تبیان، دستیار زندگی
هفته کتاب و کتاب‌خوانی یادآور وظیفه ایست بر عهده‌ی فرهنگ‌سازان جامعه اسلامی به خصوص روحانیت و حوزه‌های علمیه
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نقش روحانیت در ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی

 رهبر و کتاب

هفته کتاب و کتاب‌خوانی یادآور وظیفه ایست بر عهده‌ی فرهنگ‌سازان جامعه اسلامی به خصوص روحانیت و حوزه‌های علمیه تا با ترویج این امر مبارک، ضمن مستحکم ساختن پایه های علمی و فرهنگی جامعه، آن را در برابر توفان هجمه فرهنگی بیگانگان بیمه سازند.

امروزه اینترنت و استفاده از آن از یک سو و رسانه های گروهی مانند سینما و تلویزیون از سوی دیگر به قدری گسترش پیدا کرده که حتی در کوچکترین روستاها نیز مردم، خصوصا قشر جوان ساعت های بسیار زیادی از وقت خود را صرف استفاده از تلویزیون، سینما و اینترنت می کنند.

این مهم هرچند در ظاهر امری خوش‌یمن و فرهنگ ساز جلوه می کند اما اگر مو شکافانه به این امر نگریسته شود، مشاهده می شود که هر چند اثر گذار باشد و فرهنگ ساز اما از سوی دیگر بر روی مخاطبان خود نسبت به کتاب و کتاب خوانی اثر منفی می گذارد، به نحوی که عموم کسانی که شیفته جذابیت های تلویزیون و اینترنت هستند دیگر کمتر جذب کتاب و کتاب خوانی می شوند و این امر نه تنها به صلاح ایشان که به صلاح جامعه نیز نیست.

رسانه های جمعی خصوصاً اینترنت مخاطبانی کوتاه‌طلب، خلاصه‌طلب و در عین حال تنوع‌طلب تربیت می‌کند که این گونه مخاطبان هیچ انگیزه ای برای انتخاب و مطالعه کتاب ندارند .

آنچه مسلم است به هیچ وجه نمی توان جلوی ارابه چموش رسانه ای همچون اینترنت را گرفت اما می توان با یک برنامه ریزی صحیح، کارشناسی شده و مدون و منظم تا حدودی مانع از حذف کتاب و فرهنگ کتابخوانی شد.

امروزه اینترنت و استفاده از آن از یک سو و رسانه های گروهی مانند سینما و تلویزیون از سوی دیگر به قدری گسترش پیدا کرده که حتی در کوچکترین روستاها نیز مردم، خصوصا قشر جوان ساعت های بسیار زیادی از وقت خود را صرف استفاده از تلویزیون، سینما و اینترنت می کنند

این نکات زنگ خطری هستند برای متولیان فرهنگی کشور خصوصا بخش حوزوی که باید در صدد برنامه ریزی قوی و کارآمد برای احیاء جدی فرهنگ کتاب و کتابخوانی برآیند و به این فرهنگ جانی دوباره ببخشند.

همه ساله در اواخر آبان ماه که مقارن است با روز کتاب و کتابخوانی یکی از تیتر‌های خبری عموم رسانه های جمعی اعم از تلویزیون، رادیو و پایگاه های اینترنتی مقالات و اخباری است پیرامون کتاب و کتابخوانی؛ اما اینکه این مقالات و مطالب چقدر موثرند و تا چه مقدار کاربردی هستند و تا چه حد به نتایج این اخبار و آمار اعتنا و عمل می شود حرف دیگری است و مجالی دیگر می طلبد برای سنجش و بینش.

اما صحبت اینجاست که چرا فقط در این ایام به مساله مهمی چون کتاب و کتاب خوانی پرداخته می شود؟ آیا این امر آنقدر ارزش ندارد که در طول سال ما شاهد صحبت و بحث پیرامون این مقوله موثر فرهنگی باشیم ؟

مقام معظم رهبری در دیدار با دست اندرکاران برگزاری هفته کتاب در سال 75 این گونه فرمودند:

«من هر زمانی که به یاد وضع کتاب در جامعه خودمان می افتم قلبا غمگین و متاسف می شوم. این به خاطر آن است که در کشور ما به هر دلیلی که شما نگاه کنی باید کتاب اقلاً ده برابر این میزان رواج و توسعه و حضور داشته باشد.

اگر به دلیل پرچم داری تفکر اسلامی و حاکمیت اسلام به حساب بیاورید این معنا صدق می کند چون اسلام به کتاب و خواندن و نوشتن خیلی اهمیت می دهد هر منصفی به بیانات نبی مکرم اسلام و ائمه (علیهم السلام) و پیشوایان اسلام نگاه کند می بیند که اینها در چه زمانی به کتاب و کتاب خوانی دعوت می کردند . اسلام پرچم دار کتاب‌خوانی است.

هر چند فعالیت های حوزه علمیه خصوصا‌ً در سال های اخیر در زمینه تخصصی کردن انتشارات و تالیفات غیرقابل انکار که قابل توصیف است لیکن حوزه های علمیه ناگزیرند از اینکه حداقل به هر نحو ممکن فضایی را فراهم کنند که طلاب و روحانیون با مسائل و مباحث روز آشنا شوند

اگر از این جهت هم حساب کنید که امروز این ملت، ملتی است که در دنیا دچار ستم های ناشی از اعلام غرض قدرت های استکباری جهان است، پس باید از خودش دفاع کند. کدام دفاع ملی است که در درجه اول متکی به فرهنگ و آموزش و بینش و دانش نباشد؟ پس، باز هم به کتاب برمی‌گردیم. یعنی شما از هر طرف که بچرخید مجبورید به کتاب اهمیت بدهید.»

بر اساس آنچه در یک بررسی اجمالی به دست می آید باید گفت امروزه حوزه های علمیه و در راس آن روحانیت باید در دو محور فعالیت های خود را در راستای گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی تدوین کنند .

الف) نهادینه کردن فرهنگ کتاب و کتابخوانی در حوزه های علمیه خصوصاً در بین طلاب جوان:

به نظر می رسد که این امر از دو جهت مهم است. یکی آنکه مسلماً طلاب و روحانیون به عنوان یکی از اقشار متولی فرهنگی کشور بیش از هر قشر دیگری نیازمند مطالعه کارآمد، موثر و به روز می باشند. دیگر آنکه طلاب و روحانیون اگر در صدد فرهنگ سازی در این زمینه باشند قطعاً پیش از آن خود باید اهل مطالعه باشند. در این راستا به عنوان نمونه می‌توان برنامه‌ریزی برای دوره مطالعاتی کتب شهید مطهری و تفسیر المیزان اشاره کرد.

همه ساله در اواخر آبان ماه که مقارن است با روز کتاب و کتابخوانی یکی از تیتر‌های خبری عموم رسانه های جمعی اعم از تلویزیون، رادیو و پایگاه های اینترنتی مقالات و اخباری است پیرامون کتاب و کتابخوانی؛ اما این مقالات و مطالب چقدر موثرند؟

هر چند فعالیت های حوزه علمیه خصوصا‌ً در سال های اخیر در زمینه تخصصی کردن انتشارات و تالیفات غیرقابل انکار که قابل توصیف است لیکن حوزه های علمیه ناگزیرند از اینکه حداقل به هر نحو ممکن فضایی را فراهم کنند که طلاب و روحانیون با مسائل و مباحث روز آشنا شوند.

ب) نهادینه کردن فرهنگ کتاب و کتابخوانی در بین اقشار مختلف جامعه:

این محور از نظر منطقی در واقع مرحله بعد از برنامه ریزی برای حوزه های علمیه است به این معنا که یک طلبه وقتی خود یک عامل فرهنگ کتاب و کتابخوانی باشد می تواند در یک منطقه تبلیغی در این زمینه فرهنگ ساز باشد چرا که روحانیت به عنوان یک قشر موثر در جامعه در زمینه فرهنگ سازی کتاب و کتابخوانی می تواند نقش بسزایی داشته باشد.

در این راستا اقتضای شرایط آن است که حوزه علمیه از یک سو با تشکیل یک ستاد فرهنگی و از سوی دیگر برنامه ریزی و تخصیص بودجه کلان برای کتاب و کتابخوانی نقش خود را در این عرصه تبیین و تثبیت کند چرا که رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند: «الان ترویج دین در میان مردم و نسل جوان با ترویج دین در صد سال پیش به کلی متفاوت است. شما اگر کتاب و استدلال صد سال پیش را جلوی جوانان امروز بگذارید، دل آنان را جذب نخواهد کرد.

امروز مسائل و شبهات و افکار جدید مطرح است آن کسی که می خواهد اسلام را مورد حمایت قرار بدهد باید فکر و ابتکار جدید و صلاحیت های لازم را برای برخورد با شبهات در خودش به وجود بیاورد.»


منبع: رسالت

گروه کتاب تبیان