به مال و اولاد مغرور نشوید !
در زندگی روزمره می بینیم که افراد ثروتمندی وجود دارند که نه تنها ثروت آنان سودی به حالشان ندارد بلکه هر لحظه آرزو می کنند که ای کاش ثروت نمی داشتند و از قطره ای از آرامش بهره می بردند . اکثر ثروتمندانی که از ثروت خود احساس رضایت مندی نمی کنند وآرامش ندارند، می توانند مشمول آیه ی 55 سوره ی توبه باشند که می فرماید: «فَلاَ تُعْجِبْكَ أَمْوَالُهُمْ وَلاَ أَوْلاَدُهُمْ إِنَّمَا یُرِیدُ اللّهُ لِیُعَذِّبَهُم بِهَا فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَ تَزْهَقَ أَنفُسُهُمْ وَ هُمْ كَافِرُونَ .»
خدا در قرآن می‌فرماید: بعضی‌ها را که می‌خواهیم بسوزانیم ، به آنها پول می‌دهیم . زندگی راحت می دهیم در عوض خواب و آرامش را از او می‌گیریم ، که او را عذاب کنیم. به عبارتی ثروت برای بعضی ، مایه ی عذاب و بد بختی خواهد بود .
چرا ثروت مایه ی عذاب می شود ؟
زیرا ثروت به همراه خود استرس و اضطراب به ارمغان می آورد : 1- باید برای رسیدن به پول طراحی کند . 2- باید جلوی حسود‌ها را بگیرد . 3- باید مال وجان خود را هر گونه سرقت و سارقی محافظت کند و...مرتب باید در فکر و خیال این باشد که کسی او را ترور نکند یا به او حمله نکند . کسی به فقیر حمله نمی‌کند. سرمایه دار است که همیشه استرس دارد .
خدا در قرآن می‌فرماید : بعضی‌ها را که می‌خواهیم بسوزانیم ، به آنها پول می‌دهیم . زندگی راحت می دهیم در عوض خواب وآرامش را از او می‌گیریم ، که او را عذاب کنیم . به عبارتی ثروت برای بعضی ، مایه ی عذاب و بد بختی خواهد بود .
به هیچ چیز مغرور نشوید که مغرور عالم قارون ، با تمام مال و منالش در زمین فرو رفت. آیه قرآن است که می‌فرماید :
«فَلا تُعْجِبْكَ اَمْوالُهُمْ وَ لا اَوْلادُهُمْ ؛ مبادا فزونى دارایىها و فرزندانشان تو را به شگفت آورد .» در آغاز این آیه ، به ظاهر روى سخن با پیامبر است امّا در حقیقت با همه توحید گرایان مىباشد . و برخى برآنند كه روى سخن با تك تك توحید گرایان و تلاوت كنندگان قرآن در قرون و اعصار است و به هر كدام مىفرماید: مبادا فزونى دارایىها و فرزندان این تبهكاران شما را به شگفت آورد و با دیده اعجاب به آنها نظاره كنید که خوشا بر آنان که مال و فرزندان زیادی دارند و به دلیل آنکه محبوب خدا هستند از این نعمات بهره مند می باشند !خیر !این گونه نیست بلکه « اِنَّما یُریدُ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ بِها فِى الْحَیوةِ الدُّنْیا »
در تفسیر این فراز دیدگاهها متفاوت است :
1- به باور بعضی ، خدا مىخواهد بدین وسیله این تبهكاران را در سراى آخرت كیفر نماید .
2- و پارهاى نیز برآنند كه منظور از عذاب آنان در این جهان به وسیله دارایى و فرزندانشان ، این است كه آنان با زراندوزى و زرپرستى و بخل و خوف و هراسى كه در حفاظت از آن همواره رنجشان مىدهد در این سرا كیفر مىشوند ، و نگرانى و وحشت آنان از هستى و خاندانشان به هنگامه مرگ و عدم آگاهى از سرنوشت خود و مال و فرزندانشان عذاب دیگرى براى آنان است . خدا مىخواهد آنان را در این جهان مهلت دهد تا دچار عذابشان سازد .
« وَ تَزْهَقَ اَنْفُسُهُمْ وَ هُمْ كافِرُونَ .» و به خاطر عشق به ارزشهاى مادّى و فناپذیر در كفر و شرك بمیرند و نابود گردند. 1
مواظب باش به دارایی هایت فخر نفروشی !
قرآن مجید از قول مشرکان ثروتمند و مرفه مکه نقل می کند که می گفتند :
« وَقَالُوا نَحْنُ أَكْثَرُ أَمْوَالًا وَأَوْلَادًا وَمَا نَحْنُ بِمُعَذَّبِینَ ؛ اموال و اولاد ما زیادتر است [و این ، نشانه ی علاقه ی خدا به ما است ] وما هرگز مجازات نخواهیم شد !»2
این سخن نشان می دهد که آنان فزونی ثروت و فرزندان را ارزش می دانستند و آن را موجب برتری و قرب و منزلت در پیشگاه خداوند می پنداشتند . لذا می گفتند : چون این ها از ناحیه ی خداست ، ما (نور چشمی ها) هرگز مجازات نخواهیم شد .
قرآن مجید ، این منطق غلط و تفکر باطل آن ها را محکوم کرده به پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله مأموریت می دهد که پاسخ آن ها را داده و آنها را از گمراهی در آورد .
در پاسخ آنان می فرماید :
«قُلْ إِنَّ رَبِّی یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَن یَشَاء وَیَقْدِرُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ ، وَمَا أَمْوَالُكُمْ وَلَا أَوْلَادُكُم بِالَّتِی تُقَرِّبُكُمْ عِندَنَا زُلْفَى إِلَّا مَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَأُوْلَئِكَ لَهُمْ جَزَاء الضِّعْفِ بِمَا عَمِلُوا وَهُمْ فِی الْغُرُفَاتِ آمِنُون ؛
بگو: پروردگار من است که روزی را برای هر کس که بخواهد گشاده یا تنگ می گرداند ، [و این، ارتباطی به قرب در درگاه او ندارد ] لیکن بیشتر مردم نمی دانند .3
و اموال و فرزندان شما چیزی نیست که شما را به پیشگاه ما مقرب گرداند. مگر کسانی که ایمان آورده و عمل صالح انجام داده باشند پس برای آنان دو برابر آنچه انجام داده اند پاداش است و آن ها در غرفه ها [ی بهشتی ] آسوده خاطر خواهند بود .
بدین ترتیب، قرآن ارزش واقعی را ایمان و عمل صالح معرفی می کند و مراتب تقرب انسان ها را در پیشگاه خدا به عمل صالح آن ها وابسته می کند. 4
به عبارتی در یک جمع بندی کلی می توان گفت که مال و ثروت برای هرفردی می تواند پیامدی را به همراه داشته باشد . آنانی که ثروت را وسیله ای برای بارور کردن آخرت خود می دانند ، برای آنان نه تنها ثروت مذموم ومایه ی سلب آرامش نیست بلکه وسیله ای با ارزش و شیرین برای رسیدن به مقصد نهایی است .
در عوض برای کسانی که مال و فرزندان ، وسیله ای برای فخر فروشی است و از مال خود تنها در جهت رفاه و می خوارگی خویش استفاده می کنند ، برای اینان مال و ثروت نه تنها بال برای حرکت به مقصد نهایی نیست ، بلکه وبالی است که آنان را اسیر خود کرده و به هر جهت که خود بخواهد می کشاند .
فرآوری : زهرا اجلال – گروه دین و اندیشه تبیان
پی نوشت ها :
1) تفسیر نمونه / ذیل آیه ی 55توبه
2) سبا / 35
3) سبا / 36 و 37
4) این که گشادی و تنگی روزی، در دست خدا است، بدان معنی نیست که انسان دست از تلاش و کوشش لازم برای زندگی بردارد، بلکه هدف این است که داشتن امکانات اقتصادی و نیروی انسانی فراوان، هرگز معیار ارزش معنوی انسان ها در پیشگاه خدا نمی شود. جهت آگاهی بیشتر رجوع شود به تفسیر نمونه، جلد 21، ص 51.
