دنیایی کمتر از یک وجب

آشنایی با فایل سیستم و گشتی در میان ذخیره سازهای رایانه ای

ابزارهای ذخیره، امروز جزو جدانشدنی زندگی ما هستند. همه ما اگر یک هارددیسک خارجی (اکسترنال) همراه‌ مان نباشد؛ حداقل یک حافظه فلش یو‌اس‌ بی دیگر در جیب یا کیف ‌مان هست.

در کنار کامپیوترمان هم هارددیسک‌ های جانبی‌ ای که با آداپتور به برق شهری متصل می‌ شوند؛ نقش مهمی در ذخیره ‌سازی اطلاعات دارند اما ‌در مرتب کردن و فرمت کردن هارد‌دیسک یکی از مهم‌ ترین نکاتی که همیشه از طرف کاربران فراموش می ‌شود؛ نوع «فایل سیستم» هارددیسک است. ظاهر این واژه خیلی قلمبه، سلمبه است اما مفهوم نسبتا راحتی است که با دانستن جزئیات آن می‌توانید از محیط حافظه، به‌ صورت بهینه استفاده کنید.

فایل سیستم یک متد برای ذخیره و جمع ‌آوری فایل ‌ها و اطلاعات روی ابزارهای ذخیره کامپیوتر است. اصولا کار فایل سیستم، ذخیره فایل ‌ها روی یک بانک اطلاعاتی (دیتابیس) است تا سیستم ‌عامل، امکان مرتب‌ کردن، دستکاری و بازیابی اطلاعات را داشته باشد. فایل سیستم ‌ها در دستگاه‌ های ذخیره اطلاعات مثل هارددیسک‌ ها و سی ‌دی ‌ها، برای نگهداری اطلاعات مربوط به مکان فیزیکی فایل ‌ها روی آنها استفاده می ‌شود.

فایل سیستم ‌های بسیاری وجود دارد که هر کدام از آنها کاربردهای مختلفی دارند. مثلا فایل سیستم استفاده شده در حافظه ‌های فلش با فایل ‌سیستم استفاده شده در بانک‌ های اطلاعاتی متفاوت است ولی مهم‌ ترین فایل سیستم ‌هایی که تمام مردمی که با کامپیوتر سر و کار دارند، باید با آن آشنا باشند؛ از دو یا سه عدد فراتر نمی‌روند.

این سه فایل سیستم را شرکت مایکروسافت ابداع کرد و برای نصب ویندوز از آنها استفاده می ‌شود. اگر تا به حال ویندوز نصب کرده باشید؛ قبل از آغاز نصب ویندوز روی کامپیوتر، از شما درخواست می ‌شود درایوی که می ‌خواهید ویندوز روی آن نصب کنید را با استفاده از یکی از این سه روش، فرمت کنید. هر کدام از این فایل‌ سیستم ‌ها، برتری‌ ها و ضعف‌ هایی نسبت به یکدیگر دارند که بسته به نوع کاربری شما از سیستم‌ عامل ‌تان، از آنها استفاده می ‌کنید.

NTFS یا FAT کدام یک برای شما انتخاب مناسب ‌تری است؟

NTFS یا FAT مساله این است. شاید این سوال مانند سوالات عمیق‌ تر زندگی آن ‌چنان سخت نباشد. برای بیشتر کسانی که از ویندوز XP به بالا استفاده می‌ کنند؛ این سوال بسیار واضح است. NTFS هم قوی‌ تر و هم امنیت بالا‌تری نسبت به فایل سیستم ‌های دیگر دارد. در واقع سه فایل سیستم اصلی در ویندوز XP به بالا وجود دارد که شامل FAT16، FAT32 و NTFS است. در اینجا ویژگی‌ های هر کدام را مرور می‌ کنیم.

FAT

«جدول تخصیص جای فایل» یا FAT یک معماری هارددیسک کامپیوتر است که هم‌ اکنون به ‌صورت گسترده در دنیا استفاده می ‌شود. فایل سیستم ‌های FAT به علت ساختار نسبتا ساده آن، معمولا روی فلاپی ‌دیسک‌ ها، حافظه ‌های فلش، دوربین‌ های دیجیتال و بسیاری دیگر از دستگا ه ‌های قابل حمل مورد استفاده قرار می ‌گیرد. فایل سیستم FAT تقریبا با تمام سیستم‌ عامل‌ های موجود سازگاری دارد. به همین علت این فرمت برای کارت‌ های حافظه SSD بسیار مفید است و یک راه مناسب برای به اشتراک گذاشتن فایل‌ ها در بین سیستم‌عامل ‌های مختلف است. پس توصیه می‌ کنیم که حافظه ‌های فلش خود اعم از انواع کارت ‌ها و فلش مموری‌ های یو‌اس‌ بی را به ‌صورت FAT فرمت کنید اما خود FAT چند نوع دارد:

FAT16

فایل سیستم FAT16 در سال 1981 ابداع شد و به دوران سیستم‌عامل DOS برمی‌ گردد. این فایل ‌سیستم اصالاتا برای مدیریت فایل ‌ها روی فلاپی دیسک طراحی شده بود و طی این چندین سال‌، تغییرات کمی روی آن انجام شده است. این فایل سیستم می‌ تواند هارددیسک را هم مدیریت کند اما کارایی کمتری دارد. مهم ‌ترین برتری‌ ای که این فایل سیستم دارد؛ سازگاری آن با تمام سیستم ‌عامل ‌های مایکروسافت و Linux و بعضی از نسخه ‌های UNIX است.

بزرگ‌ ترین مشکل FAT16 استفاده یک عدد ثابت برای تعداد خوشه ‌های استفاده شده در یک پارتیشن است یعنی اگر حجم یک پارتیشن به دو گیگابایت برسد؛ حجم هر خوشه به 32 کیلوبایت می‌ رسد که این به این معنی است که کوچک‌ ترین فایل ذخیره شده روی هارددیسک 32 کیلوبایت حجم خواهد داشت. FAT16 از فشرده کردن فایل، رمزدار کردن فایل و امنیت پیشرفته به کمک کنترل دسترسی، پشتیبانی نمی‌ کند.

FAT32

فایل سیستم FAT32 که همراه ویندوز 95 معرفی شد؛ یک نسخه کامل‌ تر شده نسخه قبلی آن یعنی FAT16 است که امکان تخصیص خوشه ‌های بیشتری را به ازای هر پارتیشن می ‌دهد. همین باعث افزایش کاربری بسیار بیشتر این فایل سیستم از FAT16 می ‌شود اما این فرمت هم تمام محدودیت‌ های دیگر FAT16 را به ‌همراه خود دارد.

FAT32 یک محدودیت مهم دیگر نیز به محدودیت‌ های FAT16 اضافه می ‌کند و آن این است که سیستم‌ عامل‌ های دیگری که FAT16 را پشتیبانی می ‌کند از FAT32 پشتیبانی نمی ‌کنند. مهم ‌ترین این سیستم‌ عامل ‌ها NT ، UNIX و Linux است اما اگر شما ویندوز XP خود را با FAT32 راه‌ اندازی ‌کنید و فایل‌ های خود را با دیگران به اشتراک بگذارید برای دیگران تفاوتی نخواهد داشت که فایل سیستم شما چیست.

NTFS

تکنولوژی جدید فایل ‌های سیستم به نام NTFS یک فایل سیستم است که در سال 1993 توسط مایکروسافت معرفی شد و هارددیسک‌ هایی با حجم کمتر از 256ترابایت (یعنی عملا همه هارددیسک‌ های موجود) را پشتیبانی می ‌کند.

NTFS اولین بار برای اولین نسخه ویندوز NT معرفی شد. NTFS فایل سیستم بسیار متفاوتی از FAT است. این فایل سیستم با افزایش زیاد امنیت، امکان فشرده کردن تک ‌تک فایل‌ ها و حتی رمزگذاری را امکان‌ پذیر می ‌کند. این فرمت پیش‌ فرضی برای نصب ویندوز XP است. اگر شما بخواهید ویندوز خود را به‌روزرسانی کنید، ویندوز حتما از شما درباره تغییر فرمت خود به NTFS سوال خواهد کرد. اگر شما به ‌روزرسانی را انجام داده ‌اید و اما فرمت را همچنان FAT نگه داشته ‌اید؛ نگران نباشید. شما می ‌توانید از FAT16 یا FAT32 در هر زمان دلخواه به NTFS تغییر فرمت دهید اما به خاطر داشته باشید که برگشت به فرمت‌ های FAT16 و FAT32 کار آسانی نیست، هرچند شما نیازی هم به این کار نخواهید داشت.

فرمت NTFS معمولا با نصب سیستم‌عامل دیگر روی یک کامپیوتر سازگار نیست و زمانی که شما از یک فلاپی دیسک سیستم خود را بوت کنید این فرمت قابل دسترسی نخواهد بود. هرچند دیگر فناوری فلاپی دیسک هم راهی موزه‌ها شده است و این دیگر یک ایراد به‌ حساب نمی ‌آید اما این موضوع تبدیل به یک سنت دیرینه شده و مسوولان سیستم (administration) معمولا توصیه می ‌کنند که کاربران مقدار کمی از پارتیشن خود را به فرمت FAT اختصاص دهند. این فضا برای نگهداری درایورها و نرم ‌افزارهای بازیافت فایل مناسب است و امکان نصب مجدد آنها را برای اوقات اضطراری فراهم می‌ کند و یک مکانیسم برای بیرون آوردن خود از چاهی که خود را در آن انداخته‌ اید؛ محسوب می ‌شود. البته با ارتقای بازیافت اطلاعاتی که در ویندوز XP ایجاد شده است. نیاز به فضای FAT گفته شده کمتر از پیش شده است.

زمان مناسب برای استفاده از FAT16 و FAT32

اگر شما بیشتر از یک سیستم ‌عامل را روی کامپیوتر خود اجرا می ‌کنید؛ باید مقداری از فضای هارددیسک خود را به فرمت FAT تغییر دهید. تمام اطلاعاتی که شما باید با هر دو سیستم‌ عامل به آن دسترسی داشته باشید؛ باید به فرمت FAT16 یا در صورت امکان FAT32 باشد اما باید توجه داشته باشید که با این فرمت شما هیچ ‌گونه امنیتی ندارید و هر کسی با دسترسی به کامپیوتر شما می ‌تواند فایل ‌های شما را بخواند؛ تغییر بدهد و یا آن را پاک کند. در بسیاری از مواقع این امکان از طریق راه دور (شبکه) هم وجود دارد بنابر این فایل ‌های حساس و مهم خود را در پارتیشن‌ هایی به این فرمت نگهداری نکنید.

نویسنده: علی شیرزاد

برگرفته از مجله دانستنیها

تنظیم برای تبیان: فاطمه مجدآبادی