تغییرات شدّت و بلندی صدا
وقتی صدایی به گوش شنونده می رسد آن گاه شدّت صدا توسط اعصاب گوش به عنوان بلندی یا آهستگی آن تعبیر می شود. هر چه شدّت صوت بیشتر باشد آن گاه صدا بلندتر شنیده می شود.
اما به نظر شما شدّت صوت (كه یك كمّیّت فیزیكی است) با بلندیصوت (كه یك احساس شنوایی) است چه رابطه ای دارد؟
آیا اگر شدّت صوت دو برابر شود بلندی صدا هم دو برابر می گردد؟
وقتی شدّت صدا دو برابر می شود در گوش احساس شنوایی دو برابر نمی شود به‌عبارتی بلندی صوت متناسب با شدّت صدا نیست.
فرض كنید شما در مقابل یك ضبط صوت نشسته اید و صدایی با تراز 90db به گوش شما برسد. اگر ولوم كنترل صدا ضبط چرخانده شود و تراز شدّت صوت به 91db برسد شما به زحمت این تغییر تراز شدّت را احساس می كنید. معمولاً تغییر تراز صوتی به‌اندازة 1db كمترین تغییر در شدّت صوتی است كه گوش توان تشخیص آن را دارد.
البته تغییراتی در حد 3db (مثلاً از90db به 93db ) نیز هنوز اثر قابل توجّهی در شنوایی نمی گذارد.
آزمایش های شنوایی سنجی این موضوع را نشان می دهد كه اگر بخواهیم بلندی صدا دو برابر احساس و شنیده شود، آن گاه تراز شدّت صوت بایستی به مقدار 10db نسبت به حالت اوّلیه افزایش یابد. به عنوان مثال، یك صدا به شدّت 70db دو برابر بلندتر از صدایی به شدّت 60db شنیده می شود و صدایی به شدّت 80db دو برابر صدایی به شدّت 70db احساس می شود.
اما 10db تغییر در تراز شدّت صوت متناظر با چه تغییری در شدّت صوت است؟
بنا به رابطه ای كه در مثال قبل دیدیم، می توانیم بنویسیم:
بنابراین اگر بلندی صدا دو برابر شود لازمه آن این است كه شدّت صدا ١٠ برابر گردد.
در تصویر زیر دو دستگاه تقویت كننده صوتی را به توان های 20wat و 200wat می بینید. اگر این دو مولد صوت با حداكثر توان خود صدا تولید كنند آن گاه بلندی صدای منبع 200wat فقط دو برابر منبع 20wat خواهد بود.
برای مشاهده مطالب بیشتر راجه به صوت به اینجا مراجعه نمایید.
مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: محسنی
تنظیم: سمیرا بادامستانی
