جذابیت‌های بازی در نقش‌های تاریخی

سریال‌های تاریخی را می‌توان در ردیف سریال‌هایی قرار داد كه مردم به تماشای آنها می‌نشینند تا از موضوعی تاریخی باخبر شوند و بخشی از تاریخ را كه ندیده‌اند با استفاده از تصاویر ساخته شده برای آن دوره در یك اثر تاریخی ببینند. در این سریال‌ها آن چه بیشتر برای بیننده اهمیت دارد، داستانی است كه روایت می‌شود.

بیننده دوست دارد تاریخ را بداند البته نه تاریخ خشك و رسمی را كه در كتاب‌ها جا خوش كرده‌اند. مردم تاریخی را دوست دارند كه قصه‌اش پرمایه باشد، یعنی به حاشیه‌ها بیشتر از اصل پرداخته شده باشد و آدم‌های تاریخی به تصورات آنها نزدیك‌تر باشند تا به آدم‌های واقعی تاریخ. مثل سریال «هزار دستان» كه تاریخ نیست اما داستانی دارد كه در تاریخ معاصر اتفاق افتاده است.

سریال‌های تاریخی می‌توانند از منظر نویسنده و كارگردان روایت شوند اما در سریال‌های مذهبی كه به نوعی در زیر گروه سریال‌های تاریخی جای می‌گیرند، نمی‌توان زیاد دخل و تصرف كرد. حتی تخیلات نویسنده و كارگردان هم باید براساس مستندات تاریخی شكل بگیرند. این سریال‌ها كه بیشتر شخصیت‌محور هستند، می‌توانند آگاهی مردم را راجع به شخصیت یا شخصیت‌های مذهبی بالا ببرند.

از متن كه بگذریم، آنچه باعث می‌شود یك سریال تاریخی مورد توجه مردم قرار بگیرد بازیگرانی هستند كه در این گونه آثار نقش شخصیت‌هایی را بازی می‌كنند كه یا مورد علاقه مردم هستند یا مردم از آنها منزجر هستند. در 30 سال گذشته سریال‌های تاریخی زیادی در كشور ما ساخته شدند كه در هر كدام از آنها بازیگرانی درخشیده اند و نقش‌های خود را به بهترین شكل اجرا كردند. برای بازبینی این نقش‌های ماندگار و بازیگرانی كه این نقش‌ها را در حافظه مردم به ثبت رساندند می‌توان از امروز به گذشته رفت.

سریال مختارنامه یك سریال مذهبی است كه بازیگران معروفی نقش‌های اصلی آن را بازی می‌كنند. اما 2 شخصیت اصلی آن را كه یكی در قطب مثبت است و دیگری در قطب منفی 2 بازیگری اجرا می‌كنند كه هر كدامشان اصول و قواعد خاص خودشان را دارند.

مختار را فریبرز عرب‌نیا بازی می‌كند كه می‌داند در ذهن‌ها برای همیشه ماندگار خواهد شد چون با هیبتی كه دارد، همان شخصیتی است كه مردم همیشه از جنگجویی مانند مختار در ذهن داشته‌اند.

در مقابل او «عمر سعد» قرار دارد كه به مزدوری عادت دارد و آنقدر دنیا طلب است كه برای به دست آوردن حكمرانی «ری» به یكی از فرماندهان یزید تبدیل می‌شود و با سپاهی به جنگ امام حسین(ع) می‌رود.

نقش عمر را با تمام خصوصیات بدش، مهدی فخیم‌زاده بازی می‌كند كه انصافا در مختارنامه بازی فوق‌العاده خوبی دارد. حتی نوع بیان فخیم‌زاده كه جزئی از خصوصیات فردی اوست برای بازی در نقش عمر سعد به كمك او آمده است.

عمر سعد همیشه در تاریخ تشیع، موجودی منزجركننده بوده است. فخیم‌زاده این تنفر تاریخی را قبول می‌كند و لباس عمر سعد را می‌پوشد و برای همیشه در ذهن مردم می‌ماند. عمر در پایان مختارنامه به دست مختار كشته می‌شود و به بدمن‌های تاریخ می‌پیوندد.

سریال یوسف پیامبر با بازی «مصطفی زمانی» و «كتایون ریاحی» بین مردم به شهرت رسید. زمانی درهنگام ساخت سریال یوسف جوان گمنامی بود كه از بین صدها نفر كه برای تصاحب نقش یوسف تست بازیگری داده بودند، انتخاب شد.

البته یوسف به زمانی نظر كرد و خیلی زود این جوان گمنام به بازیگری معروف و پركار تبدیل شد. كتایون ریاحی هم تمام سال‌ها تجربه بازیگری خود را به سریال یوسف پیامبر آورد تا نقش زلیخا را آنچنان كه زیبنده این زن است، اجرا كند و جای هیچ اما و اگری نگذارد.

عقب‌تر كه می‌رویم به سریال ولایت عشق می‌رسیم. سریالی كه زندگی امام رضا(ع) را محور داستان خود قرار داده بود و بازیگران زیادی در آن نقش‌های تاریخی را بازی می‌كردند. برخی از آنها ایفاگر شخصیت‌هایی بودند كه در تاریخ وجود دارد و برخی زاییده خیال نویسنده و كارگردان بودند كه هر دوشان را فخیم‌زاده انجام داده بود.

در این سریال نقش امام رضا(ع) به فرخ نعمتی سپرده شد. البته چهره این بازیگر دیده نمی‌شد و مخاطب از طریق صدا با او ارتباط برقرار می‌كرد و صدای نعمتی منحصر به فرد است و برای همیشه طنین صدای او در ذهن مخاطب و بخصوص علاقه‌مندان اهل بیت ماند.

محمد صادقی هم در این سریال ایفاگر نقش «مامون» بود كه درست روبه‌روی شخصیت امام قرار گرفته بود. صادقی هم با قدرت وصف‌ناپذیری این نقش را به یكی از تاثیرگذارترین شخصیت‌های منفی تاریخ تبدیل كرد.

صادقی مامون را از لابه‌لای كتاب‌های تاریخ بیرون كشید و به او هویت داد. در اصل تمام بازیگرانی كه نام آنها ذكر شد همین روش را در بازی خود اجرا كردند. حتی بازیگری مانند افسانه بایگان كه در سریال «تنهاترین سردار» نقش جعده، همسر امام حسن(ع) را بازی كرد، این شخصیت مذهبی تاریخی را در ذهن مردم عینیت بخشید و او را به شخصیتی پویا در اذهان تبدیل كرد.

سریال‌های تلویزیونی چون در قسمت‌های زیاد تولید می‌شود و یك شخصیت را برای هفته‌های متوالی به نمایش می‌گذارند این خاصیت را دارند كه بیننده را متاثر كنند و بازیگران با نوع بازی خود در این تاثیرگذاری بسیار سهیم هستند.

مردم جهان از حضرت مریم تصاویر مختلفی در ذهن دارند. از این زن مقدس تمثال‌های زیادی ترسیم شده و بازیگران زیادی تاكنون در آثار سینمایی و تلویزیونی دنیا نقش مریم مقدس را بازی كرده‌اند اما شهریار بحرانی با انتخاب «شبنم قلی‌خانی» برای بازی در نقش مریم مقدس در سریالی به همین نام، چهره‌ای معصوم و دوست‌داشتنی از این زن مقرب خداوند را در اذهان مسلمانان به ثبت رساند.

به سریال امام علی(ع) كه نگاه می‌كنیم به بازیگرانی مانند زنده‌یاد مهدی فتحی برمی‌خوریم كه نقش «عمرو عاص» را در این سریال عالی بازی كرد. او آنقدر خوب در این نقش درخشید كه انگار سال‌های سال با عمروعاص زندگی كرده بود و با رفتار و نیرنگ‌های او از نزدیك آشنا بود.

بی‌راه نیست اگر بگوییم تمام بازیگران سریال امام علی یك طرف و زنده یاد فتحی در طرف دیگر. او با بازی درخشان خود نشان داد كه امام اول شیعیان در زمانه خود با چه افراد فریبكار و دنیادوستی رو در رو بوده است.

از سریال‌های مذهبی كه بگذریم به سریال‌هایی مانند امیركبیر، بوعلی سینا، مدرس و سربداران می‌رسیم كه اشخاص مهم تاریخ ایران در آنها به تصویركشیده شده بودند.

نقش امیركبیر با بازی سعید نیك‌پور برای همیشه در ذهن مردم ایران ماند. این سریال در دهه 60 ساخته شد و تاكنون سریال دیگری درباره این شخصیت تاریخی ساخته نشده كه بازیگر دیگری بتواند جای نیك‌پور را در ذهن مردم بگیرد. امین تارخ با بازی در نقش‌های بوعلی سینا و شیخ حسن جوری در سریال سربداران بین عموم مردم به شهرت رسید.

همچنان كه علی نصیریان با بازی درنقش قاضی القضات در سریال سربداران بخش مهمی از تاریخ ایران را روایت كرد. زنده‌یاد خسرو شكیبایی هم با بازی در سریال مدرس، این شخصیت انقلابی و موثر در تاریخ معاصر ایران را به نام خود به ثبت رساند.

بازیگران زیادی تاكنون نقش‌های مهمی را در آثار تاریخی تلویزیون بازی كرده‌اند كه ذكر نام همه آنها در این مطلب امكان‌پذیر نیست. اما نمی‌توان از این نكته غافل شد كه بازیگران آثار تاریخی، بخصوص آنهایی كه نقش‌های اصلی را بازی می‌كنند تاكنون آنقدر خوب در این نقش‌ها ظاهر شده‌اند كه كمتر كسی است آنها و نقششان را فراموش كند.