تبیان، دستیار زندگی
حدیث جنود عقل و جهل را شیخ کلینی از زبان امام صادق و در اصول کافی روایت کرده است
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

لشکر عقل و جهل

شرح جنود عقل و جهل

کتاب «برگزیده ای از شرح حدیث جنود عقل و جهل» به کوشش محمد اسفندیاری و رضا حسینی فر از سوی موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی منتشر شد.

این اثر گزیده ای از کتاب ارزشمند شرح امام خمینی(ره) بر حدیث جنود عقل و جهل است که شیخ کلینی از زبان امام صادق(علیه السلام) در اصول کافی به اختصار روایت کرده است. امام خمینی (ره) در این اثر تلاش دارد در قالب شرحی بر یکی از معروف‌ترین احادیث عرفانی، مضامین بلند انسان شناختی، عرفان نظری، فلسفه اسلامی و اخلاق عملی را بازخوانی کند.

اثر مذکور با هدف شناساندن بعد فرهنگی شخصیت حضرت امام و چکیده سازی برخی از میراث مکتوب حضرت امام(ره) و آسان‌سازی  کتاب ها و فراهم نمودن زمینه برای دسترسی خوانندگان منتشر شده است.

امام خمینی در این اثر تلاش دارد در قالب شرحی بر یکی از معروفترین احادیث عرفانی، مضامین بلند انسان شناختی، عرفان نظری ، فلسفه اسلامی و اخلاق عملی را بازخوانی کند. آراء کلامی و اخلاقی حضرت امام(ره) در این کتاب وضوح بیشتری یافته و همچون کتاب شرح چهل حدیث ایشان، افراد بیشتری می‌توانند از آن بهره بگیرند.

امام خمینی معتقد است که کتاب‌های اخلاقی موجود به جاى پرداختن به اصل تربیت و تصفیه نفوس، در چنبره‌ی‏ الفاظ و اصطلاحات، گرفتار آمده اند

«سماعه بن مهران، راوى این حدیث (جنود عقل و جهل)، مى گوید: نزد امام صادق(علیه السلام) بودم، در حالى که جمعى از یاران و اصحاب آن حضرت گرد ایشان‏ بودند، سخن از عقل و جهل به میان آمد. آن حضرت فرمود: «عقل و لشکر او و جهل و لشکر او را بشناسید تا هدایت‏شوید. آن گاه امام(علیه السلام)، بنا به درخواست راوى با ذکر مقدمه اى درباره ‏چگونگى آفرینش عقل و جهل، لشکریان هر یک از آنها را (که براى‏هر یک، 75 لشکر است) بر شمرد.»

انگیزه حضرت امام(ره) از تدوین این اثر، چنانکه از مقدمه خود ایشان برمى آید، دو نکته است:

1. روش متداول علماى اخلاق براى تربیت اخلاقى، از نظر ایشان، ناکارآمد است و به تعبیر ایشان، کتب مربوط به اخلاق، به جاى ‏آن‌که دوا باشد، نسخه است. در واقع ایشان معتقد است که این‏کتاب ها به جاى پرداختن به اصل تربیت و تصفیه نفوس، در چنبره‏ الفاظ و اصطلاحات، گرفتار آمده اند.

2. حضرت امام(ره) بر این نکته ها پاى فشرده است که هدف اصلى صدور روایات، تصفیه نفس است. بدین ترتیب، پیشوایان دینى که طبیب واقعى نفوس هستند و به راز و رمز تهذیب و تربیت آگاهند، در روایات خود، بهترین شیوه را براى این هدف برگزیده اند و به جاى اینکه نسخه اخلاقى ارائه‏دهند، خود دوا را ارائه کرده اند.

کتاب "شرح حدیث جنود عقل و جهل" نه از متن دست نوشته امام که با تحقیق بر روی تقریرات دو تن از شاگردان ایشان برای اولین بار در سال 1377 ه.ش گردآوری و منتشر شده است.

مقاله ششم کتاب شرح حدیث جنود عقل و جهل به جهت اهمیت آن به چند بخش به نام "‌مقصد" تقسیم شده که شامل 25 مقصد است و هر مقصد به چند فصل طبقه بندی شده است.


منبع: سایت جماران

گروه کتاب تبیان - محمد بیگدلی