تبیان، دستیار زندگی
همانطور كه ملاحظه می كنید اگر چه شدّت صدای تولید شده یكی است ولی گوش ما برخی بسامد ها را بلندتر می شنود. به عبارتی به آنها حسّاس تر است. .....
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

حسّاسیّت شنوایی

گوش انسان یك دستگاه بسیار حسّاس است. همان طور كه در گذشته بیان گردید، شدّت اصواتی كه گوش می‌ تواند بشنود از 12- 10  تا 1  است. این اصوات متناظر با تراز شدّت 5db الی 120db  هستند.

فیلم زیر را ببینید. در این فیلم اصوات مختلف با یك شدت نواخته می شوند آیا حسّاسیّت شنوایی شما برای تمام بسامد‌ها یكسان است؟

برای مشاهده فیلم روی شکل زیر کلیک کنید.

همان طور كه ملاحظه می ‌كنید اگر چه شدّت صدای تولید شده یكی است ولی گوش ما برخی بسامد‌ها را بلندتر می‌ شنود. به‌عبارتی به آن ها حسّاس ‌تر است.

دو دانشمند به نام های فِلچِر و مانسون حسّاسیّت گوش را مورد بررسی دقیق قرار دادند و نمودارهایی همانند شكل زیر را ارائه نمودند.

حسّاسیّت شنوایی

در این نمودار محور افقی نشانگر بسامد و محور عمودی نشانگر شدّت صوت است. هر خط نمودار نشان می‌ دهد كه برای هر بسامد شدّت صوت چقدر باشد تا به یك بلندی شنیده شود.

به عنوان مثال، نمودار قرمز نشانگر آستانه شنوایی است. این نمودار نشان می ‌دهد كه برای شنیده شدن هر بسامد شدّت صدا چقدر باید باشد. مثلاً برای اینكه صدایی با بسامد 100 هرتز شنیده شود لازم است شدّت آن لااقل 37 دسی بل باشد. در حالی كه برای شنیدن بسامد 1000 هرتز شدّتی در حد 5 دسی بل كافی است.

البته سایر نمودارها (آبی رنگ) نشانگر اصواتی با بلندی‌های مختلف هستند و هر یك بر اساس بلندی صدای شنیده شده در مقایسه با بسامد 1000 هرتز رسم گردیده ‌اند. به عنوان مثال، نمودار 60 دسی بل نشان دهنده تمام اصواتی است كه بلندی آن ها شبیه بلندی صدا با بسامد 1000 هرتز  و شدّت 60 دسی بل است. بنابراین وقتی شدّت صدا زیاد است ما هم بسامد كم و هم بسامد‌های میانه و زیاد را خوب می ‌شنویم. ولی وقتی شدّت صدای موسیقی كم می‌شود اثر عجیبی در شنیدن موسیقی ایجاد می ‌شود. گویا صدای زیر و بم (متناظر با بسامد‌های زیاد و كم صدا) حذف شده و فقطاصواتی با بسامد میانه شنیده می ‌شود.

پس گوش ما به بسامد در حد 100 هرتز كمتر از صدایی با بسامد 1000 هرتز حسّاس است.

از این نمودار شما در می ‌یابید كه:

١-      محدوده بسامدی كه ما می ‌توانیم بشنویم در حدود 20 هرتز تا 20000 هرتز  است. اصوات با بسامد بالا به صورت صدای زیر شنیده می ‌شوند.

٢-      گوش به بسامد‌هایی در حدود 2800 هرتز خیلی حسّاس ‌تر است. همان طور كه ملاحظه می ‌كنید گوش انسان چنین صداهایی را حتی اگر شدّت شان كمتر از 5 دسی بل باشد می ‌شنود.

٣-      وقتی بلندی صدا زیاد می ‌شود توانایی شنوایی گوش برای همه بسامد‌ها تقریباً یكسان است. شما این موضوع را در نمودار فوق می ‌بینید. هر چه شدّت صوت زیادتر می ‌شود، نمودارها به شكل تراز افقی نزدیكتر می ‌گردند.

٤-      عمدتاً گوش ما به اصوات با بسامد زیاد (زیر) حسّاس ‌تر است. اصواتی كه بسامدشان كم است بایستی شدّت بیشتری داشته باشند تا شنیده شوند.

٥-      به طور كلی می ‌توان گفت كه گوش ما به بسامد میانه حسّاس ‌تر از اصوات زیر یا بم است مشروط بر اینكه شدّت صوت كم باشد.

در تصویر زیر ناحیه ای را می ‌بینید كه نشانگر بسامد اصوات موسیقی است.

حسّاسیّت شنوایی

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: محسنی

تنظیم: سمیرا بادامستانی