حمایت های روانی از آسیب دیدگان سوانح

كمك های اولیه

در جریان حوادث و سوانح بزرگ جمع و فراگیرعلاوه بر مشكلات جسمی، مسائل روانی نیز بازماندگان و آسیب دیدگان، امدادگران و عموم مردم را تحت تأثیر قرار می دهد و به ویژه افرادی كه در محل سانحه حضور داشته اند اكثراً دچار درجاتی از اختلال روانی خواهند گردید كه ممكن است تا پایان عمر اثرات آن روانِ فرد و حتی زندگی وی را مختل نماید. برخورد صحیح با موضوع رخداد سوانح طبیعی و پیامدهای آن و برخورد مناسب با آسیب دیدگان می تواند شدت اختلالات روانی ثانویه به سانحه را به حداقل برساند.

مراحل واكنش روانی در زمان وقوع سانحه و پس از آن و راه های مقابله با آن:

روش مقابل و حمایت روانی	علائم	مراحل	ردیف
در طی چند دقیقه خود به خود خاتمه می یابد	ترس و وحشت، بهت زدگی، درماندگی، احساس ضعف و ناتوانی شدید	مرحله وقوع سانحه	1
به نقش خانواده و دوستان توجه شود. امدادگران باید وضعیت افراد را درك كنند. رفتارهای عصبی افراد باید پذیرفته شود برخورد هوشمندانه با آسیب دیدگان انجام شود و فعالیت های شان در جهت مثبت هدایت شود	ایجاد همبستگی بین مردم، لزوم كمك به بقیه، شركت در امداد رسانی، بیرون كشیدن اجساد و انجام كارها به صورت بی پروا و گستاخانه، عصبانی و تحریك پذیر، با گذشت و ایثار زیاد	مرحله قهرمان گرایی	2
حمایت و كمك به دیگران به تعادل روانی آنها سرعت می بخشد و از اختلالات بعدی جلوگیری می كند و حس بدبینی و انتقام جویی را از بین می برد.	همزمان با رسیدن نیروی كمكی و كمك رسانی امید در افراد ایجاد می شود، احساس آرامش و نشاط و سرخوشی و شادمانی	مرحله شادمانی و فراموشی غم (یك هفته تا چند ماه)	3
حمایت روانی زیاد از آسیب دیدگان ماندن در كنار آسیب دیدگان، برای كمك به آنها، ایجاد اعتماد به نفس و امید در بازماندگان، تلاش برای توزیع عادلانه امكانات با همكاری مردم	افراد تازه متوجه وسعت خسارات و فقدان ها می شوند، از دست دادن روحیه، ناآرامی، خستگی، درماندگی، احساس افسردگی، اضطراب ، تحریك پذیری و احساس تنهایی شدید	مرحله مواجهه با واقعیت (2 تا 3 ماه پس از وقوع سانحه)	4
پاسخگویی به نیازهای مردم و رفع بلاتكلیفی آنها از سوی مسئولین و مشاركت دادن مردم در بازسازی	شروع به بازسازی روانی توسط خود افراد آسیب دیده و درك لزوم اتكا به نفس، در غیر این صورت باقی ماندن احساس ناراحتی و پرخاش و دشمنی درونی	مرحله تجدید سازمان (6 ماه تا یك سال پس از سانحه) بروز می كند	5

برای حمایت روانی آسیب دیدگان سوانح و ایجاد ارتباط مناسب با آنها ضروری است كه رعایت نكات زیر در این خصوص الزامی است:

1- خود را معرفی كنید.

2- اشتیاق و میل خود را برای همدلی با او به شكل كلامی و غیركلامی نشان دهید.

3- موقعیت آسیب دیده را برای او شرح دهید و بگویید كه دقیقاً برای او چه می خواهید بكنید.

4- با زبان ساده با او صحبت كنید. به خاطر نفهمیدن موضوع توسط آسیب دیده او را تحقیر نكنید.

از باورها و اعتقادات دینی افراد برای آرامش بخشیدن به آنها كمك بگیرید.

5- با علاقه به او گوش دهید و صحبت های او را قطع نكنید و وقت كافی بگذارید.

6- مصاحبه با او را جدی بگیرید و با هدف پیش بروید، سعی كنید اگر متوجه حرف های شما نمی شود توضیح بیشتر بدهید.

7- سعی كنید بفهمد كه احساس او را درك می كنید ولی لازم نیست احساسی مثل او از خود نشان دهید.

8- مانع بیان احساسات او مثل گریه كردن و ... نشوید.

9- فردِ آسیب دیده را با بستگان خود مقایسه نكنید.

10- اگر امید واقعی برای كمك بیشتر به او وجود دارد به او بگویید ولی از دادن امید بی خود و گفتن دروغ برای دلداری او خودداری كنید.

11- فرد آسیب دیده در حریم شخصی و مسائل خصوصی آسیب دیده دخالت نكنید تا اگر خود تمایل داشت صحبت كند.

12- از زور و اجبار در مقابل او استفاده نكنید و صحبت كردن در مورد مسائل را به خود او واگذار كنید.

13- با قضاوت شخصی خود با دیگران برخورد نكنید و بیش از حد هم از آنها طرفدار نكنید.

14- به آنها نخندید ولی می توانید اگر آنها خندیدند با آنها بخندید.

15-اصطلاحات تكراری مثل «غصه نخور، درست می شود و ...» به كار نبرید.

16- مانع از ایجاد وابستگی بین خود و آسیب دیده شوید.

17- اطلاعات مربوط به مرگ بستگان، خرابی منزل و ... را درست به او بدهید و دروغ نگویید.

18- افراد را از دیدن جنازه عزیزان شان به هیچ وجه محروم نكنید.

19- از باورها و اعتقادات دینی افراد برای آرامش بخشیدن به آنها كمك بگیرید.

اگر پدر یا مادر كودك فوت كرده اند بستگان نزدیك از او حمایت كنند و چیزی كه از فرد متوفی باقی است مثل روسری، تسبیح و ... كه كودك با آن آشناست در اختیار كودك بگذارند.

20- افراد را به شركت در مراسم تشییع جنازه و نماز میت تشویق كنید.

21- افراد را به زور از محل سكونت خود دور نكنید.

22- مانع تجمع داغ دیدگان دور یكدیگر نشوید.

23- افراد را در فعالیت های اجتماعی – ورزشی و بازسازی شركت دهید.

24- در صورت وقوع درگیری افراد را از هم جدا كنید و از ادامه بحث و جدل خودداری كنید.

25- در صورت شدید بودن علائم در فرد حتماً از تیم متخصص حمایت روانی ( روان پزشك، روان شناس، مددكار) كمك بگیرید.

26- كودكان را از والدین خود جدا نكنید و اگر مادر یا كودك جراحتی دارند كه می توانند در كنار هم باشند حتماً در كنار یكدیگر بمانند در غیر این صورت كودك را به یكی از بستگان نزدیك بسپارید تا مراقب او باشد و او را مورد نوازش قرار دهند. اگر پدر یا مادر كودك فوت كرده اند بستگان نزدیك از او حمایت كنند و چیزی كه از فرد متوفی باقی است مثل روسری، تسبیح و ... كه كودك با آن آشناست در اختیار كودك بگذارند.

27- از جابجایی محل اقامت كودك حتی الامكان خودداری كنید و به تغذیه و بهداشت او رسیدگی كنید.

28- امكانات بازی و سرگرمی برای كودك فراهم كنید و سعی كنید او را شاد نگه دارید.