آلودگى هوا و اثرات احتمالى آن بر سلامتى

آلودگى هوا چیست؟

آلودگى هوا به معناى مخلوط شدن هوا با گازها، قطرات و ذراتى است كه كیفیت هوا را كاهش مى دهند.

در شهرها ماشین ها، اتوبوس ها و هواپیماها و نیز صنایع و ساختمان سازى ممكن است باعث آلودگى هوا شوند. در خارج شهرها غبار حاصل از شخم زدن زمین ها به وسیله تراكتورها، ماشین ها و كامیون هایى كه در جاده هاى شنى یا خاكى مى رانند، ریزش كوه و دود حاصل از آتش سوزى بیشه ها و مزارع باعث آلودگى هوا مى شود.

اگر مجبورید از خانه خارج شوید، كارهاى خود را صبح زود انجام دهید یا آنها را به پس از غروب آفتاب موكول كنید.

یك عامل مهم دیگر آلودگى هوا در اغلب شهرهاى بزرگ گاز ازن در سطح زمین است. ازن در سطح زمین هنگامى تشكیل مى شود كه گازهاى آلاینده حاصل از اتومبیل ها و سایر وسائلى كه سوخت مصرف مى كنند با نور خورشید واكنش مى كنند؛ در نتیجه گاز ازنى به وجود مى آید كه براى انسان سمى است. این گاز ازن در شرایط ساكن بودن هوا، درخشندگى نور خورشید و آب و هواى گرم بیشتر به وجود مى آید. این ازن در سطح زمین را نباید با ازن «خوب» كه كیلومترها بالاتر در قسمت فوقانى جو زمین قرار دارد و اشعه ماوراء بنفش مضر خورشید را جذب مى كند اشتباه گرفت. اگزوز اتومبیل ها در شهرها آلاینده هاى متعددى را از خود خارج مى كند؛ از جمله:

مونواكسید كربن، دى اكسید نیتروژن، دى اكسید گوگرد، ذرات معلق از جمله ذرات كوچكتر 10میكرومتر، بنزن، فرمالوئید، هیدروكربن هاى چندحلقه اى.

آلودگى هوا چه علائمى در فرد ایجاد مى كند؟

آلودگى هوا مى تواند باعث تحریك چشم ها، گلو و ریه ها شود. سوزش چشم ، سرفه و احساس سنگینى در سینه در هنگام قرار گرفتن در معرض آلودگى شدید شایع است.

افراد مختلف واكنش هاى متفاوتى به آلودگى هوا نشان مى دهند. برخى ممكن است از احساس سنگینى در قفسه سینه و سرفه شدیداً ناراحت باشند و برخى دیگر ممكن است هیچ واكنشى نشان ندهند و متوجه آلودگى هوا نباشند. با توجه به این كه ورزش و فعالیت جسمى نیاز به تنفس سریع تر و عمیق تر دارد، ممكن است باعث تشدید علائم فوق شود. بیمارانى كه مبتلا به بیمارى قلبى مانند آنژین صدرى (درد قفسه سینه ناشى از كاهش خون رسانى به ماهیچه قلب)، بیمارى هاى ریوى مانند آسم یا آمفیزم هستند، معمولاً حساسیت بیشترى به آلودگى هوا دارند و زودتر از دیگران متوجه آن مى شوند.

یك عامل مهم آلودگى هوا در اغلب شهرهاى بزرگ گاز ازن در سطح زمین است. ازن در سطح زمین هنگامى تشكیل مى شود كه گازهاى آلاینده حاصل از اتومبیل ها و سایر وسائلى كه سوخت مصرف مى كنند با نور خورشید واكنش مى كنند؛ در نتیجه گاز ازنى به وجود مى آید كه براى انسان سمى است. این گاز ازن در شرایط ساكن بودن هوا، درخشندگى نور خورشید و آب و هواى گرم بیشتر به وجود مى آید. این ازن در سطح زمین را نباید با ازن «خوب» كه كیلومترها بالاتر در قسمت فوقانى جو زمین قرار دارد و اشعه ماوراء بنفش مضر خورشید را جذب مى كند اشتباه گرفت.

تأثیر آلودگى هوا بر سلامتى

خوشبختانه در اغلب افراد سالم با برطرف شدن آلودگى هوا علائم ناشى از آن هم برطرف مى شود. اما برخى افراد حساسیت بیشترى به اثرات آلودگى هوا نشان مى دهند.

كودكان ممكن است با میزان هاى كمتر آلودگى هوا احساس ناراحتى كنند. كودكان در مناطق داراى هواى آلوده بیشتر دچار برونشیت و گوش درد مى شوند. مبتلایان به بیمارى قلبى یا ریوى با شدت بیشترى به هواى آلوده واكنش نشان مى دهند. این افراد در طول دوره هاى آلودگى شدید هوا باید فعالیت هاى خود را در بیرون خانه محدود كنند و مراقبت هاى پزشكى بیشترى را خواستار شوند. به غیر از مرگ و میرهاى ناشى از آلودگى هاى بسیار شدید هوا در كوتاه مدت، هر روز بیشتر و بیشتر مشخص مى شود كه آلودگى هوا به مقدار كم در درازمدت مى تواند اثرات زیان آورى بر روى انسان ها داشته باشد. براى مثال تحقیقى كه به تازگى در آمریكا در كالیفرنیاى جنوبى انجام شده است نشان داده زنانى كه در طول دوران باردارى به علت آلودگى شدید هوا- در معرض مقادیر زیاد ازن قرار گرفته اند- با خطر تولد، تأخیر رشد جنین هایشان و تولد نوزادان كم وزن روبه رویند.

در مقابل آلودگى هوا چه باید كرد؟

به گزارش هاى روزانه سازمان هاى كنترل كننده كیفیت هوا توجه كنید. (در تهران مى توانید به وب سایت شركت كنترل كیفیت هوا WWW.AQCC.ORG مراجعه كنید و وضع آلودگى هوا را به تفكیك مناطق مختلف شهر ببینید.)

براى سنجش كیفیت هوا از معیارى به نام ضریب كیفیت هوا (AIR QUALITY INDEX=AQI) استفاده مى شود كه برحسب شدت آلودگى از صفر تا 500درجه بندى مى شود. AQI بالاتر از 100نشان دهنده هواى ناسالم است. در صورتى كه در منطقه زندگیتان AQI از 100بالاتر رفت به خصوص اگر هوا آفتابى باشد یا به علائمى مثل سنگینى قفسه سینه، سوزش چشم یا سرفه دچار شدید، خودتان را از هواى آلوده دور نگه دارید و اقدامات زیر را انجام دهید :

- حتى المقدور در طول روزهایى كه میزان آلودگى هوا بالاست در خانه بمانید. میزان بسیارى از آلاینده هاى هوا در داخل خانه كمتر از خارج خانه است.

- اگر مجبورید از خانه خارج شوید، كارهاى خود را صبح زود انجام دهید یا آنها را به پس از غروب آفتاب موكول كنید. این مسئله به خصوص از لحاظ اجتناب از ازن تولید شده در نتیجه تابش نور خورشید در هواى آلوده شهرهاى بزرگ اهمیت دارد.

- در شرایط آلودگى هوا از ورزش یا فعالیت جسمى شدید در خارج خانه اجتناب كنید؛ هرچه سریع تر تنفس كنید هواى آلوده بیشترى را وارد ریه هاى خود مى كنید. این اقدامات معمولاً در كودكان و بزرگسالان سالم جلوى ایجاد علائم را خواهد گرفت. اما اگر در نزدیكى یك منبع آلوده كننده مشخص زندگى مى كنید یا بیمارى مزمن قلبى یا ریوى دارید با دكترتان براى حفاظت خودتان از آلودگى هوا مشورت كنید.

منبع: اینترنت