گوشه ای از سخنان امام رضا(ع)

از امام رضا علیه‏السلام پرسیدند: خدا چگونه و کجاست؟

حضرت فرمود: اساسا این تصوری غلط است. زیرا خداوند مکان را آفرید و خود مکان نداشت و چگونگیها را خلق کرد و خود از چگونگی (و ترکیب) برکنار بود پس خدا با چگونگی و مکان شناخته نمی‏شود و به حس در نمی‏آید و به چیزهایی قیاس و تشبیه نمی‏گردد.

پرسیدند: چه زمانی خدا به وجود آمده است؟

امام فرمود: تو بگو چه زمانی نبوده تا بگویم چه وقت خداوند به وجود آمده است.

پرسیدند: چه دلیلی بر حدوث جهان وجود دارد؟ (این که جهان قبلا وجود نداشته و خلق شده است.)

امام فرمود: تو نبودی، سپس به وجود آمدی و خود می‏دانی که خود را نیافریده‏ای و کسی که مانند توست نیز تو را بوجود نیاورده است.

پرسیدند: ممکن است خدا را برای ما توصیف کنید؟

امام فرمود: آنکه خدا را با قیاس توصیف کند، همیشه در اشتباه و گمراهی است و آنچه می‏گوید ناپسند است. من خدا را به آنچه خود تعریف و توصیف

فرموده است تعریف می‏کنم. بدون آنکه از او رؤیت (دیدار) یا صورتی در ذهن داشته باشم.

خدا با حواس آفریدگان درک نمی‏شود.

خدا به مردم قیاس و تشبیه نمی‏شود.

خداوند بدون تشبیه شناخته می‏شود.

در عین والایی مقام به همه نزدیک است، بدون آنکه بتوان همانندی برای او معرفی کرد. به مخلوقات خود مثل زده نمی‏شود. در حکم و قضاوت خود بر کسی ستم نمی‏کند... به آیات و نشانه‏ها شناخته می‏گردد.

پرسیدند: آیا ممکن است زمین بدون حجت و امام بماند؟

امام فرمود: اگر یک چشم برهم زدن زمین از حجت خدا و امام خالی بماند، همه‏ی زمینیان را فرو خواهد برد.

پرسیدند: ممکن است درباره‏ی فرج (امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف) توضیح بدهید؟

امام فرمود: آیا نمی‏دانی که انتظار فرج جزو فرج است؟

گفتند: نه نمی‏دانیم مگر اینکه شما به ما بیاموزید.

امام فرمود: آری، انتظار فرج از فرج است.

یکی پرسید: ایمان و اسلام چیست؟

امام پاسخ داد: حضرت باقر العلوم فرمود: ایمان مرتبه‏ای بالاتر از اسلام است، و تقوا مرتبه‏ای برتر از ایمان، یقین مرتبه‏ای برتر از تقوا است و چیزی کمتر از یقین میان مردم تقسیم نشده است.

پرسیدند: یقین چیست؟

امام فرمود: توکل به خداوند متعال و تسلیم در برابر اراده و خواست او، و رضایت به قضای الهی، و واگذاری امور خویش به خدا (و از او مصلحت خواستن.)

پرسیدند: عجب (خودبینی و خودپسندی) که عمل او را از بین می‏برد، چیست؟

امام فرمود: خودپسندی درجاتی دارد. از جمله آنکه کار زشت را در نظر بنده، زیبا می‏نماید و آن را نیکو می‏شمارد و از آن خشنود می‏شود. گمان می‏کند کار خوبی انجام داده است، از جمله آنکه بنده به خدای خود ایمان می‏آورد، آنگاه بر خدا منت می‏گذارد، در حالی که منت گذاشتن حق خداست.

گفتند: وقتی حضرت ابراهیم به خداوند گفت: تا اینکه قلبم اطمینان یابد آیا در دل خود نسبت به خداوند تردید داشت؟

امام پاسخ داد: نه، ابراهیم یقین داشت و منظورش این بود که خدا بر یقین او بیفزاید.

پرسیدند که چرا مردم از امیر مؤمنان علی علیه‏السلام دوری کردند و به غیر او روی آوردند، با آنکه سابقه‏ی فضایل آن حضرت و مقام و منزلت او نزد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برای مردم معلوم و آشکار بود؟

فرمودند: چون امیر مؤمنان علیه‏السلام از پدران و برادران و عموها و دایی‏ها و بستگان کسانی که با خدا و رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در جنگ و ستیز بودند، تعداد بسیاری را کشته بود، و این باعث دشمنی و کینه‏ی آنان شد، دوست نداشتند امیرالمؤمنین علیه‏السلام، پیشوا و رهبر آنان گردد و نسبت به افراد دیگر این احساس و دشمنی را نداشتند، زیرا غیر او، کسی در پیشگاه رسول خدا و جهاد با دشمنان، مقام امیرمؤمنان را دارا نبود. به همین جهت مردم از امیرالمؤمنین دور شدند و به غیر او روی آوردند.

در پایان برای تبرک و نیز بهره‏وری از دانش الهی امام علی بن موسی الرضا علیهماالسلام، برخی از سخنان کوتاه آن عزیز بزرگوار را ذکر می‏کنیم:

- مرد زیر زبانش پنهان است و چون سخن بگوید شناخته می‏شود.

تدبیر و اندیشه پیش از انجام کار تو را از پشیمانی ایمن می‏دارد.

- همنشینی با اشرار و بدکاران موجب بدبینی نسبت به نیکان و درستکاران می‏شود

- دشمنی با بندگان خدا بد توشه‏ای است برای آخرت.

- شخصی که قدر و منزلت خویش را بشناسد، هرگز هلاک نمی‏شود.

- هدیه کینه‏ها را از دلها پاک می‏کند.

- در قیامت آن کسی که به من نزدیک‏تر است که در دنیا خوش اخلاق‏تر و نسبت به خانواده‏ی خود نیکوکارتر باشد.

- کسی که به مسلمانی خیانت کند از ما نیست.

- مؤمن چون خشمگین شود، خشمش او را از رعایت حق بیرون نمی‏برد.

- خداوند قیل و قال و ضایع کردن مال و پرسش بسیار (و بی مورد) را دشمن می‏دارد.

- محبت کردن به مردم نصف عقل است.

- سخت‏ترین کارها سه چیز است: انصاف و حق‏گویی، اگر چه علیه خود باشد. در همه حال به یاد خدا بودن. با برادران ایمانی در اموال مواسات کردن.

- شخص با سخاوت از غذایی که مردم برایش آماده کرده‏اند می‏خورد تا دیگران نیز از غذایی که او آماده می‏سازد بخورند.

- قرآن کلام و سخن خداوند است. از آن نگذرید و هدایت را در غیر آن نجویید که گمراه می‏شوید.

منبع: کتاب برگزیدگان جلد 2

تنظبم برای تبیان: سمانه دولت آبادی