آخرالزمان شیعی به روایت بحرانی

«ملک سلیمان» اولین فیلم استراتژیک سینمای ایران با موضوع آخرالزمانی است.آخرالزمان یکی از اصلی ترین موضوعات سینمای آمریکاست و امروز به اصلی ترین جریان هنر هفتم در آن کشور تبدیل شده است. آن دستگاه سینمایی با دستمایه قرار دادن چنین موضوعی در حال انتشار ایدئولوژی و آرمانگرایی آمریکایی به سرتاسر جهان در قالبی پر زرق و برق و مجذوب کننده است. این درحالی است که بی هیچ تردیدی، والاترین و انسانی ترین تفکر آخرالزمانی در دین ما وجود دارد. اگر این تفکر با ابزاری توانا همچون سینما به نظر جهانیان برسد، می تواند بسیاری از انسان های آزاده دنیا را جذب خودش کند.

فیلم «ملک سلیمان» نیز با همین دغدغه تولید شده است.فیلمی که روایت قرآنی حضرت سلیمان را به عنوان ماکتی از اتفاقات آخرالزمان و قیام مهدوی به تصویر کشیده است.

ملک سلیمان ضمن برخورداری از فرم و ساختاری شكیل و خیره كننده، به معنای واقعی دینی است. ملك سلیمان، بدون شك، یكی از جاذب ترین فیلم های تاریخ سینمای ایران است. اما این جذبه برخلاف بسیاری از فیلم های دیگر - از راه های دم دستی و پیش پا افتاده به وجود نیامده است. بلكه، جلوه های عظیم و چشم انداز سترگ این فیلم است كه علایق و سلایق را به سمت خود می كشاند.

همسان نمودن و هماهنگی فرم و محتوا، یكی از مشكلات فیم های دینی سینمای ما بوده است.

دراین گونه موارد فیلمسازان از یك طرف، به فكر انتقال پیام هستند و از طرف دیگر جانب جذب مخاطب را دارند. اما غالب آثار این گونه به دلیل عدم قرار گرفتن محتوای دینی، در میزانسن و ساختاری متناسب با آن، دچار خسران می شوند. یا فرم را از دست می دهند و پیام، به شكل گل درشت و شعاری به مخاطب عرضه می شود، یا در مواردی، فیلمساز آن قدر تحت تاثیر دغدغه جاذبه قرار می گیرد كه معنای اصلی فیلم، گم می شود. البته در تاریخ سینمای پس از انقلاب اسلامی، آثاری هم كه دچار این خسارت ها نشده اند، كم نیستند، «ملك سلیمان» یكی از این آثار است. شهریار بحرانی، كارگردان این فیلم بزرگ، به دلیل تسلط هم بر مبانی و اصول دینی و هم تكنیك سینما، توانسته بر حجاب تكنولوژی غلبه كند و به زبان بعدی متناسبی دست یابد.

این تناسب تا آنجاست كه ملك سلیمان از اثری فانتزیك و اساطیری گذشته و به فیلمی به معنای واقعی كلمه اسلامی و قرآنی رسیده است. تصور عام از سلیمان نبی(ع)، پیامبری است صاحب قالی پرنده كه تمام شبانه روزش یا در كاخ، مشغول استراحت و وعظ و پند و اندرز می گذرد، یا در فضایی پر از گل و بلبل، در حال گفت وگو با حیوانات و نباتات است. اما در این فیلم می بینیم كه آن حضرت، در كنار مردم و برای خدا، به مبارزه و جهاد می پردازد و خود به عنوان پیشوای ملكش، در صف اول دفاع مقدس ایستاده است. هم از این رو، فیلم «ملك سلیمان» حتی می تواند در ژانرهایی چون هنر مقاومت و حماسی هم قرار بگیرد.

نكته مهم درباره این فیلم،تطابق موضوعات مطرح شده در آن، با شرایط روز جامعه است.

این در حالی است كه می دانیم، این اثر، مراحل تولید خود را در سال های گذشته گذرانده بود و حتی سال 87 نیز تا آستانه اكران در جشنواره بیست وهفتم فجر پیش رفت. با این حال می بینیم كه تم اصلی فیلم، روایت مبارزه حضرت سلیمان با شیاطین و اجنه ای است كه به ملك او هجوم آورده اند. سلیمان نبی بارها تاكید می كند كه آن شیاطین و اجنه، در پس ایجاد «فتنه» در آن سرزمین هستند. فتنه ای كه به تفرقه افكنی بین اهالی ملك سلیمان می انجامد و تنها راه رهایی از آن وضعیت، وحدت در پیروی از آن پیامبر - به عنوان رهبر جامعه است.

البته این یك برداشت خاص، در تطابق با شرایط امروز جامعه ماست. وگرنه در موقعیتی دیگر، می توان تفسیر دیگری از آن داشت.

همچنان كه مردم سرزمین های دیگر نیز، براساس وضعیت خودشان، می توانند، برداشتی متفاوت از ملك سلیمان داشته باشند. از این نظر، ملك سلیمان نه تنها یك اثر ملی، بلكه یك فیلم كاملا بین المللی محسوب می شود كه در صورت برنامه ریزی مناسب در اكران جهانی، می تواند سفیر فرهنگی افتخارآمیزی برای كشور ما باشد و ضمن ارتباط با انبوه مخاطبان، از كشورها، فرهنگ ها و ادیان گوناگون، اثری جریان ساز در عرصه بین المللی باشد.