عضوی کوچک، اما پر صدا

ظریف ترین عضو بدن

از نعمت هاى بزرگ و صنایع ظریف و عجیب خداوند ، زبان است .  زیرا حجم آن كوچك و بندگى و گناهش بزرگ است ، چرا که كفر و ایمان که  آخرین حد بندگى و سركشى است ، جز به گواهى زبان آشكار نمى شوند  .میدان وجودی و عمل زبان بسیار زیاد است به گونه ای که هیچ یک از اعضا ی دیگر به پای او نمی رسند .

چشم جز به رنگ ها و صورت ها نمى رسد و گوش ‍ جز به صداها نمى رسد ، و دست جز به اجسام نمى رسد و ...

زبان است که در کار خیر میدان جولان دارد و در كار بد مجراى كشیده اى دارد . پس هر كس رشته و افسار زبان را رها کند ، شیطان او را به هر میدانى خواهد برد، و بر لب سیلگاهى فرو ریختنى قرار داده تا او را به نابودى بکشاند .

این را باید بدانیم که تا وقتی لگام دین بر زبان قرار ندهیم ، از آن رهایی نخواهیم یافت و جز در مواردى كه به نفع دنیا و آخرت است نباید آن را رهایش سازیم .

 سرکش ترین عضو بدن

زبان در میان اعضا نسبت به انسان سركش تر است ، زیرا حركت دادنش زحمتى و رها ساختنش خرجى ندارد .اوست که در گمراه ساختن انسان ، بزرگترین ابزار شیطان است  .

یکی از بزرگترین و بهترین راه های مهار زبان سکوت کردن است .

شرح بزرگ بودن خطر زبان و فضیلت خاموشى

باید دانست كه خطر زبان زیاد است و جز با سكوت ، از آن رهایى نخواهیم یافت  . از این رو دین (اسلام ) سكوت را ستوده و به آن تشویق كرده و فرموده است : ((هر كس سكوت كند نجات یابد))

پیامبر(ص) نیز فرمود: ((سكوت حكمت است و انجام دهنده آن اندك ))

عبداللّه بن سفیان از پدرش روایت كرده كه گفت : به پیامبر خدا (ص) عرض كردم : ((از اسلام مطلبى را به من خبر بده كه پس از تو از هیچ كس نپرسم ، فرمود: بگو به خدا ایمان آوردم آنگاه پایدارى كن ، عرض ‍ كردم : از چه بپرهیزیم ؟ پس با دست مبارك به زبانش اشاره فرمود.))

عقبة بن عامر گوید: ((به پیامبر خدا عرض كردم : رهایى چیست ؟ فرمود: زبانت را نگاه دار، و خانه ات را توسعه بده ، و بر گناهت گریه كن .))

سهل بن سعد ساعدى گفت : پیامبر خدا( ص) فرمود: ((هركس حفظ زبان و فرجش را ضمانت كند ، بهشت را برایش ضامن مى شوم .))

نیز آن حضرت( ص) فرمود: (( و هر كه از سالم ماندن شادمان مى شود، پس همواره ساكت باشد.))

ابوهریره گوید: رسول خدا( ص) فرمود: ((كسى كه به خدا و روز جزا ایمان دارد، باید سخن خیر بگوید یا سكوت كند.)))

حسن گفت : براى ما نقل شده كه پیامبر (ص) فرمود: ((خدا بیامرزد بنده اى را كه سخن خیر بگوید و بهره برد یا سكوت كند تا سالم بماند.)))

در كتاب (( مصباح الشریعه )) از مولایمان امام صادق علیه السّلام روایت شده كه فرمود: ((سكوت شعار كسانى است كه از حقایق گذشته آگاهند و قلم درباره آنها خشك مى شود (چیزى به عنوان گناه ثبت نمى كند)؛ سكوت ، كلید تمام راحتى هاى دنیا و آخرت است و موجب خشنودى پروردگار و سبك شدن حساب و مصونیت از لغزشها و اشتباهات است ؛ خدا سكوت را پوششى براى نادان و زینتى براى عالم قرار داده است ؛ بنابراین در زبانت را از آنچه برایت عوض دارد ، ببند، بویژه هرگاه براى سخن گفتن در راه خدا و براى خدا شخص لایق و یاورى نیابى  .))

تنها عامل نابودى مردم سخن گفتن و عامل رهایى آنها سكوت است . پس خوشا به حال كسى كه شناخت سخن درست از نادرست نصیب وى شده باشد و سكوت و فواید آن را بداند ، زیرا این حالت از اخلاق پیامبران و شعار برگزیدگان است و هركس ارزش سخن را بداند بهتر ملازم سكوت مى شود و هر كه بر نكته هاى سكوت دست یابد و امین گنجینه هاى آن شود سخن گفتن و سكوتش همه عبادت است و از این عبادتش فقط خداى جبار آگاه مى شود.

علت برترى سكوت چیست ؟

علت این همه فضیلت براى سكوت چیست ؟! باید بدانیم كه علتش آفت هاى زیاد زبان است كه عبارتند از: اشتباه ، دروغ ، سخن چینى ، غیبت ، ریا، دورویى ، دشنام ، مجادله ، خودستایى ، دشمنى ، زیاده گویى ، فرو رفتن در باطل ، تحریف ، فزونى و كاستى ، مردم آزارى و پرده درى .

این است آفت هاى بسیارى كه به زبان مربوط مى شود و بر زبان سنگین نیست و در دل نیز شیرین است و عواملى چون طبیعت انسان و شیطان آدمى را بر انجام آنها تحریم نمى كنند .

به امید آنکه از این عضو کوچک را نادیده نگیریم و در پی مهار آن باشیم .

                                                                                                    فرآوری : زهرا اجلال ، گروه دین و اندیشه تبیان

منبع تمام احادیث : کتاب نهج الفصاحه

منبع مطالب : کتاب ترجمه كتاب المحجة البیضاء فى تهذیب الا حیاء

ملامحسن فیض كاشانى رحمه اللّه علیه - ترجمه : عبدالعلى صاحبى