یك روز زندگی با فضانوردان فكر می كنید فضانوردان در فضا چگونه زندگی می كنند؟ چه می خورند؟ چگونه می خوابند یا چگونه خود را سرگرم می كنند؟ اگر دوست دارید بدانید فضانوردان در فضا چگونه زندگی می كنند، آن هم صدها هزار كیلومتر دورتر از زمین و در محفظه ای معلق در مدار، بهتر است با ما همراه شوید، چون می خواهیم با هم سری به یك ایستگاه فضایی (شاتل) بزنیم و یك روز با فضانوردان زندگی كنیم.
غذا خوردن درفضا
همان طور كه در زمین تغذیه برای ما بسیار مهم و ضروری است در فضا هم تغذیه فضانوردان اهمیت زیادی دارد. فضانوردان در فضا هرسه وعده غذایی را دارند و غذاهای آنها از تنوع زیادی برخوردار است به طوری كه در لیست غذایی آنها تا 300 نوع غذای مختلف و متنوع وجود دارد، از انواع غذاهای گیاهی و دریایی گرفته تا انواع نوشیدنی ها و دسرها. برخی ازغذاها مثل میوه ها وسبزی ها درشكل طبیعی خود مصرف می شوند و برخی دیگر نیاز به اضافه كردن آب دارند ولی تقریبا بیشتر غذاهای فضایی به صورت آماده است. همان گونه كه گفتیم غذاهای فضایی شبیه به غذاهای زمینی است و بزرگ ترین تفاوت آنها در نوع بسته بندی و طراحی و نگهداری آنهاست. به علت نبودن جاذبه در فضا، غذاهایی كه در فضا استفاده می شوند، باید بسته بندی محكم و مناسبی داشته باشند تا محتوای آنها خارج نشود و در فضای شاتل شناور نگردد، چرا كه این خطر وجود دارد كه ذرات غذایی معلق در فضا وارد بینی و ریه فضانوردان شده و برای آنها مشكلات تنفسی و ریوی ایجاد كند. اغلب غذاهای فضایی به صورت خشك و پودر شده و كاملاً استرلیزه هستند و از یك تا 3 سال در فضا قابل نگهداری اند.
نمك و فلفل در فضا به شكل مایع نگهداری می شوند، چون به دلیل نبودن جاذبه فضانوردان نمی توانند نمك و فلفل را روی غذای خود بپاشند، زیرا ذرات نمك و فلفل در فضا شناور می شود و ممكن است وارد بینی و گلوی فضانوردان شود.
البته در فضا یخچال یا فریزری وجود ندارد و غذاها در مخازن خاصی انبار و نگهداری می شوند. مثلاً گوشت مورد نیاز فضانوردان به دلیل این كه بشدت در معرض آلودگی های میكروبی و باكتریایی قرار دارد، ابتدا پخته شده و در فویل های خاصی بسته بندی شده و سپس تحت تأثیر اشعه گاما و پرتوهای الكترونی قرار می گیرند تا امكان رشد هر گونه باكتری و میكروب در آن از بین برود. همچنین اغلب نوشیدنی ها و آبمیوه ها نیز به صورت پودر شده هستند و باید در زمان مصرف به آنها آب اضافه كرد. برخی غذاها را دهیدراته می كنند، مانند غذاهایی كه برای صبحانه مورد مصرف قرار می گیرد. میوه ها و سبزی ها كه باید به صورت تازه مصرف شوند در بسته های نایلونی مخصوصی قرار می گیرند كه ماه ها سالم و تازه می مانند. در هرم غذایی فضانوردان همه گروه های غذایی مورد نیاز بدن، به چشم می خورد. بیشترین سهم مواد غذایی مربوط به گروه نان و غلات است و بعد از آن گروه میوه ها و سبزی ها قرار دارد و سپس گروه گوشت و لبنیات و در آخر هم گروه روغن ها و شیرینی ها كه كمترین حجم را دارند. جالب است بدانید كه نمك و فلفل در فضا به شكل مایع نگهداری می شوند، چون به دلیل نبودن جاذبه فضانوردان نمی توانند نمك و فلفل را روی غذای خود بپاشند، زیرا ذرات نمك و فلفل در فضا شناور می شود و ممكن است وارد بینی و گلوی فضانوردان شود. نكته دیگر این كه در غذاهای فضایی عنصر آهن زیادی وجود ندارد به این دلیل كه در فضا گلبول‌های قرمز خون در بدن فضانوردان به دلیل نبودن جاذبه سرعت عملكرد و فعالیت چندانی ندارند و لذا بدنشان نیاز به عنصر آهن چندانی ندارد. نكته آخر این‌كه بد نیست بدانید كه مزه غذاها در فضا بسیار متفاوت تر از زمین است. علت آن است كه چون بخشی از مزه غذا با سیستم بویایی و از طریق بینی حس می شود، در فضا به دلیل نبودن جاذبه، بوی غذاها به بینی فضانوردان كمتر می رسد و لذا آنها نمی توانند مزه غذاها را به درستی درك كنند و شاید به همین دلیل است كه می گویند غذاهای فضایی بی مزه اند و طعم خوبی ندارند.
خواب و استراحت در ایستگاه فضایی
پس از یك كار خسته كننده و طولانی آن هم در شرایط سخت و دشوار در فضا، واقعا هیچ چیز مثل یك خواب آرام شبانه لذت بخش نیست. برعكس ما كه در زمین روی رختخواب می خوابیم، فضانوردان می توانند در هر كجای شاتل كه بخواهند، بخوابند مثلاً روی دیوار، روی سقف، روی میز و هر جای دیگر منتها باید خود را به آنجا محكم متصل كنند تا در زمانی كه خواب هستند، شناور نشوند و به چیزی برخورد نكنند. البته آنها همچنین می توانند در كیسه‌های خواب نیز بخوابند. در هر ایستگاه چندین اتاق برای خواب و استراحت فضانوردان وجود دارد. هر اتاق دارای چند كیسه خواب و یك پنجره بزرگ است كه می توان از آن مناظر بیرون فضا را مشاهده كرد. فضانوردان به طور متوسط به 8 ساعت خواب در شب نیاز دارند تا بتوانند برای روز بعد انرژی خود را تأمین كنند. راستی جالب است بدانید طبق گفته فضانوردان آنها خواب و رویا هم می بینند.
در مطلبی که فردا در همین بخش منتشر خواهد شد با چگونگی تفریح، سرگرمی و کارهای روزانه فضانوردان آشنا خواهید شد.
با ما همراه باشید...
منبع: nasa.com
به نقل از: روزنامه جام جم
ترجمه: آزاده سید میرزایی جهقی
تنظیم برای تبیان: م.ح.اربابی فر
