مذاکره با طالبان

بخش سیاسی- تشکیل شورای عالی صلح افغانستان، از مهم ترین ابتکارهای کرزای است تا بلکه بتواند با رهبران گروه شورشی طالبان به منظور پایان دادن به درگیری ها مذاکره کند. این شورا در ماه گذشته اولین جلسه خود را تشکیل تا بارقه های امیدی در جهت بازگشت آرامش به این کشور در دل افغان ها شکل گیرد . طرح تشکیل این شورا ژوئن گذشته در نشست لویی جرگه به تصویب رسید. مأموریت این شورا آغاز مذاکره و گفتگو با شورشیان، ٩ سال پس از سقوط هسته مرکزی طالبان و آغاز درگیری های پراکنده در گوشه کنار این کشور است.

سخنگوی شورای عالی صلح افغانستان در چند روز گذشته آمادگی این شورا را برای مذاكره با طالبان حتی در كشوری جز افغانستان را نیز اعلام كرده است. «قیام الدین کشاف» در یک کنفرانس خبری در کابل گفته که تقاضاهای مشروع طالبان پشت میز مذاکره، با دقت از جانب دولت افغانستان بررسی خواهد شد و همچنین گفته است: «آنها (طالبان) امتیاز می‌خواهند و ما این امتیازات را می‌دهیم.»

شورای عالی صلح افغانستان، از 70 عضو شامل جنگ سالاران، چندین زن و شماری از اعضای کابینه کرزای تشکیل شده است.

سبقت الله مجددی رئیس سنا، برهان الدین ربانی نمایندۀ پارلمان و رئیس جمهوری پیشین افغانستان، غلام فاروق وردک وزیر معارف و شماری از جنگ سالاران و رهبران جهادی پیشین این کشور از جمله محمد محقق، عبدالرب رسول سیاف، آیت الله آصف محسنی، سید احمد گیلانی، نورالله سادات، محمد اسماعیل خان، محمد اکبری، عبدالهادی ارغنده وال اعضای این شورا را تشکیل داده اند.

مولوی ارسلان رحمانی وزیر عدلیه (دادگستری) و رئیس دادگاه عالی طالبان، عبدالحکیم مجاهد نماینده طالبان در سازمان ملل متحد، و شماری دیگر از مقامات دولت طالبان نیز از سوی کرزای به عضویت این شورا منصوب شده اند.

ساره سرخابی، جمیله حمیدی، حوا علم نورستانی از اعضای پارلمان، ناجیه نوری عضو سنا و گلهار جلال، گلالی ورصافی و قمر خوستی زنان عضو این شورا هستند.

کارشناسان حضور هشت زن افغان در این نهاد را بیانگر توجه دولت به نقش و حضور زنان در سیاست آتی این کشور می دانند. این زنان در حالی به عنوان اعضای شورای صلح معرفی شده‌اند که مخالفین حکومت، اعتقادی به حقوق و حضور زنان برای تحصیل و کار در جامعه سنتی افغانستان ندارند. چه رسد به حضور در نهادی که وظیفه آن گفتگو با مخالفین برای همکاری جهت برقراری صلح باشد.

برهان الدین ربانی كه در گذشته از چهره های مخالف گروه طالبان بود، اینك در صدر نهادی قرار دارد كه مسئول گفتگو با این گروه است. وی از پشتیبانی كرزای برخوردار است و به گفته خودش در سال های اخیر با برخی رهبران طالبان كه مایل به مذاكره با حكومت بودند، تماس هایی داشته است.

ربانی مسوولیت نهادی را برعهده دارد كه شماری از اعضا و رهبران قدرتمند جناح های پیشین و نیز برخی از اعضای سابق طالبان در آن عضویت دارد. او چندی قبل هم به عنوان رییس جرگه مشورتی صلح كابل برگزیده شد. به اعتقاد وی دستیابی به صلح نیاز به اراده ملی و مساعدت نهادهای مختلف دارد كه به لطف خداوند و تلاش مردم، صلح و امنیت در افغانستان برقرار خواهد شد و مردم از بدبختی های ناشی از جنگ نجات می یابند. او از افغان ها خواسته است تا بدون توجه به مسایل قومی، زبانی و مذهبی با همكاری یكدیگر برای اعاده صلح كوشش كنند تا شاهد استقرار صلح پایداری در كشور باشند.

رسیدن به صلح و ثبات در افغانستان برای کرزای اهمیت فراوان دارد. از نظر رییس جمهوری افغانستان، رهبران جهادی و برخی از اعضای سابق گروه طالبان می‌توانند نقش فعال تری در ایجاد صلح و فراهم ساختن زمینه مذاکره با مخالفین بازی کند.

حامد کرزای که این روز های تمامی تلاش خود را برای موفقیت این شورا در انجام وظایفش به کار گرفته است در مراسم افتتاح این شورا سخنان مهمی را ایراد کرد و تقریبا خط مشی این شورا را مشخص نمود و نشان داد که با امید به نتیجه عملکرد این شورا می نگرد. او گفت: «تلاش های صلح دولت افغانستان با طالبان، از حمایت بین المللی برخوردار است. ...شورای عالی صلح در تصمیم های خود مستقل و خودمختار است و دولت افغانستان در جایی که شما ضرورت داشته باشید، همکار شما خواهد بود. ...ما از مخالفان، طالبان و هر کسی که مایل است به افغانستان خدمت کند، دعوت می کنیم از فرصتی که با تشکیل شورای عالی صلح ایجاد شده است استفاده کند و به ما در بازگرداندن صلح و آرامش به کشور کمک کند».

شورشیان طالبان كه در حال جنگ نامنظم با نیروهای دولتی و نظامیان خارجی هستند تاکنون بارها درخواست ها و پیشنهادات مقامات کابل را برای گفتگو رد کرده و تاکید کرده اند زمانی حاضر به مذاکره با مقامات کابل خواهند شد که نظامیان آمریکایی به طور کامل خاک افغانستان را ترک کنند.

این گروه پس از انتخاب ربانی در بیانیه خود گفته بود با ساختار كنونی شورا و با این انتخاب كه ربانی در صدر شورا قرار دارد، كنار نخواهند آمد، هرچند ممكن است این انتخاب براساس برخی مصلحت اندیشی ها صورت گرفته باشد.

با توجه به ساختار شورا كه مركب از مجاهدین سابق، مسوولان پیشین حزب اسلامی، رهبران قبلی طالبان و تعدادی از بزرگان قومی و زنان افغان است نمی توان چندان به صلح و مصالحه در افغانستان امیدوار بود. برخی از مخالفان این شورا را شورایی نمادین می دانند زیرا دولت در خارج از تشكیلات شورا روند مصالحه با مخالفان را خود نیز به تنهایی تعقیب می كند.

همچنین ترکیب این نهاد به گونه‌ای است که در صورت پرداختن به منافع قومی، زبانی و نادیده گرفتن مصالح ملی کار نهاد با مشکل مواجه خواهد شد. اعضای شورای صلح در گام اول باید برای تقویت پروسه صلح ضمن رفع اختلافات درونی میان خود و فراهم ساختن بستر لازم برای مذاكره با مخالفین، پشتیبانی دولت پاكستان را كه از طالبان حمایت می كند جلب نمایند. ربانی در زمان حاكمیت طالبان در افغانستان از رهبران جبهه متحد شمال بود كه علیه این گروه مسلحانه مبارزه می كرد و پاكستان نیز به همین دلیل نسبت به انتخاب او به سمت رئیس این شورا سوء ظن دارد.

با توجه به چالش های پیش روی این نهاد، مقامات دولتی امیدوار هستند كه این نهاد بتواند با جلب اعتماد مخالفان، شورشیان را به پای میز مذاكره بكشاند. همچنین از مقام های دولتی نقل قول شده است كه پس از شكل گیری شورای عالی صلح تعدادی بیشتری از طالبان برای آغاز مذاكره با دولت تشویق شده اند اما برخی كارشناسان بر این عقیده اند كه معرفی ربانی به عنوان رییس شورا، می تواند اعتماد طالبان را نسبت به شورا كمتر كند. برخی افراد هم بر این عقیده هستند كه معرفی ربانی به عنوان رییس شورا، به معنای عدم جدیت دولت در زمینه سازی برای شروع مذاكره با مخالفان است چرا كه تعدادی از اعضای این شورای عالی صلح، سابقه جنگ با طالبان را دارند و همین موضوع نیز  پیشبرد مذاكره را مشكل می سازد.

دیگر چالش پیش روی شورای صلح افغانستان وجود پیش شرط خروج نظامیان خارجی از این کشور در شروع مذاکرات از سوی مخالفین مسلح و حکومت است که کار اعضای شورای را تا حدود زیادی مشکل خواهد کرد.

گروه جامعه و ارتباطات

تنظیم:مسلم حقیقی