رژیم غذایی در سنگ های کلیوی

1- افزایش دریافت آب و مایعات:

مهم ترین اقدام پیش گیرانه برای اغلب افراد مبتلا به سنگ کلیه نوشیدن آب و مایعات کافی است.

نوشیدن مایعات کافی با رقیق کردن ادرار از تشکیل سنگ ها ممانعت می نماید(برای مثال شکر بیشتری در یک لیوان چای یا آب حل می شود تا نصف لیوان). بیماران می بایست آب کافی برای تولید حدود 2 لیتر ادرار در طی روز را بنوشند.

به عنوان نمونه 240 تا 300 میلی لیتر مایع در هر ساعت در طی بیداری بنوشید و 240 تا 300 میلی لیتر را در طی شب(گاهی توصیه می شود در طی شب نیز بیماران بیدار شده و قدری آب بنوشند).

حداقل 50 درصد از کل مایعات دریافتی باید از آب باشد که در آب و هوای گرم تر و برای افراد با فعالیت بدنی بالاتر، دریافت مایعات بیشتری مورد نیاز است.

هر چند که پزشکان یک رژیم غذایی با کنترل مقادیر کلسیم دریافتی را توصیه می نمایند ولی راه کار اصلی آن است که دریافت کلسیم در حد متعادل حفظ شود(نه بیش از حد و نه کمتر) چرا که بدن به مقادیر مشخصی از کلسیم برای حفظ عملکردهای مهمی نیاز دارد. توصیه بر آن است که مردان کلسیم دریافتی شان را به 800 میلی گرم در روز محدود کنند و زنان در دوران قبل از یائسگی کلسیم دریافتی شان را به 1000 میلی گرم در روز و در دوران پس از یائسگی به 1200 میلی گرم در روز محدود نمایند.

برخی مواقع سنگ های اگزالاتی و یا اگزالات کلسیمی به این علت تشکیل می شوند که کلسیم کافی در دستگاه گوارش موجود نیست و در نتیجه اگزالات اضافی برای ترشح به کلیه ها می رود و لذا برخی مواقع  ممکن است پزشک کاهش دریافت اگزالات را به همراه افزایش دریافت کلسیم توصیه نماید.

بیشترین منبع کلسیم رژیم غذایی از شیر و محصولات لبنی(مثل ماست و پنیر) حاصل می شود. کلسیم موجود در محصولات لبنی معمولا به آسانی جذب می شوند. غذاهای دیگری مانند سبزیجات برگ سبز حاوی مقادیر مشخصی از کلسیم هستند ولی حاوی مواد دیگری نیز می باشند که توانایی جذب کلسیم در بدن را کاهش می دهند. لذا قابلیت جذب کلسیم از سبزیجات برگ سبز کمتر از محصولات لبنی است.

برخی آنتی اسیدها و برخی از داروهای بدون نسخه نیز حاوی کلسیم هستند که ممکن است به شکل قابل جذب برای بدن باشند و یا نباشند. هر چند که معمولا بدن کلسیمی را به میزان بیش از مقدار مورد نیازش جذب نمی کند ولی برخی شرایط خاص می توانند منجر به جذب مقادیر بیش از حد کلسیم و یا عبور مقادیر بیش از حد کلسیم از کلیه ها شوند.

بیمارانی که تحت رژیم غذایی با کنترل کلسیم دریافتی هستند می بایست قبل از مصرف هر نوع داروی بدون نسخه و یا مکمل ویتامینی با پزشک معالج خود مشورت نمایند.

اگزالات عموما در غذاهای با منشا گیاهی یافت می شود. در دستگاه گوارش کلسیم با اگزالات ترکیب می شود و این امر توانایی جذب کلسیم را کاهش می دهد. گاهی اوقات سنگ های اگزالاتی و یا اگزالات کلسیمی به این علت تشکیل می شوند که کلسیم کافی در دستگاه گوارش موجود نیست و در نتیجه اگزالات اضافی برای ترشح به کلیه ها می رود.

در برخی موارد خاص از سنگ های اگزالات و اگزالات کلسیم، پزشک ممکن است کاهش دریافت اگزالات را به همراه افزایش دریافت کلسیم توصیه نماید.

به طور کلی توصیه می شود که این بیماران بیش از 60 میلی گرم اگزالات را در رژیم غذایی شان دریافت نکنند. بدین منظور غذاهایی که حاوی مقادیر بالا و یا متوسطی از اگزالات هستند را می بایست کاهش داد و یا از رژیم غذایی حذف نمود.

هر چند که غذاهای بسیاری هستند که حاوی مقادیر زیادی اگزالات هستند اما 8 غذا به عنوان مسئول اصلی افزایش سطوح  اگزالات شناخته می شوند که عبارت هستند از: ریواس، اسفناج، توت فرنگی، شکلات، سبوس گندم، آجیل، چغندر و چای.

مشاهده شده است که مصرف مقادیر بیش از حد از مواد مذکور سنگ های کلسیمی و یا اگزالات کلسیمی را توسعه می دهند.

برخی قند ها به طور طبیعی در غذاها موجود هستند و جای نگرانی از بابت این مواد طبیعی نیست ولی افرادی که سابقه ی سنگ های کلیوی را دارند می بایست از مصرف غذاهای فرآوری شده که به آن ها قند اضافه افزوده می شود اجتناب نمایند و همچنین از مصرف شکر اضافی در آماده سازی غذاها و یا سر میز غذا اجتناب کنند و همچنین از مصرف انواع شیرینی جات و شربت ها و خوراکی هایی که در تهیه ی آن ها قند و شکر به کار رفته است، پرهیز کنند.

به نظر می رسد که کاهش سدیم در رژیم غذایی مقادیر کلسیم ترشحی در ادرار را کاهش می دهد. بر همین اساس و به دنبال آن افرادی که سابقه ی ابتلا به سنگ های کلیوی حاوی کلسیم را دارند از محدودیت سدیم در رژیم غذایی شان(به میزان 2300 تا 3500 میلی گرم در روز) سود می برند.

یک رژیم غذایی حاوی پروتئین زیاد حیوانی بر یک سری مواد معدنی در ادرار اثر می گذارد و ممکن است در توسعه ی تشکیل سنگ های کلیوی موثر باشد. لذا افرادی که مستعد ابتلا به سنگ های کلیوی هستند می بایست از مصرف پروتئین بیش از نیاز بدن شان در طی روز اجتناب نمایند.

فیبرها بخش غیر قابل هضم گیاهان می باشند. دو نوع فیبر غذایی موجود است: فیبر محلول(محلول در آب) و فیبر نامحلول. هر دوی آن ها عملکردهای مهمی را در بدن بر عهده دارند. ولی فیبر نامحلول(که در سبوس گندم و برنج و جو هم یافت می شود) ممکن است به کاهش کلسیم ادراری کمک نماید.

فیبرها در دستگاه گوارش با کلسیم ترکیب می شوند لذا کلسیم به جای دفع از کلیه از طریق مدفوع دفع می شود. فیبر نامحلول همچنین حرکت مواد را در دستگاه گوارش سرعت می بخشد و لذا زمان کمتری برای جذب کلسیم در اختیار خواهد بود.

هنگامی که ویتامین C توسط بدن استفاده می شود، اگزالات تولید می گردد.

پس مصرف مکمل های ویتامین ث در جایی که پزشک توصیه بر کاهش اگزالات رژیم غذایی دارد ممکن است ایده ی خوبی نباشد و می بایست در این مورد با پزشک معالج تان مشورت نمایید.