تبیان، دستیار زندگی
سیره امامان معصوم (علیهم‌السلام)، چنان روشن و درخشنده است كه حتی با گذشت صدها سال هم، توصیه‌ها و سفارش‌های آنان به كهنگی نمی‌گراید. استاد شهید مطهری، سی سال پیش با نگاه ژرف خود، برخی از این موارد را در قالب «داستان راستان» گ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

برخورد صریح امام رضا علیه السلام با سوءاستفاده از موقعیت خانوادگی

سیره امامان معصوم (علیهم‌السلام)، چنان روشن و درخشنده است كه حتی با گذشت صدها سال هم، توصیه‌ها و سفارش‌های آنان به كهنگی نمی‌گراید.

استاد شهید مطهری، سی سال پیش با نگاه ژرف خود، برخی از این موارد را در قالب «داستان راستان» گرد آورد.

یكی از این داستان ها كه گویی درست برای شرایط امروز جامعه ما نوشته شده، در خصوص سوءاستفاده از موقعیت خانوادگی، ولو در میان وابستگان به اهل بیت است.

به این داستان كه استاد مطهری با عنوان «حرف بقال‌ها» به شیوه‌ای روان و در عین حال مستند آن را نقل كرده، توجه كنید:

در زمانی كه علی‌بن ‌موسی‌الرضا علیه‌السلام از طرف مأمون به خراسان احضار شده و اجبارا با شرایط خاصی، ولایتعهدی مأمون را پذیرفته بود، «زیدالنار،» برادر امام نیز در خراسان بود. زید به واسطه داعیه‌ای كه داشت و انقلابی كه در مدینه برپا كرده بود، مورد خشم و غضب مأمون قرار گرفته بود. اما مأمون كه آن ایام سیاستش اقتضا می‌كرد، حرمت و حشمت امام رضا علیه السلام را حفظ كند، به خاطر امام از قتل یا حبس برادرش زید، صرف‌نظر كرد.

ای زید! حرف های بقال های كوفه باورت آمده و مرتب تحویل مردم می‌دهی. اینها چه چیز است كه به مردم می‌گویی؟! آن كه شنیده‌ای خداوند ذریه فاطمه را از آتش جهنم مصون داشته است، مقصود فرزندان بلافصل فاطمه؛ یعنی حسن و حسین و دو خواهر ایشان است.

روزی در یك مجلس عام، عده زیادی شركت داشتند و امام رضا علیه السلام برای آنها صحبت می‌كرد. از آن سو، زید عده‌ای از اهل مجلس را متوجه خود كرده بود و برای آنها در فضیلت سادات و اولاد پیغمبر و این كه آنان وضع استثنائی دارند، داد سخن می‌داد و مرتب می‌گفت:« ما خانواده چنین، ما خانواده چنان». امام متوجه گفتار زید شد. ناگهان، نگاه تند و فریاد « یا زید!» امام، ‌زید و همه اهل مجلس را متوجه كرد. فرمود:«ای زید! حرف‌های بقال های كوفه باورت آمده و مرتب تحویل مردم می‌دهی. اینها چه چیز است كه به مردم می‌گویی؟! آن كه شنیده‌ای خداوند ذریه فاطمه را از آتش جهنم مصون داشته است، مقصود فرزندان بلافصل فاطمه؛ یعنی حسن و حسین و دو خواهر ایشان است. اگر مطلب این‌ طور است كه تو می‌گویی و اولاد فاطمه، وضع استثنائی دارند و به هر حال آنها اهل نجات و سعادتند، پس تو نزد خدا از پدرت موسی‌بن ‌جعفر گرامی‌تری، زیرا او در دنیا، امر خدا را اطاعت كرد، قائم‌الیل و صائم‌النهار بود و تو امر خدا را عصیان می‌كنی و به قول تو هر دو مثل هم، اهل نجات و سعادت هستید. پس بُرد با توست، زیرا موسی‌بن ‌جعفر عمل كرد و سعادتمند شد و تو عمل نكرده و رنج نبرده، گنج بردی. علی‌‌بن ‌الحسین زین ‌العابدین می‌گفت: نیكوكار ما اهل بیت پیغمبر دو برابر اجر دارد و بدكار ما دو برابر عذاب ـ همان‌طور كه قرآن درباره زنان پیغمبر تصریح كرده است ـ زیرا آن كس از خاندان ما كه نیكوكاری می‌كند در حقیقت دو كار كرده: یكی این كه مانند دیگران كار نیكی كرده، دیگر این كه حیثیت و احترام پیغمبر را حفظ كرده است. آن‌ كس هم كه گناه می‌كند، دو گناه مرتكب شده: یكی این كه مانند دیگران كار بدی كرده، دیگر این كه آبرو و حیثیت پیغمبر را از بین برده است».

امام سجاد علیه السلام می فرماید: نیكوكار ما اهل بیت پیغمبر دو برابر اجر دارد و بدكار ما دو برابر عذاب ـ همان‌طور كه قرآن درباره زنان پیغمبر تصریح كرده است ـ زیرا آن كس از خاندان ما كه نیكوكاری می‌كند در حقیقت دو كار كرده: یكی این كه مانند دیگران كار نیكی كرده، دیگر این كه حیثیت و احترام پیغمبر را حفظ كرده است. آن‌ كس هم كه گناه می‌كند، دو گناه مرتكب شده: یكی این كه مانند دیگران كار بدی كرده، دیگر این كه آبرو و حیثیت پیغمبر را از بین برده است.

آنگاه امام رو كرد به حسن بن موسای وشاء بغدادی ـ كه از اهل عراق بود و در آن وقت در جلسه حضور داشت ـ و فرمود:«مردم عراق این آیه قرآن را "انَّّهُ لَیسَ مِن اَهلِكَ اِنَّهُ عَمَلٌ غَیرُ صالِحٍ" چگونه قرائت می‌كنند؟»

ـ یابن‌ رسول‌الله! بعضی طبق معمول «اِنَّهُ عَمَلٌ غَیرُ صالِح» قرائت می‌كنند (یعنی این فرزند تو، فرزندی است ناصالح)، اما بعضی دیگر كه باور نمی‌كنند، خداوند پسر پیغمبری را مشمول قهر و غضب خود قرار دهد، آیه را «اِنَّهُ عَمَلُ غَیرِ صالِح» قرائت می‌كنند (یعنی او فرزند آدم بدی است،‌ فرزند تو نیست) و می‌گویند او در واقع از نسل نوح نبود؛ خداوند به او گفت: ای نوح! او از نسل تو نیست، اگر از نسل تو می‌بود، من به خاطر تو او را نجات می‌دادم.

امام فرمود:«ابدا این طور نیست. او فرزند حقیقی نوح و از نسل نوح بود. چون بدكار شد و امر خدا را عصیان كرد، پیوند معنوی‌اش با نوح بریده شد. به نوح گفته شد، این فرزند تو، ناصالح است. از این رو، نمی‌تواند در ردیف صالحان قرار گیرد. موضوع ما خانواده نیز چنین است. اساس كار، پیوند معنوی و صلاح عمل و اطاعت امر خداست. هر كس خدا را اطاعت كند از ما اهل بیت است، گو این كه هیچ‌گونه نسبت و رابطه نسلی و جسمانی با ما نداشته باشد و هر كس گنهكار باشد از ما نیست، گو این كه از اولاد حقیقی و صحیح‌النسب زهرا باشد. همین خود تو كه با ما هیچ‌گونه نسبتی نداری، اگر نیكوكار و مطیع امر حق باشی، از ما هستی».

منبع:

داستان راستان، مرتضی مطهری .

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.