رسانه ها می رقصند!

بخش ارتباطات- اکنون که بنای رسانه ما بر اخلاقی بودن است، جالب است که همگام با تاکید بیشتر مسئولان به ویژه مقام معظم رهبری بر لزوم اخلاقی تر شدن و آگاهی بخشی رسانه از جمله تلویزیون روند استحاله در مبانی فرهنگی و پیدایی ضد ارزش ها در این وسایل در حال بیشتر شدن است و تنها نگاه های دقیق و آینده نگری لازم است که تا این روند را احساس کند، مانند همان نگاه هایی که در دهه شصت و هفتاد به پیدایش چنین انحرافاتی در  سینما هشدار می دادند.

جذابیت از اصول لازم برای یک رسانه است تا بتواند مخاطب خود را حفظ کند و بر تعداد آن نیز بیفزاید و مسئولان رسانه ای ما نیز مسلما در پی ایجاد این آیتم در برنامه های گوناگون رسانه ای هستند اما مهمتر از وجود جذابیت این مسئله می باشد که چه نوع جذابیتی لازم است. آیا ما برای جذب مخاطب می توانیم از هر وسیله ای استفاده کنیم، هدف وسیله را توجیه می کند؟

آیا ما نگاهمان در ایجاد جذابیت به تکنیک های غربی است، تکنیک هایی که بسیاری از آن بر غریزه انسانی استوار است و برگرد دیدگاه اومانیستی می چرخد یا نگاهمان بر نیازهای مادی و معنوی بشر است و می خواهیم به سوی رسانه دینی حرکت نماییم؟

درگیر جذابیت شدن به معنای اول یعنی ذائقه سوزی مخاطب و درگیر مقتضیات زمان شدن. رسانه به عنوان یک رسانه فرهنگ ساز و تاثیر گذار باید سعی بر هدایت جامعه و پیشبرد آن به سمت کمال بشر داشته باشد و نوعی جریان سازی در جامعه نماید نه اینکه خود برای مصالحش درگیر جریان جامعه شود؛ در واقع وسایل ارتباط جمعی در کنار همه وظایف خود از جمله هدایت و رهبری، آموزش و اطلاع رسانی، تبلیغ و سرگرمی باید اصل فوق را مد نظر داشته باشد و در صورت تن دادن به نیازهای مخاطب و مقتضیات زمان به طور سطحی و برنامه ریزی شده و بر طبق اصول در راستای همان ماهیت تاثیرگذار خود گام بردارد یعنی حتی در برنامه های سرگرمی اصل بر غفلت زایی نمی باشد بلکه ایجاد سرگرمی برای مخاطب زمانی است تا وی بهتر بتواند در مسیر هدف و کمال در مراحل گوناگون زندگی قدم بردارد و نه در راستای تمدن فراغت و غفلت زدگی.

اما اکنون به نظر می رسد رسانه های تصویری ما درگیر این ذائقه سوزی و استفاده ابزاری از جذابیت شده اند و همگام با برخی از نماهای ضد ارزشی در جامعه به جای برنامه ریزی برای بهبود و اصلاح آن و فرهنگ سازی مثبت درگیر این سیر شده و در ترویج آن نیز دخیل می باشند. این رویکرد را در نمایش روابط نادرست و نامشروع میان زن و مرد، و حجاب و پوشش غیر اسلامی و دیالوگ های سخیف و شبه جنسی می توان مشاهده نمود.

اما رویکرد دیگری که مدت هاست در سینما شاهد آن بوده و هر روز در حال رشد می باشد، در تلویزیون جلوه هایی نو و بسیار ضعیف البته قابل توجه را می توان شاهد بود. در سریال های فارسی شبکه پخش خانگی که به تازگی به این شکل پا به عرصه وجود گذاشته اند به صورت ناگهانی و زود هنگام و در شکل آشکار حرکات موزون یا به عبارت صریح تر آن رقص دیده می شود.

در عرصه سینما، رقص مردان در فیلم های اکران شده به صورت آشکار نمایش داده می شود و نیاز به دقت خاصی هم ندارد برای مثال می توان به فیلم آقای هفت رنگ اشاره کرد. علاوه بر حرکات موزون از سوی آقایان ما شاهد رقص کودکان در برخی از فیلم های سینمایی می باشیم که به نظر می رسد نمایش کودکان در این زمینه با افزایش سن همراه بوده است.

در تلویزیون نیز هم اکنون به شکل متفاوتی در مراحل مقدماتی اینگونه حرکات قرار داریم. از یک طرف شاهد حرکات موزون در برنامه های کودک هستیم که شاید خطرناک ترین وهله این رویکرد در رسانه همین مورد است. کودکان که بیشترین تاثیر پذیری را از رسانه دارند اگر سبک زندگی آنها به شکل صحیح از طریق رسانه فرهنگ سازی نشود و  به جای ترمیم آسیب های فکری که از جامعه و سایر رسانه ها می خورند به تقویت این انحرافات و ضدارزش ها در آنان پرداخته شود رسانه مقدمات زوال جامعه را در آینده  فراهم خواهد ساخت. اینگونه رفتار را ما در برنامه های عمو پورنگ و گاهی فیتیله مشاهده می کنیم.

در بُعد دیگر تلویزیون، ما شاهد شروع حرکات موزون در سطح بسیار ابتدایی می باشیم. در تیتراژ آغازین سریال "زن بابا" ما حرکات پای یک مرد را می بینیم و در سریال ها حرکات ابتدایی دست و یا بدن را که به عنوان مثال می توان به برخی از حرکات علی صادقی در سریال خوش نشین ها استناد کرد. البته این نوع حرکات به صورت تک بعدی و منفرد اشکالی ندارد اما آنچه به نظر می رسد در نگاه کلی به صورت منفرد نبوده و آغاز رویکردی در این زمینه می باشند. این سطح از حرکات موزون در شبکه های برون مرزی متوقف نشده و در شبکه های جام جم نیز در مواردی شاهد آن می باشیم. در برنامه هایی چون آفتاب مهربونی و جنگ شادونه، هنگام اجرای شعر خوانی همراه با موسیقی توسط برخی از اجرا کنندگان آنصورت می گیرد.

اما در بعد سوم در فیلم ها و سریال های شبکه پخش خانگی، ما شاهد سطحی اولیه و البته زودهنگام در این رسانه می باشیم. این رسانه که به خوبی می توان از آن به عنوان جریان سوم ابتذال و میراث دار فیلم فارسی های قبل از انقلاب یاد کرد نه تنها در سطح حرکات موزون بلکه در سایر آیتم هایی که برای سینما نام بردیم، دارای انحرافاتی از ارزش های انقلاب و رسانه دینی می باشد. برای مثال در این زمینه اشاره به سریال قهوه تلخ مهران مدیری خارج از لطف نیست.

البته باز باید در اینجا به این نکته اشاره کرد که شاید هم اکنون شاهد صورت آشکار و گسترده رقص در این رسانه ها به خصوص تلویزیون نباشیم اما آنچه از این روند و در نگاه کلی به این سه رسانه برمی آید؛ این شروعی بر رویکرد ابتذال گونه و مخالف آرمان های انقلابی و ارزش های اسلامی می باشد که اگر هم اکنون برای آن فکری نشود بعد ها شاهد این ضدارزش در سطح گسترده در این نوع وسایل خواهیم بود و جلوگیری از آن سخت خواهد شد.

رسانه دینی برای جذب مخاطب و ایجاد جذابیت نیازی به ایجاد جاذبه های جنسی و شبه جنسی و غفلت زدگی ندارد، بلکه از امتیازات آن تکیه برجاذبه های انسانی ( به شکل فطری آن)، معقول و در چهارچوب اخلاق و کرامت انسانی برای ایجاد سرگرمی و تفریح در مسلمانان و بشر حقیقت طلب می باشد. این به معنای دوری از فضای مفرح و شاد در رسانه نبوده بلکه کنترل رشد انسان مطابق فطرت حق جوی وی است . فضایی که لذت جویی های انسان در آن درگیر ضعف های درونی و استفاده منفی از غریزه نباشد و لذت های کنونی آزارهای روحی را در آینده به همراه نداشته باشد، آرامش روحی و آمادگی برای زندگی بهتر را به دنبال خواهد داشت.

در احکام اسلامی، حکم رقص بسیار واضح و روشن بیان شده است؛ فتوای آیات عظام امام خمینی، خامنه ای، سیستانی، صافی، فاضل، مکارم،و... درباره رقص چنین است:"رقص بطور کلی اشکال دارد مگر رقص زوجه فقط برای شوهرش و دور از چشم دیگران"،"رقص زن برای شوهر جایز است در صورتی که با موسیقی حرام همراه نشود" ( پایگاه حوزه،1385/10/13)

در این احکام هر گونه رقص که اکنون هم شاهد آن در برخی از رسانه ها در سطح آشکار آن هستیم از جمله رقص مرد برای مرد حرام بوده و مورد تایید نمی باشد و مسئولین رسانه در این راستا موظف به جلوگیری از این آسیب و رفع آن هستند. آنان باید فضایی را ایجاد کنند که نه تنها این نوع موضوعات در رسانه جایی نداشته باشد بلکه برای مقابله با آن و ترویجش در جامعه فرهنگ سازی صورت گیرد.

آخر کلام:

جور چین انحراف از آرمانهای انقلاب و ابتذال در رسانه به مرور در حال تکمیل است و بعد از رواج بد پوششی، رابطه های نامشروع، موسیقی های شبهه دار و دیالوگ های جنسی و شبه جنسی، هم اکنون در راستای تکمیل ابتذال رفتاری و تصویری، شاهد شیوع رقص و حرکات موزون در سینما، تلویزیون و شبکه پخش خانگی هستیم. گام های ما به سمت رسانه ای که قرار بود در دیدگاه های امام راحل، دانشگاهی برای تربیت نسل ها و مهدی برای اصلاح جامعه باشد و در بیانات رهبری، دینمداری و اخلاق را ترویج کند؛ به کندی پیش رفته و در حال انحراف از مسیر مستقیم می باشد و این علتی جز مصلحت اندیشی و عرف گرایی و درگیر موجبیت تکنیک فرهنگ دهکده جهانی شدن در کار رسانه ای نخواهد بود و ما باید در تعریفمان از رسانه و آنچه از او می خواهیم تجدید نظر کرده و جز به رسانه دینی نیندیشیم تا بتوانیم آنچه از جامعه اسلامی خواهانیم را بدست آوریم.

گروه جامعه و ارتباطات