وظايف و کارکردهاي طلاب

اين که چه کاري با طلبگي منافات دارد و چه شغلي منافات ندارد و يا اينکه اگر به طلبه اي بگويند آقاي دکتر فلاني٬ خوب است يا نه. و اينکه اصولا به چه چيزي کار طلبگي گفته مي‌شود و چه چيزي با آن منافات دارد؟!! از جمله پرسش‌هاي جدي و مورد نياز است و پاسخ به آن مي‌تواند بسياري از مسائل و مشکلات حوزه و طلاب ما را برطرف کند.

در ادامه مقالات گذشته به کار و وظايف طلبگي و تببين معيارها و شاخصه‌هاي آن مي‌پردازيم.

روحانیت وظیفه دارد در راه به‏فهمی دین خدا، هر گونه تلاشی را به كار گیرد. انواع فعالیت‏های علمی (عقلانی، تجربی و...) با هدف كشف آفاق جدید دین خدا، از وظایف روحانی است. هدف اصلی او، به‏فهمی دین است و در این راه مقدمات لازم را باید كسب كند؛ ولی بسیار تفاوت است میان كسی كه می‏خواهد عالِم فلسفه و روان‏شناسی باشد با كسی كه فلسفه و روان‏شناسی را در خدمت فهم معارف دین می‏خواهد. هم‏چنین، میان كسی كه عالم صرف و نحو است و كسی كه صرف، نحو و ادب عربی را در خدمت فهم قرآن و حدیث می‏خواهد. د

علاوه بر فهم دین، ابلاغ پیام دین و دفاع از دین، حوزه‏های علمیه متكفل تحقق دین در جامعه نیز هستند. حوزه پیش از انقلاب توان مهندسی كلان فرهنگی و بنیان‏گذاری فرهنگ اسلامی در سطح جامعه جهانی را نداشت و از مجاری قدرت اجتماعی و تأثیرگذاری بر كلان جامعه محروم بود؛ بدین جهت بیشتر به طراحی، توسعه، ترویج و دفاع از نظام معرفتی دین می‏پرداخت و در كنج ضعف و انزوا و محدودیت به همین مقدار بسنده كرده بود.

اما با پیروزی انقلاب اسلامی و توسعه اختیار عالمان دین، مسئولیت‏های سنگین‏تری بر دوش حوزویان قرار گرفت. حوزه امروز باید در صدد ارایه الگوی همه‏جانبه اداره جامعه اسلامی ـ و غیر اسلامی ـ بر اساس آن نظام معرفتی و حركت به سوی تمدن‏سازی اسلامی باشد. تمدن‏سازی اسلامی، یعنی ایجاد یك تحول اجتماعی فراگیر و تلاش برای تشكیل جامعه آرمانی بر اساس نظام آموزه‏های اسلامی؛ جامعه‏ای كه در آن كسب معرفت و اجرای احكام فقهی، حقوقی و اخلاقی اسلام، روان و پویا و مستمر باشد. این نسل، بر خلاف نسل اول كه وظیفه‏اش به هم زدن بنیان جامعه و فرهنگ كهن آن بوده، وظیفه‏اش پی‏ریزی یك فرهنگ نو، جامعه نو و تمدن جدید است.

بنابراین، كاركردها و رسالت‏های حوزه، پیش و پس از انقلاب، بسیار متفاوت گشته و در پرتو آن، نقش‏ها و كاركردهای طلبه نیز توسعه یافته است. با توجه به این نكته، به نظر می‏رسد به عنوان وجوب كفایی حوزه باید در رشته‏های مختلف علوم انسانی كه مهندسی فرهنگی جامعه بر آن متوقف است، وارد شود.

با این توضیح‏ها، گویا شاخصی برای شناخت كار طلبگی از كارهای دیگر به دست آورده‏ایم. كار طلبگی، كاری است كه این رسالت‏ها را تأمین كند. فعالیتی كه مستقیماً این رسالت‏ها را تأمین كند، قطعاً كار طلبگی است. فعالیتی كه با واسطه به تأمین این رسالت‏ها كمك كند نیز، اگر هیچ نهاد دیگری نتواند از ایفای آن برآید؛ یعنی قابل واگذاری به اصناف دیگر نباشد، كار طلبگی است. اما اگر در تأمین این اهداف نیاز به چند واسطه داشته باشد و نیز، قابل واگذاری به سایر اصناف باشد، كار طلبگی به شمار نمی‏رود؛

مثلاً آشپز یا راننده‏ای كه در اختیار سازمان روحانیت قرار دارد، در نهایت به رسالت‏های روحانیت كمك می‏كند؛ اما كار طلبگی نمی‏كند. ترجمه متون اسلامی كه نیاز به تخصص ویژه حوزوی دارد و ممكن است قابل واگذاری به دیگران نباشد، كار طلبگی به شمار می‏رود؛ گرچه این فعالیت در تأمین آن غایات، به عنوان یك واسطه عمل می‏كند. ممكن است طلبه با هم‏كاری دیگر تخصص‏ها یك پروژه مشترك را اجرا كند؛ مثلاً با مشاركت یك فیلم‏ساز یا كارگردان به نشر معارف الهی بپردازد و مهارت او را به تخصص خود پیوند زند.

طلبه، نیرویی است كه باید در خدمت رسالت‏های انبیا، امام زمان (عج) و حوزه‏های علمیه قرار گیرد. از میان این رسالت‏ها، فهم دین ـ در حدود ممكن ـ بر ابلاغ و اجرای دین تقدم دارد و قطعاً دوره زمانی مشخصی را باید به این مهم اختصاص داد. در این دوره، عمده توان و زمان طلبه باید صرف آموختن معارف دینی و به‏دست‏آوردن مقدمات آن گردد و هر فعالیت دیگری، به شرطی در زمره فعالیت‏های صنفی طلبه قرار می‏گیرد كه در همین راستا باشد.

زي طلبگي - محمد عالم نوري زاده

تهيه و فرآوري - محمد حسين امين- گروه حوزه علميه تبيان