نخستین شماره مجله الكترونیك تاریخ شفاهی رونمایی شد
نخستین شماره مجله الكترونیك تاریخ شفاهی به همت مركز مطالعات و تحقیقات فرهنگ و ادبیات پایداری حوزه هنری رونمایی شد.
به گزارش روابط عمومی، «مرتضی سرهنگی» مدیر مركز مطالعات و تحقیقات فرهنگ و ادبیات پایداری حوزه هنری - در نشستی كه امروز به این منظور برگزار شد، گفت: حافظه انسان یك جاده لغزنده برای خاطرات است و نمی‌شود این جاده را به حال خود رها كرد، بخصوص خاطراتی كه به دو تحول بزرگ جنگ و انقلاب مربوط است.
او افزود: دفتر ما تجربه بیش از دو دهه فعالیت در این دو عرصه را دارد و مجله الكترونیكی را نیز به همین منظور راه‌اندازی كرده است.
سرهنگی اظهار كرد: نگارش تاریخ شفاهی در همه كشورهایی كه جنگ یا انقلاب را تجربه كرده‌اند، دیده می‌شود. به عنوان مثال كشور بوسنی سه سال جنگ كرد و اكنون انجمن حفظ دستاوردهای جنگ بوسنی را دارد. همچنین بعد از جنگ جهانی دوم، ثبت تاریخ شفاهی از آمریكا شروع شد و آثار زیادی در این زمینه نوشتند.
مدیر مركز مطالعات و تحقیقات فرهنگ ادبیات پایداری حوزه هنری با بیان این‌كه امروز در طلایی‌ترین دوران تاریخ شفاهی انقلاب قرار داریم، گفت: چنانچه قبلاً نیز گفته بودم، شاید در خوشبینانه‌ترین شرایط، ما برای جمع‌آوری خاطرات شفاهی جنگ و انقلاب 10 سال فرصت داشته باشیم كه این زمان در تاریخ‌نگاری یعنی دو هفته كه بسیار كم است.
به گفته او، این خاطرات مانند استخوان‌بندی بدن انسان است، اگر از شاهدان عینی، شرح وقایع و حوادث را نداشته باشیم، در واقع آن استخوان‌بندی را نخواهیم داشت و در این صورت این وقایع مانند خمیری فرو می‌ریزند.
سرهنگی در ادامه گفت: هفته‌نامه الكترونیك تاریخ شفاهی برای ما یك انتخاب است و انتخاب دو زبان عربی و انگلیسی انتخاب دیگری است كه ارتباط ما را با دنیای بیرون گسترده‌تر می‌كند تا این هفته‌نامه در برابر تصویر سیاهی كه از ایران در دنیا ساخته شده است، برای كسانی كه می‌خواهند جلو پای‌شان را بهتر ببینند، چراغ كوچكی باشد.
او اظهار كرد: مهم نیست ما چه چیزی یاد گرفتیم؛ مهم این است كه چه چیزی یاد می‌گیریم؛ مجله الكترونیكی یكی از روزنامه‌هایی است كه ما می‌توانیم آن‌چه را یاد گرفته‌ایم، از طریق آن به دیگران انتقال دهیم.
«حجت‌الاسلام سعید فخرزاده» مسئول دفتر تاریخ شفاهی نیز در سخنانی گفت: در حال حاضر وقتی ما به تاریخ نگاه می‌كنیم، آن‌چه به ذهن می‌آید، اسناد و منابع مكتوب است كه البته به عنوان منابع اصلی تكوین تاریخ قلمداد می‌شود.
او افزود: اما به نظر می‌رسد با توجه به تحولات سریعی كه در دنیای امروز اتفاق می‌افتد، تاریخ‌نگاران باید آهسته آهسته توجه بیشتری به تاریخ شفاهی داشته باشند؛ گرچه امروزه كشورهای پیشرفته به این نوع تاریخ‌نگاری نیز توجه دارند و حتی در دانشگاه‌های آن‌ها تدریس می‌شود.
فخرزاده اظهار كرد: انقلاب ما یك انقلاب خودجوش بود و سازمان و نهادی در كنار آن وجود نداشت كه حوادث و وقایع آن را به طور منظم ثبت و ضبط كند؛ بنابراین همه‌ی وقایع در ذهن مردم ثبت شده است و اگر ما بخواهیم به پدیده انقلاب نگاه كنیم، استفاده از منابع تاریخ شفاهی بسیار راهگشا خواهد بود.
او خاطرنشان كرد: در ابتدا تاریخ شفاهی به حوزه دفاع مقدس می‌پرداخت؛ اما كم كم ضرورت پرداختن به موضوع انقلاب نیز احساس شد؛ چرا كه این دو مانند تنه و شاخ و برگ یك درخت تناور رابطه‌ی تنگاتنگی با هم دارند.
مسئول دفتر تاریخ شفاهی گفت: از سال 72 بخش تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی راه‌اندازی شد، از آن زمان تاكنون با بیش از 800 نفر مصاحبه كردیم كه معادل بیش از 6 هزار ساعت شده است كه بر اساس آن بیش از 40 هزار جلد كتاب تنظیم شده و انتشار یافته است و كتاب‌های زیادی نیز در مسیر تدوین و انتشار هستند.
او افزود: در ابتدا كتاب‌های ما فردمحور بود و بر اساس مصاحبه با افراد و انعكاس خاطرات آن‌ها شكل می‌گرفت؛ اما بعدها كه اطلاعات ما قوی‌تر شد، فعالیت‌های موضوعی را آغاز كردیم. اكنون موضوع تسخیر لانه‌ی جاسوسی را در دستور كار داریم كه پنج سال است تحقیق در این زمینه را آغاز كرده‌ایم و با بیش از 5 هزار نفر كه به طور مستقیم یا غیر مستقیم با این حادثه ارتباط داشتند، گفت‌وگو كردیم و اخبار و اطلاعات پیرامونی این حادثه را نیز در تلاش هستیم كه به طور كامل ثبت و ضبط كنیم.
به گفته فخرزاده، خاطرات نوفل لوشاتو، زندان‌های رژیم پهلوی، دهه‌ی اول انقلاب و ترور شاه از دیگر موضوعاتی است كه به آن‌ها پرداخته می‌شود.
او اظهار كرد: هدف ما بسترسازی برای شناخت عمیق نسبت به موضوع انقلاب است تا با این شناخت، شاهد افزایش تولیدات در موضوع انقلاب اسلامی باشیم.
محسن كاظمی - دبیر سایت تاریخ شفاهی - هم صحبت‌های خود را با خاطره‌ای آغاز كرد و گفت: تاریخ شفاهی بر بستر خاطره شكل گرفته است.
او با ارائه توضیحاتی درباره‌ی سایت و هفته‌نامه تاریخ شفاهی گفت: سایت تاریخ شفاهی ایران از بهمن 1386 و در آستانه‌ی برگزاری چهارمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی به شكل آزمایشی و سپس از بهمن 1387 به طور رسمی كار خود را آغاز كرد.
كاظمی اعلام كرد: بنا داریم از دی‌ماه یا بهمن سال جاری زبان عربی سایت را نیز فعال كنیم، اكنون در حال تأمین برنامه هستیم و وقتی به حد نصاب متعارفی برسیم، زبان عربی هم در سایت و هم در هفته‌نامه راه‌اندازی خواهد شد.
او افزود: از اهداف مهم سایت تاریخ شفاهی، از ایجاد فضای مناسب برای تضارب افكار و آرا و نظریات مختلف در گستره تاریخ شفاهی، ایجاد تعامل و ارتباط با محققان و مجامع تاریخ شفاهی در داخل و عرصه بین‌المللی و در پرتو آن ارائه آخرین دستاوردها و اطلاعات تاریخ شفاهی به دنیا می‌توان نام برد كه البته همین اهداف برای مجله الكترونیك تاریخ شفاهی نیز تعریف شده است.
دبیر سایت تاریخ شفاهی درباره ضرورت راه‌اندازی سایت و هفته‌نامه تاریخ شفاهی گفت: در شرایط كنونی، مراكز جهانی قدرت آگاهانه به بمباران اطلاعاتی افكار و اذهان عمومی می‌پردازند تا به وسیله‌ی آن به مقاصد و نیات خود برسند. در این میان داده‌های درست و غلط آوارشده در دید عموم، ممكن است كانون توجهات را از جهات اصلی وقایع دور و به سویه‌های فرعی معطوف كند؛ بنابراین ما در صددیم كه در این میان فقط تماشاچی نباشیم و تخریب‌های اطلاعاتی و فریب اذهان عمومی را به حداقل برسانیم.
او افزود: در این میان ما با تكیه بر توانایی‌ها و استعدادهای موجود در جامعه ایرانی بر آن شدیم تا در فضای مجازی كه امروز جولانگاه اصلی اطلاعاتی است، دو منشور سایت تاریخ شفاهی ایران و هفته‌نامه‌ی تاریخ شفاهی را ایجاد كنیم.
كاظمی اظهار كرد: تاریخ شفاهی، تاریخی است علیه فراموشی؛ چرا كه ما از ذهن آدم‌ها و خاطرات آن‌ها استفاده می‌كنیم.
او افزود: در دنیا تاریخ شفاهی به تاریخ معاصر می‌پردازد و اساسا وقایع تاریخی خیلی دور مورد توجه آن نیست. در ایران نیز چون تاریخ معاصر ما در اصل متكی بر دو پدیده‌ی خیلی بزرگ انقلاب اسلامی وجنگ تحمیلی است، طبیعی است كه بستر تاریخ شفاهی در همین دو موضوع گسترده شود.
دبیر سایت تاریخ شفاهی گفت: بارها و بارها شنیده‌ایم كه می‌گویند تاریخ را پادشاهان و قهرمانان می‌نویسند؛ اما تاریخ شفاهی، تاریخ طبقات ساكت جامعه است؛ مثلا وقتی ما در بستر جنگ كتابی منتشر می‌كنیم فقط قصه فرماندهان را نمی‌نویسیم؛ بلكه به ثبت خاطرات تمام رزمندگان جنگ می‌پردازیم.
او اظهار كرد: در دنیا علم‌دار تاریخ شفاهی، مراكز آكادمیك هستند؛ ولی در ایران مراكز تحقیقاتی و مؤسسات پژوهشی این بحث را دنبال می‌كنند و متأسفانه مراكز آكادمیك در برابر این پدیده تاریخ‌نگاری مقاومت می‌كند.
محسن كاظمی ابراز امیدواری كرد، سایت و هفته‌نامه تاریخ شفاهی به همگانی شدن تاریخ شفاهی در ایران كمك كنند و آینه تمام‌نمای فعالیت‌های تاریخ شفاهی در ایران باشد.
به گفته‌ی او، هفته‌نامه تاریخ شفاهی به آدرس www.ohwm.ir و پست الكترونیكی info@ohwm.ir قابل دسترسی است.
تنظیم: هومن بهلولی
