در همان پشت بام نماز مىخواند و همان جا مىخوابید.

آقاى خویى ـ رحمه اللّه ـ هم شانزده درس مى گفت! درست به یاد ندارم به ضمیمهى خواندنىها، و یا فقط درسهایى كه مىگفت این قدر بود، به گمانم فقط درس هایى كه مى گفت ـ علاوه بر مطالبى كه تحصیل یا مطالعه مى كرد ـ شانزده درس بود.

بالاخره، گویا خود را براى درس خواندن وقف كرده بودند!» (2)

از درس خواندن مأیوس نشوید

مرحوم آیت الله العظمی شیخ جواد تبریزی نیز به طلاب جوان تأكید میكردند كه طلبه باید تمام وقت خود را در جهت درس صرف كند تا بتواند به دین خدمت كند. اگر طلبه درس نخواند و شب و روز خود را به مسائل دیگر بگذراند، نه تنها خدمت به دین نخواهد كرد، بلكه ضربه هم خواهد زد.

خود ایشان نیز واقعاً مانند یك جوان به درس و بحث اهمیت میدادند و اجازه نمىدادند كه خستگى ناشى از كهولت سن لحظهاى از وقتشان را ضایع كند. تا آخرین روزهای عمر، در طول شبانه روز و با جدّیت به درس و بحث اشتغال داشتند و همواره میفرمودند: «از درس خواندن مأیوس نشوید و در امر تحصیل از خدا كمك بخواهید و اهل بیت (علیهم السلام) را واسطه قرار دهید.» جدّیت مرحوم میرزا (قدس سره) موجب شده كه صدها طلبه فاضل و مؤمن از خود به یادگارى بگذارند و طلاب حوزه را سال ها اشباع نمایند.

حجت الاسلام والمسلمین سید مرتضى موسوى می گوید:

«مرحوم میرزا تبریزى(قدس سره) در التزام به درس بسیار عجیب بود و خداوند متعال هم به ایشان عنایت خاص داده بود طى 15 سالى كه خدمت ایشان در درس حاضر میشدم هیچگاه مشاهده نكردم كه درس مرحوم میرزا (قدس سره)تعطیل شود فقط یك روز آن هم وقتى اعلام شد كه درس ایشان تعطیل است بسیار تعجب كردیم، با عده اى از دوستان به طرف بیت ایشان حركت كردیم و حال آقا را جویا شدیم. آقا (قدس سره) با آن حالت خود، از ما استقبال كرد و معلوم شد كه سرما خورده و تب دارند.

یك نكته جالب كه قابل ثبت است. منظم بودن دروس در طول بیمارى چهار ساله ایشان بود به طورى كه در طول دوران علاج، دروس این مرجع راحل برقرار بود و سیر درمان موجب تعطیل شدن درس ایشان نشد و این عدم تعطیلى درس لطفى بود از الطاف حجة بن الحسن العسكرى(علیه السلام). ایشان(قدس سره) تا آخرین ایام تحصیلى، با شور و شوق علوم آل محمد(صلى الله علیه وآله) بازگو میكردند تا اینكه در ایام تعطیلى حوزه بیمارى ایشان به طورى شدت یافت كه بعد از 25 روز به لقاء الله پیوستند.» (3)

پی نوشت ها:

(2) پایگاه اطلاع رسانی آیت الله العظمی بهجت

(3) درسهاى برگرفته از سیره استاد الفقهاء و المجتهدین میرزا جواد تبریزى