یلدا در آذربایجان، شیراز و همدان
یلدا در آذربایجان
مردم آذری نیز شب چله را دور هم جمع می شوند و بهترین غذاهای سنتی و بومی خوشمزه را برای این شب تدارك می بینند و در این شب چیله قارپوزی یعنی هندوانه چله می خورند و باور دارند كه هندوانه، سوز سرما را از آنها دور می كند.
در اردبیل مردم در شب چله، چله بزرگ را قسم می دهند كه زیاد سخت نگیرد و معمولا قورقا یعنی گندم برشته، سبزه، مغزگردو و نخودچی كشمش می خورند.
در این روز برای نوعروسان و دخترانی كه به خانه شوهر رفته اند از طرف خانواده داماد و دختر هدایایی همراه با خوردنی های این شب فرستاده می شود. با توجه به طولانی بودن این شب بزرگان خانواده از گذشته ها و داستان ها و ضرب المثل ها سخن می گویند و كوچكترها هم به بازی و شادی می پردازند.
یلدا در شیراز
شیرازی ها شب یلدا را به شب زنده داری می پردازند و با گسترانیدن سفره ای كه شباهت به سفره هفت سین دارد از میهمانان خود پذیرایی می كنند و در این سفره علاوه بر میوه های مرسوم یعنی انار، مركبات و هندوانه و همچنین تنقلاتی مثل گردو، نخودچی، حلوای ارده، آجیل، رنگینك، ارده شیره و خرما و انجیر، آینه و قاب عكس حضرت علی(ع) را به همراه چند لاله و شمع زیبا و نگین در سفره می گذارند و اسفند را بر آتش می ریزند تا بویش در خانه بپیچد.
شیرازی ها مردم را به دو دسته گرم مزاج و سرد مزاج تقسیم می كنند و لازم است كه در شب یلدا گرم مزاج ها انواع خنكی ها مثل هندوانه را بخورند و سردمزاج ها گرمی هایی مثل خرما، انجیر، ارده شیره و ... تا به اصطلاح، مزاجشان برگردد.
فال حافظ هم كه جای خود را دارد.
یلدا در همدان
در همدان فرزندان شب یلدا را در خانه پدر و مادر می گذرانند و همه فامیل دور هم جمع می شوند. در این شب آجیل محلی مركب از گردو، بادام، كشمش، سنجد، نخود، مویز، تخمه خربزه و هندوانه را بر روی كرسی ریخته و می خورند؛ البته خوردن هندوانه نیز از ملزومات است.
یكی از رسوم قدیمی این شب مهره ریزی است كه تا چند دهه قبل از جمله تفریحات این شب بوده. بر اساس این سنت هر یك از اعضای حاضر در جمع، پیر و جوان و زن و مرد شیئی متعلق به خود را درون كوزه ای كوچك به نام بستوله یا قوزوله كه بر روی كرسی قرار داشت می ریختند بعد یك دختر بچه با چادر توری قرمز كنار كوزه می نشست و دست در كوزه می كرد و شیء را بیرون می آورد و شخصی كه مالك شیء بود، اعلام كرده و بزرگ فامیل دیوان حافظ را برداشته و به نیت آن شخص فال می زد. عامه مردم اعتقاد دارند كه حافظ سرنوشت آنها را طی سال آینده بیان می كند.
