علی (علیه السلام) در منظر اندیشه ها
در جای دیگر می‌گوید: «نزدیکرین مردم به خدا ، و بهترین فرد از نظر منزلت و بالاترین خدمت، فداکاری و مجاهدت است.»
ابن ابی الحدید از دانشمندان بزرگ سنی : «این علی عالم برین و جهان ملکوت، همان تربت پاکی است که جثه مقدس تو را در برگرفته است، اگر آثار حدوث در وجود تو آشکار نگشته بود،
می‌گفتم: تو بخشنده روان کالبدها و گیرنده جان جاندارانی! اگر عوامل مرگ طبیعی در وجود تو اثر نگذاشته بود ، می‌گفتم: تو روزی ده همگانی! تویی که کم و زیاد، هر گونه بخواهی می‌بخشی»
در جای دیگر می‌گوید: «چه بگویم درباره مردی که همه فضیلت‌ها به او منتهی می‌شود و هر مکتب و هر گروهی خود را به او منسوب می‌سازند، آری اوست رئیس همه فضیلت‌ها... .»
پروفسور عباس محمود عقاد: «علی کسی است که متجاوز از هزار و سیصد سال، میلیونها نفوس درباره او به بحث و تحقیق و مطالعه پرداخته‌اند، و او را «نمونه کامل و اعلای بشر» دانسته ، و فرد منحصر به فرد (انسان کامل ) شناخته‌اند.»
جرج زیدان: « آیا علی پسر عموی پیامبر و جانشین و داماد او نبود؟ آیا او آن دانشمند پرهیزکار و دادگر نبود؟ آیا او آن مرد با اخلاص و غیور نبود که در پرتو مردانگی و غیرتش اسلام و مسلمانان عزت یافتند؟ شخص علی ، مظهر کامل صفات حسنه و خصال پسندیده بود و بر تمام یاران پیامبر فزونی داشت.»
توماس کارلایل فیلسوف و نویسنده مشهور انگلیسی : «اما علی، ما را جز این نرسد که او را دوست بداریم و بدو عشق بورزیم ، چه او جوانمردی عالی مقدار و بزرگ نفس بود. از سرچشمه وجدانش مهر و نیکویی سیل آسا سرازیر می‌گشت از دلش شعله های نیرومندی و دلاوری زبانه می کشید. شجاعتر از شیر ژیان ، اما شجاعتی ممزوج با مهربانی و لطف و رأفت و دل نرمی ... .»
عبدالفتاح عبد المقصود استاد دانشگاه اسکندریه مصر در کتاب ارزشمند "الامام علی" می نویسد: «من همواره اخلاق و موهبت‌های الهی و آنچه را که تشکیل دهنده شخصیت است، مقیاس شناختن عظمت انسانی قرار می دهم . از این رو بعد از محمد (صلی الله علیه و آل و سلم ) کسی را ندیده‌ام که شایسته باشد پس از او قرار گیرد، یا بتواند در ردیفش بیاید، جز پدر فرزندان پاک و برگزیده پیامبر یعنی «علی بن ابیطالب» و من در این سخن به طرفداری تشیع وادار نشده‌ام، بلکه این رأیی است که حقایق تاریخ به آن گویا است.
امام «علی» برترین مردی است که مادر روزگار تا پایان عمر خود چون او نزاییده و اوست که هرگاه هدایت طلبان به جستجوی اخبار و گفتارش برآیند ، از هر خبری برای آنان شعاعی می درخشد. آری او مجسمه ای از کمال است که در قالب بشریت ریخته شده ... .»
فؤاد جرداق شاعر مسیحی: «هرگاه دشواری‌های زندگی رو به من می آورد و از رنج‌های روزگار آزرده می‌شوم به آستان علی از اندوه خود پناه می‌برم زیرا او پناهگاه هر ماتمی است.
او بر ستمکاران همچون رعد بر شکست خوردگان یاوری دلسوز و مهربان است.»
میخائیل نعیمه نویسنده مشهور مسیحی عرب: «در واقع برای هر مورخ و نویسنده به هر اندازه که با هوش و با شخصیت، نکته سنج و نابغه هم باشد امکان ندارد که حتی در هزار صفحه بتواند تصویر کاملی از بزرگانی که ردیف علی هستند بکشد و برای شما مجسم سازد و بتواند رویدادهای مهمی را که در دوران او به وقوع پیوسته به نحو شایسته‌ای روشن سازد پس آنچه که علی درباره آن فکر و دقت نموده و آنچه که این شخصیت بزرگ عربی بین خود و خدای خود گفته و عمل کرده است از اموری است که هرگز هیچ گوشی آن را نشنیده و هیچ چشمی او را ندیده است و البته آن خیلی بیشتر از آن است که با دستش نمودار و یا با قلم و زبانش آشکار کرده است و بنابراین هر صورتی که ما از او ترسیم و نقاشی کنیم مسلماً تصویری ناقص خواهد بود.»
محمد بن ادریس شافعی پیشوای مذهب شافعی : «دوستی علی سپر آتش دوزخ است. او امام انسان‌ها و پریان است. او وصی به حق مصطفی و تقسیم کننده بهشت و دوزخ است... .»
در جای دیگر می‌گوید: «اگر علی معنویت خویش را آنچنان که بود ظاهر می‌کرد همه به او سجده می‌کردند.»
سلیمان کتانی ادیب مسیحی : «هر سخنی درباره علی بن ابیطالب گفته شود که او را در مکان و زمان محصور دارد جز سخن پردازی و ترتیب الفاظ نخواهد بود آن هم الفاظی بسته و مرده که روح معانی بدان در نتواند آمد.»
دکتر طه حسین دانشمند و نویسنده مشهور مصری: «علی از خود خشنود نمی‌بود مگر وفتی که حق جامعه و مردم را ادا کرده باشد، یعنی نماز را برای مردم به پا داشته باشد، و با رفتار و گفتار مردم را تعلیم داده، و شبانگاه شام فقیران را داده باشد، و محتاجان را از سوال بی نیاز کرده باشد...
علی مردم را به سیره و رفتار خود موعظه می‌کرد. آری او هم امام مردم بوده و هم معلم آنان... .»
دکتر بولس سلامه نویسنده و شاعر سرشناس مسیحی : «من یک مسیحی هستم ، ولی دیده‌ای باز دارم و تنگ بین نیستم، من یک مسیحی هستم که درباره شخصیت بزرگی صحبت می‌کنم که مسلمانان درباره او می‌گویند: خدا از او راضی است، صفا با اوست و خدا هم به او احترام می‌گذارد...
علی، جان را اشغال کرده است، که یک دانشمند او را ستاره درخشان آسمان علم و ادب می بیند، و یک نویسنده برجسته از شیوه نگارش او پیروی می‌کند و یک فقیه، همیشه بر تحقیقات و پدیده‌های او تکیه دارد. و هیچ کتابی جز قرآن بر کتاب او برتری ندارد.»
زمخشری مفسر بزرگ سنی مذهب: «من چه بگویم درباره مردی که فضایل او را، دشمنانش از راه کینه جویی و حسد انکار کردند، دوستانش از ترس و بیم پنهان داشتند، باز از این میان آن قدر فضیلت‌های وی انتشار یافت که غرب و شرق را فرا گرفت.»
"جواد محدثی"
